5H 12.5 De huid

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Gaswisseling en uitscheiding

12.1 Gaswisseling
12.2 Longventilatie
12.3 De lever
12.4 De nieren
12.5 De huid

Programma

• Leerdoelen 
• Uitleg 12.5 De huid
• Opdrachten maken
• Afsluiting 
  

Leerdoelen

• Je kunt de bouw en functies van de huid beschrijven.
• Je kunt uitleggen hoe de lichaamstemperatuur min of meer constant gehouden wordt door de huid. 

Functies van de huid

• Bescherming van invloeden van buitenaf (infecties)
• Thermoregulatie: je lichaamstemperatuur constant en op de juiste temperatuur houden --> verwijden bloedvaten, zweten
• Zintuig
• Aanmaak vitamine D 

BiNaS 87A

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine. Het is nodig om calcium uit de voeding op te nemen. Vitamine D is daarom belangrijk voor de groei en het behoud van stevige botten en tanden. Daarnaast speelt vitamine D een rol bij een goede werking van de spieren en het immuunsysteem.

Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D. Het lichaam kan onder invloed van zonlicht in de huid vitamine D zelf aanmaken. Vitamine D zit ook in eten, vooral in vette vis

Vitamine D is een vetoplosbare vitamine. Het is nodig om calcium uit de voeding op te nemen. Vitamine D is daarom belangrijk voor de groei en het behoud van stevige botten en tanden. Daarnaast speelt vitamine D een rol bij een goede werking van de spieren en het immuunsysteem.

Zonlicht is de belangrijkste bron van vitamine D. Het lichaam kan onder invloed van zonlicht in de huid vitamine D zelf aanmaken. Vitamine D zit ook in eten, vooral in vette vis

Waaruit bestaat je huid?

Je huid bestaat van buiten naar binnen uit 3 lagen:

• Opperhuid
• Lederhuid
• Onderhuids bindweefsel

Opperhuid

De opperhuid bestaat uit 2 lagen.

• De hoornlaag: De bovenste laag, bestaat uit dode huidcellen en slijt af. De hoornlaag beschermt je tegen ziekteverwekkers, vuil en uitdroging.
• De kiemlaag: Zit onder de hoornlaag. Hier worden nieuwe huidcellen gemaakt -- delende cellen. In de kiemlaag zitten ook pigmentcellen, deze maken de kleurstof melanine. 

In de opperhuid liggen geen bloedvaten. 

Lederhuid

In de lederhuid liggen :

• Haren in de haarzakjes
• haarspiertjes
• Talgklieren
• Zweetklieren
• Bloedvaten
• Zenuwcellen (neuronen)
• Zintuigen (warmte-, koude-, tast- en pijnzintuigen).

Hoe beschermt je huid tegen zonlicht?

• Je huid vangt ultraviolette straling (UV-straling) op uit zonlicht.

• UV-straling kan cellen in de kiemlaag beschadigen (je kunt verbranden). De beschadigde huidcellen sterven af en na een tijdje vervel je.
• Als de huidcellen te vaak beschadigen kan dit leiden tot huidkanker.
  
• Pigmentcellen maken pigment (melanine) om je te beschermen (je wordt bruin). Zo komt de UV-straling minder diep in je huid.
  

Onderhuids bindweefsel

• Beschermt organen.
• Bevat zenuwen en bloedvaten. 

• In het onderhuids bindweefsel is vet opgeslagen in vetcellen (in de grote vacuole). Vet isoleert tegen de kou.
• Waar de huid dun is zit geen onderhuids bindweefsel --> oogleden, tepels.

Themoregulatie

Via regelkringen kunnen

organismen de gewenste

lichaamstemperatuur

herstellen of in stand 

houden. 

Aangestuurd door de 

hypothalamus.

BiNaS 87B

Thermoregulatie in de hypothalamus

• Dit proces verloopt doormiddel van negatieve terugkoppeling
• In de hypothalamus --> temperatuurzintuig (receptoren) die de temperatuur van langsstromend bloed registreren.   
• Thermoreceptoren in de huid nemen de omgevingstemperatuur en die van de buitenkant van het lichaam (uitwendig milieu) waar.
• Onderdelen van de huid die lichaamstemperatuur reguleren zijn:
  

- Zweetklieren: warmteafgifte (met zouten) via zweetklieren
- Bloedvaten: vernauwing of verwijding van bloedvaten
- Haarspiertjes: kippenvel…

• 
  

Thermoregulatie

Bij warmte:

• Zweetproductie:

door waterverdamping gaat er 

warmte verloren

• Bloedvaten verwijden

Thermoregulatie

Bij kou:

• Haarspiertjes trekken samen

extra lucht als isolatie laagje
(kippenvel)

• Minder zweetproductie
• Bloedvaten vernauwen

Oppervlakte/ inhoud

Wie verliest er onbedoeld meer warmte?

Een olifant of een muis?

Wie verliest er onbedoeld meer warmte?

olifant of muis?

Muis --> verhouding oppervlakte huid t.o.v. volume is groter

Dus... minder inhoud, groter oppervlakte = meer warmte verlies.

Oppervlakte/ inhoud 

Hoe groter een dier, hoe meer zijn inhoud groeit ten opzichte van zijn oppervlak--> meer inhoud, minder oppervlakte = minder warmteverlies. 

Dit heeft ook effect op warmteverlies door de huid.

Overleg in duo's

Overleg in duo's

Overleg in duo's - antwoorden

Overleg in duo's  - antwoorden

In de celkern (of chromosomen)

Overleg in duo's - antwoorden

Uit de uitleg moet blijken dat de huid het lichaam afkoelt door

zweetproductie / het verwijden van bloedvaten. 

Huiswerk

Lezen 12.5

Maken opdracht 44 t/m 50

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Kan de huidkanker ontstaan in de opperhuid? Zo ja, alleen in de hoornlaag, alleen in de kiemlaag of in beide lagen?

1. Nee, huidkanker kan alleen in de diepere lagen ontstaan
2. Ja, alleen in de hoornlaag
3. Ja, alleen in de kiemlaag
4. Ja, in zowel de hoornlaag als de kiemlaag

Wat is de reactie van de huid via het cz als de koude-zintuigen in de huid geprikkeld worden?

1. zweten en bloedvat-spieren trekken samen
2. zweten en bloedvat-spieren ontspannen
3. kippenvel en bloedvat-spieren trekken samen
4. kippenvel en bloedvat-spieren ontspannen

Je wordt geprikt door een mug. De mug zuigt bloed. Tot in welke huidlaag steekt de zuigsnuit van de mug?

1. hoornlaag
2. kiemlaag
3. lederhuid
4. onderhuids bindweefsel

Drie onderdelen zijn benoemd met een cijfer.

Waar zijn deze onderdelen juist benoemd?

1. 1 = haarspiertje 2 = talgklier 3 = bloedvaatjes
2. 1 = haarspiertje 2 = zweetkliertjes 3 = bloedvaatjes
3. 1 = talgkliertje 2 = haarspiertje 3 = zenuwuiteinden

Sven zit in zijn t-shirt in de klas, zijn buurvrouw zet het raam open. Daardoor daalt de temperatuur en krijgt hij kippenvel. Hij vindt dat het te koud is geworden. Zal er ook een verandering hebben plaats gevonden in zijn huid? Zo ja, welke verandering?

1. Nee.
2. Ja, de bloedvaten worden nauwer.
3. Ja, de bloedvaten worden wijder.

Hoe reageert de huid bij warmte of kou?

huid bij kou

huid bij warmte

de bloedvaten zijn nauw

De bloedvaten zijn wijd

Spieren trekken samen (trillen)

Kippenvel

Je zweetklieren produceren meer zweet.

warm

koud

rode huid

bleke huid

nauwe bloedvaatjes

wijde bloedvaatjes

zweet

rillen

haartjes staan rechtop

haartjes staan normaal

Waar wordt de lichaamstemperatuur bepaald?

1. Hypofyse
2. Hypothalamus
3. Voorkwab
4. Milt

Zweetgeur wordt veroorzaakt door:

1. Virussen
2. Bacteriën
3. Zouten
4. Alle

In welke huidlaag wordt de inkt van de tattoo ingespoten

1. Hoornlaag
2. Lederhuid
3. Onderhuids bindweefsel
4. Weet ik niet

Waarom moeten de mitochondriën van een spitsmuisje harder werken dan die van jou?

1. Omdat ze een grotere oppervlakte hebben vergeleken met hun inhoud
2. Omdat ze een kleinere oppervlakte hebben vergeleken met hun inhoud

Welk dier verbrandt, relatief aan zijn massa, het meest om zichzelf warm te houden?

1. Een kleine kikker
2. Een grote kikker
3. Een kleine muis
4. Een grote muis