Les 2: bloedvaten

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 2

Les 2: bloedvaten

Inhoud

-Herhalingsopgaven

-Lesstof bloedvaten

-Opgave 

-Filmpje

Leerdoelen

• Je kunt drie typen bloedvaten noemen met hun kenmerken en functies.
• Je kunt in het bloedvatenstelsel van de mens slagaders en aders benoemen.
• Je kunt uitleggen wat de belangrijke functie van de poortader is.

Waaruit bestaat bloed?

Bloed bestaat voor 55% uit:

1. Rode bloedcellen
2. witte bloedcellen
3. bloedplasma
4. bloedplaatjes

Welk bestanddeel wordt aangeven met nummer 2? En nummer 4?

Wat is de functie van witte bloedcellen?

Witte bloedcellen bevatten hemoglobine.

1. Juist
2. Onjuist

Laag A in de
reageerbuis, bevat...

1. Bloedplasma
2. Witte bloedcellen
3. Bloedplaatjes
4. Bloedplaatjes en witte bloedcellen

Welk nummer komt overeen met laag A van de reageerbuis?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Hoe stolt het bloed (in een normale situatie?)

1. witte bloedcellen en bloedsuiker vormen een bloedpropje
2. rode bloedcellen drogen uit en plakken aan elkaar
3. rode en witte bloedcellen zwellen op
4. bloedplaatjes en fibrine uit het bloedplasma vormen een bloedpropje

Bloedvaten

Het bloed vervoert nuttige stoffen naar alle cellen. Afvalstoffen uit de cellen worden door het bloed afgevoerd. Een sterk vertakt netwerk van bloedvaten bereikt alle plaatsen in je lichaam.

Bloedvatenstelsel

Het bloedvatenstelstel bestaat uit het hart en de bloedvaten. In de bloedsomloop wordt het bloed rondgepompt door het hart en stroomt het bloed door het lichaam.

In de roodgekleurde bloedvaten is het bloed zuurstofrijk. Het bloed in de blauwgekleurde bloedvaten is zuurstofarm. In het echt is zuurstofrijk bloed helderrood en zuurstofarm bloed donkerrood.

Bloedvaten

Er zijn drie typen bloedvaten: slagaders, haarvaten en aders (zie afbeelding links).

Het hart pompt het bloed in de slagaders. Door de slagaders stroomt het bloed met kracht weg van het hart, naar de organen toe. In de organen vertakken de slagaders zich in steeds fijnere bloedvaten (zie afbeelding rechts). De wand van de bloedvaten wordt daarbij steeds dunner. De kleinste bloedvaatjes noem je haarvaten. De wand van de haarvaten is maar één cellaag dik.

De haarvaten komen weer samen in grotere bloedvaten: de aders. Door de aders stroomt het bloed terug naar het hart.

Slagaders

Het hart pomp bloed in de slagaders. Door de slagaders stroomt het bloed weg van het hart naar de organen toe. De hartkamers pompen het bloed met kracht weg. De bloeddruk in de slagaders is daardoor hoog. De wanden van de slagaders zijn dan ook dik, stevig en elastisch.

Als het hart bloed in de slagaders perst, zetten de slagaders uit. Daarnaar veren ze weer terug. Dat kun je bijvoorbeeld voelen aan je pols (de polsslag). In de polsen ligt een slagader vlak onder de huid. De meeste slagaders liggen dieper in het lichaam. Daardoor worden ze niet zo gauw beschadigd. 

Haarvaten

In de haarvaten neemt de bloeddruk sterk af. Door de dunne wand van de haarvaten kan vocht met zuurstof en voedingsstoffen de haarvaten verlaten naar de cellen toe. Ook witte bloedcellen kunnen een haarvat door de wand heen verlaten.

De cellen verbruiken zuurstof en voedingsstoffen bij de verbranding. Daarbij komen koolstofdioxide en andere afvalstoffen vrij. Vocht met koolstofdioxide en andere afvalstoffen kan door de dunne wand heen in de haarvaten worden opgenomen.

Aders

De haarvaten verenigen zich tot aders. De bloeddruk in de aders is laag. De wanden van de aders zijn dan ook dunner en minder elastisch dan die van de slagaders. In de aders is geen hartslag meer voelbaar. De aders liggen meestal minder diep in het lichaam. Je kunt ze in je handen zien als blauwige strepen.

Het hart zuigt het bloed uit de aders terug. Veel aders bevatten kleppen, vooral de aders in armen en benen. De aderkleppen laten het bloed slechts in één richting door (zie afbeelding 7). Hierdoor helpen de kleppen mee het bloed terug te voeren naar het hart. Ze voorkomen dat het bloed door de zwaartekracht terugstroomt naar de organen.

Uitzondering: de poortader

De 'poortader' is een uitzondering. 

Door de poortader stroomt bloed van de dunne darm, maag en dikke darm naar de lever en dus niet richting het hart.

Het bloed in de poortader is zuurstofarm omdat er al zuurstof verbruikt is door de dunne darm, maag en dikke darm. 

Het bloed is wel rijk aan voedingsstoffen. 

Namen bloedvaten

Slagaders worden bijna altijd vernoemt naar het orgaan waar het naar toestroomt. Aders worden bijna altijd vernoemd naar het orgaan waarvan ze van af lopen. Wanneer je weet dat het bloed van het hart afkomt, dan is het altijd een slagader.

Benoem de 3 typen bloedvaten.

Met welk bloedvat(en) kan de polsslag
worden opgenomen?

1. Alleen van de ader
2. Alleen van de slagader
3. Zowel van de ader als de slagader

Bij deze afwijking ontbreken de bloedvaten die in de afbeelding met de letter P zijn aangegeven.
Hoe heten deze bloedvaten?

In de afbeelding zijn een doorsnede van een ader en van een slagader schematisch getekend. In welk figuur is een ader getekend? Leg je antwoord uit.

Deze bloedvaten hebben kleppen:

1. slagaders
2. haarvaten
3. aders

Waarom hebben aders kleppen?

Kies steeds het goede antwoord.
1. Als het bloed in de richting van pijl S stroomt, gaan de kleppen in het bloedvat dicht/open .
2. Als het bloed in de richting van pijl T stroomt, gaan de kleppen in het bloedvat dicht/open.
3. Het bloed stroomt in de richting van pijl s/t.

Een bloedvat voert bloed van de aorta naar de lever. Wat is de naam van dit bloedvat?

1. leverslagaders
2. poortader
3. leveraders
4. haarvat

Wat is de naam van het bloedvat dat wordt aangegeven met nr. 2?

1. Halsader
2. Holle ader
3. Longslagader
4. Aorta

Wat is de functie van de poortader?

	Slagaders	Aders
1. Het bloed stroomt
2. De bloeddruk is
3. De wand is
4. De 'slag' is
5. Ze liggen meestal
6. Kleppen zijn

Slagaders of aders?

Sleep de stukjes tekst naar de juiste plaats.

Merkbaar

Laag

Dunner

Aanwezig

Hoog

Naar het hart toe

Dik, stevig en elastisch

Dieper in het lichaam

Niet aanwezig

Niet merkbaar

Van het hart weg

Minder diep in het lichaam

In de afbeelding is een schematische tekening van een stukje weefsel met een bloedvat.

Letter P geeft een bloedvat aan.

Welk type bloedvat is P?

1. ader
2. haarvat
3. slagader

In de afbeelding is een schematische tekening van een stukje weefsel met een bloedvat.

Pijl Q stelt vocht voor dat het bloedvat verlaat.

Welke stoffen bevat het vocht bij pijl Q?

1. afvalstoffen en koolstofdioxide
2. voedingsstoffen en zuurstof

In de afbeelding is een schematische tekening van een stukje weefsel met een bloedvat.

Pijl R stelt vocht voor dat het bloedvat instroomt.

Welke stoffen bevat het vocht bij pijl R?

1. afvalstoffen en koolstofdioxide
2. voedingsstoffen en zuurstof

Bij een ongeluk kan een ader of een slagader worden beschadigd.

Wat is gevaarlijker: een aderlijke of een slagaderlijke bloeding? Leg je antwoord uit.

Sleep de namen naar de juiste bloedvaten 

4

1

2

5

3

6

7

8

Nierslagader

Longader

Leverader

Poortader

Aorta

Longslagader

Beenader

Halsslagader