08a | §1.4: Hoog Nederland - deel 1 | ALDJ

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 2

  Benodigdheden:

 Leerboek

 Werkboek

 AK-schrift

 LessonUp (Chromebook)

DEZE LES

HOOG-NEDERLAND, LANDIJS IN NEDERLAND EN HUNEBEDDEN

@Havelte, Drenthe (Nederland)

HUNEBEDDEN

megalithische grafkamer

@Havelte, Drenthe (Nederland)

HUNEBEDDEN

FEITJE VAN DE DAG

De enorme rotsblokken van hunebedden komen uit Scandinavië. Deze rotsblokken zijn via het landijs in Nederland neergelegd. De zwerfstenen werden vervolgens opgestapeld door de plaatselijke bevolking. Dit gebeurde in 3350 tot 3050 v. Chr.. Deze stapels kennen wij nu als hunebedden.

Sommigen beweren dat ze vroeger functioneerden als knekelhuizen (= deel van een begraafplaats of kerk waar beenderen van overledenen worden bewaard). Anderen zeggen dat het dient als heiligdom.

megalithische grafkamer

Vrijdag 19 november

Repetitie H1: Landschappen #2

§1.4: Hoog-Nederland

§1.5: Laag-Nederland

 LESPROGRAMMA

Vandaag:

Hoog-Nederland, landijs in Nederland en hunebedden

• Leerdoelen van de les
• Uitleg: Hoog-Nederland
• De vorming van stuwwallen
• Aan de slag: werkboekopdrachten §1.4.
• Afsluiter: leerdoelen behaald?

 LEERDOELEN

Aan het einde van de les kan je....

• … uitleggen wat landijs, stuwwallen en zwerfstenen zijn.
• ... in eigen woorden uitleggen hoe stuwwallen ontstaan en waarom Hoog-Nederland als eerste bewoond werd.

het Nederlands landschap

1 Hoog-Nederland

2 Laag-Nederland

A

B

het Nederlands landschap

1 Hoog-Nederland

2 Laag-Nederland

A

B

Letter B geeft Hoog-Nederland aan.

het Nederlands landschap

1 Hoog-Nederland

2 Laag-Nederland

A

B

Letter B geeft Hoog-Nederland aan.

Hoe komt al het zand, grind en klei Nederland binnen?

Vraag (2p)

In oostelijk Nederland komen twee grote rivieren binnen die naar zee stromen. Welke twee rivieren zijn dit?

1. de Rijn
2. de Maas
3. de Eems
4. de Waal

het Nederlands landschap

1 Hoog-Nederland

2 Laag-Nederland

Maas

Rijn

IJssel

Waal

Neder-Rijn

Vraag (4p)

Hoog-Nederland bestaat voornamelijk uit zand, grind en klei.

Waar komt dit grondmateriaal vandaan? Noem in je antwoord 'sedimentatie'.

Hoog-Nederland bestaat voornamelijk uit zand, grind en klei.

Waar komt dit grondmateriaal vandaan? Noem in je antwoord 'sedimentatie'.

Hoog-Nederland bestaat voornamelijk uit zand, grind en klei. Dit is afkomstig van de Rijn, de Maas en andere rivieren (1p) die oostelijk Nederland binnenkomen en zo naar zee stromen (1p). De rivieren hebben dit materiaal neergelegd (sedimentatie, 1p). Daarom bestaat het aardoppervlak in Hoog-Nederland uit zand, grind en klei (1p).

Vraag (4p)

De vorming van stuwwallen

200.000 jaar geleden was Noord-Nederland bedekt met landijs.

landijs = een aaneengesloten stuk ijs op een groot landoppervlak.

De vorming van stuwwallen

200.000 jaar geleden was Noord-Nederland bedekt met landijs.

landijs = een aaneengesloten stuk ijs op een groot landoppervlak.

De vorming van stuwwallen

Al het neergelegde sediment van de rivieren werd door het landijs aan de kant geduwd: erosie.

sediment = materiaal dat door water, wind of ijs is neergelegd.

erosie = het uitschuren van gesteente

De vorming van stuwwallen

Al het neergelegde sediment van de rivieren werd door het landijs aan de kant geduwd: erosie.

sediment = materiaal dat door water, wind of ijs is neergelegd.

erosie = het uitschuren van gesteente

De vorming van stuwwallen

Na het smelten van het landijs is de opzij geschoven grond als heuvels in het landschap blijven liggen: stuwwallen.

stuwwallen = hoge heuvels (soms 100 meter hoog) die door landijs zijn ontstaan.

De vorming van stuwwallen

Met het landijs werden grote keien vanuit Scandinavië naar Nederland vervoert. Toen dit landijs ging smelten bleven deze keien liggen in het landschap: zwerfstenen.

zwerfstenen = grote, zware rotsblokken die door het ijs vervoerd zijn.

Weichselien-ijstijd

(50.000 jaar geleden)

Nederland

De vorming van stuwwallen

samenvattend...

200.000 jaar geleden was Noord-Nederland bedekt met landijs.

Al het neergelegde sediment van de rivieren werd door het landijs aan de kant geduwd: erosie.

Na het smelten van het landijs is de opzij geschoven grond als heuvels in het landschap blijven liggen: stuwwallen.

Met het landijs werden grote keien vanuit Scandinavië naar Nederland vervoert. Toen dit landijs ging smelten bleven deze keien liggen in het landschap: zwerfstenen.

  AAN DE SLAG!

Wat:

Hoe:

Hulp:

Tijd:

Resultaat:

Klaar?

Maak opdracht 1, 2 (niet 2e) en 3 van §1.4: Hoog-Nederland (werkboek p.22).

Zelfstandig. Schrijf de antwoorden op in je werkboek.

Lees "Het ijs komt" (leerboek p.18)

15 minuten

Je kunt uitleggen wat landijs, stuwwallen en zwerfstenen zijn en je kan uitleggen hoe stuwwallen zijn ontstaan.

Maak opdracht 4 van §1.4: Hoog-Nederland (p.23)
óf bekijk dit filmpje..

Huiswerk:

§1.3: Opdracht 3, 4 en 5

 LEERDOELEN

Aan het einde van de les kan je....

• … uitleggen wat landijs, stuwwallen en zwerfstenen zijn.
• ... in eigen woorden uitleggen hoe stuwwallen ontstaan en waarom Hoog-Nederland als eerste bewoond werd.

Vraag (1p)

Ongeveer 200.000 jaar geleden was Noord-Nederland bedekt met een dikke laag ijs. Hoe wordt dit ijs ook wel genoemd?

Vraag (1p)

Het landijs schoof al het zand en grind opzij en vormde heuvels. 

Hoe noemen we deze heuvels?

Vraag (1p)

Stuwwallen kunnen wel 100 meter hoog zijn.

juist

onjuist

Huiswerk voor volgende les:

Maak opdracht 1, 2 (niet 2e) en 3 van 

§1.4: Hoog-Nederland (werkboek p.22-23).