WEBB - Markt en overheid 4.5 t/m 4.15

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Welkom

5 havo ECONOMIE  ||  2024-2025

Ingrijpen van de overheid

Prijsbeïnvloeding

Prijsregulering

Op welke manier kan de overheid prijzen beïnvloeden?

Wat kan de overheid doen?

- Maximumprijzen instellen

- Minimumprijzen instellen

- Belasting verhogen (bijv. accijnzen)

- Subsidies verstrekken

Onvoldoende concurrentie op de markt, 

dus de overheid beschermt de consument 

met maximumprijzen.

Wie wordt er beschermd met de invoering van een maximumprijs ?

1. Producent
2. Consument
3. De overheid
4. De bank

Wat kan de overheid doen?

- Maximumprijzen instellen

- Minimumprijzen instellen

- Belasting verhogen (bijv. accijnzen)

- Subsidies verstrekken

Voor producenten kan hier niet (meer)

rendabel zijn om te produceren. Om te voor-

komen dat zij ermee stoppen krijgen ze van

de overheid een minimumprijs.

(bijv. in de landbouw)

Minimumprijs

minimumprijzen golden lang voor de landbouw om onze voedsel-voorziening veilig te stellen;

gevolg is een aanbodoverschot;

oplossingen:

* overheid koopt overschot op

* overheid geeft exportsubsidies

* overheid stelt productiequotum

Wie wordt er beschermd met de invoering van een minimumprijsumprijs ?

1. Producent
2. Consument
3. De overheid
4. De bank

Vraag en aanbodoverschot 

Minimumprijzen, beschermen van de producent

Maximumprijzen beschermen consument. 

Wat kan de overheid doen?

- Maximumprijzen instellen

- Minimumprijzen instellen

- Belasting verhogen (bijv. accijnzen)

- Subsidies verstrekken

Productie en/of gebruik van een product wil de overheid afremmen. Bijv. alcohol, tabak en brandstof.

Productie en/of gebruik van een product wil de overheid stimuleren. Bijv. subsidie op concerttickets of gezond eten

Heffingen

BTW

Accijns

• Kostprijsverhogende belasting. 
• Doel: product minder laten kopen door consumenten. 

Wat zijn accijns?

1. extra kosten op voedsel
2. belasting voor kleding
3. geld wat terug kan krijgen
4. extra belasting op producten om het gebruik te verminderen

www.rijksoverheid.nl

Wat vind jij van het minimumjeugdloon?

cnvjongeren.nl

Aanbod van arbeid

Vraag naar arbeid

Vacatures

Beroepsbevolking

Werkgelegenheid

Werklozen

Bij een ruime arbeidsmarkt is er sprake van:

1. hogere lonen
2. meer werkloosheid
3. veel vraag en weinig aanbod van arbeid

Van een ruime naar een krappe arbeidsmarkt.

Ruime arbeidsmarkt

• Aanbod van arbeid is groter dan de vraag. 

Krappe arbeidsmarkt

• Vraag naar arbeid is groter dan het aanbod. 

Krappe arbeidsmarkt

Ruime arbeidsmarkt

Arbeidsmarktflexibiliteit

In theorie

• Arbeidsmarkt is een markt van volkomen concurrentie. 

Praktijk

• Arbeidsmarkt is NIET flexibel

- Arbeid is niet homogeen maar heterogeen (ervaring, diploma's).

- Wetgeving over bijvoorbeeld ontslagbescherming

- CAO

- Minimumloon

Noem voorbeelden van flexwerkers.

Nadelen flexibel werk

• Meer onzekerheid over je werkuren en inkomen. 
• Onzekerheid over ontslag.
• Geen recht op een uitkering bij ziekte of werkloosheid. 
• Geen of weinig pensioen.
• Zwakkere onderhandelingspositie.
• Baanzekerheid is lager.  

Vakbond

= een organisatie die opkomt voor de belangen van werknemers

Als werknemer kun je lid worden van de vakbond.

Voor elke bedrijfstak/beroepsgroep bestaat een vakbond

alle vakbonden samen = de vakbeweging

CAO

• Collectieve Arbeidsovereenkomst
• Een overeenkomst tussen werkgevers en werknemers over arbeidsvoorwaarden. 
• Alle bedrijven die onder een CAO vallen, moeten zich houden aan de regels van de CAO
• Werkgevers vertegenwoordigd door werkgeversorganisaties
• Werknemers vertegenwoordigd door vakbonden

Aan het werk

Maken 4.5 t/m 4.15

Nakijken

• Wat heb je goed gedaan?
• Wat kun je beter doen?

4.9 bespreken

Lukt 4.10?