Drieledige samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Driedelige samenstellingen

Drieledige samenstelling

Samengesteld woord waarin het eerste deel een woordgroep is van een bijvoeglijk naamwoord (of telwoord) en zelfstandig naamwoord. Basisregel: aaneenschrijven!

[sociale + media] + strategie = socialemediastrategie

[gelijke + kansen] + beleid = gelijkekansenbeleid

[vijftig + euro] + biljet = vijftigeurobiljet

Wanneer los?

Als het bijvoeglijk naamwoord iets zegt over allebei 

de zelfstandig naamwoorden

Bijvoorbeeld:

• zachte knuffelbeer > de knuffelbeer is zacht
• mooie paardenstal > de paardenstal is mooi

En niet: de afstandsloper is lang, maar de loper legt een lange afstand af. 

Let op!

De betekenis van het woord kan veranderen.

Bijvoorbeeld:

• oude kaaskroket --> de kaaskroket is oud
• oudekaaskroket   --> er zit oude kaas in de kroket
• droge hoestsiroop --> de hoestsiroop is droog
• drogehoestsiroop  --> de siroop is voor drogehoest

Let op!

• Bij klinkerbotsing gebruik je een koppelteken.

Voorbeeld: lage-energiewoning, vrije-uitloopeieren, gala-avond, bureau-inhoud

• Zonder klinkerbotsing schrijf je alles aan elkaar

Voorbeeld: koffieautomaat, cadeauabonnement, juryuitspraak

• 'co' krijgt alleen een koppelteken bij klinkerbotsing

Voorbeeld: coauteur, co-ouderschap

Check de uitzonderingen van klinkerbotsing in je syllabus (2.2)!

Samenkoppeling

Als een vaste woordgroep één begrip vormt, geven we dat aan  door koppeltekens te plaatsen:

• staakt-het-vuren
• kant-en-klaar / een kant-en-klare maaltijd

Samenstellingen met een samenkoppeling schrijven we zo:

• een staakt-het-vurenbeleid
• een kant-en-klaarmaaltijd

Let op:

• Woorden die eindigen op een letter of cijfer

vitamine B12-kuur, jaren 80-muziek

• Een eigennaam met meerdere hoofletters:

Anne Frankhuis, Tweede Kamerleden, Middellandse Zeegebied

• Voorzetsels

daarboven, daarbovenop, ze zit achterop, ze zit achter op de fiets

hoogrisico zwangerschap of
hoogrisicozwangerschap of
hoogrisico-zwangerschap

1. hoogrisico zwangerschap
2. hoogrisicozwangerschap
3. hoogrisico-zwangerschap

vijf dollarbiljet of
vijfdollarbiljet of
vijf-dollarbiljet

1. vijf dollarbiljet
2. vijfdollarbiljet
3. vijf-dollarbiljet

schone energiebouw of
schoneenergiebouw of
schone-energiebouw

1. schone energiebouw
2. schoneenergiebouw
3. schone-energiebouw

Openlucht zwembad of
Openluchtzwembad of
Openlucht-zwembad

1. Openlucht zwembad
2. Openluchtzwembad
3. Openlucht-zwembad

eerste elftalspeler of
eersteelftalspeler of
eerste-elftalspeler

1. eerste elftalspeler
2. eersteelftalspeler
3. eerste-elftalspeler

Bronzen medaillewinnaar of
Bronzenmedaillewinnaar of
Bronzen-medaillewinnaar

1. Bronzen medaillewinnaar
2. Bronzenmedaillewinnaar
3. Bronzen-medaillewinnaar

Dunnedarm onsteking of
Dunnedarmonsteking of
Dunnedarm-onsteking

1. Dunnedarm onsteking
2. Dunnedarmonsteking
3. Dunnedarm-onsteking

Hoge drukreiniger of
Hogedrukreiniger of
Hoge-drukreiniger

1. Hoge drukreiniger
2. Hogedrukreiniger
3. Hoge-drukreiniger

Grote stedenbeleid of
Grotestedenbeleid of
Grote-stedenbeleid

1. Grote stedenbeleid
2. Grotestedenbeleid
3. Grote-stedenbeleid

rode wijnglazen of
rodewijnglazen of
rode-wijnglazen

1. rode wijnglazen
2. rodewijnglazen
3. rode-wijnglazen

Hoe schrijf je: groene thee extract?

hoe schrijf je: 60 jarige man?

Hoe schrijf je: verse munt thee?