Leerjaar 3 - bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Grammatica bijzinnen

Bijzinnen, wat zijn dat, hoe herken je ze en hoe benoem je ze?

Soorten bijzinnen

De bijzin kan verschillende functies hebben in de hoofdzin.

Met functies bedoelen we:

onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp en bijwoordelijke bepaling.

Bijzinnen 

Hoe herken je de functie van de bijzin?

- vervang de bijzin door één (of enkele) woord(en)

- zet dat woord op de juiste plaats in de hoofdzin

- ontleed de enkelvoudige zin die je nu hebt gecreeërd 

- welke functie heeft dat woord?-> zo noem je dus ook de BZ

Onderwerpszin

Bijvoorbeeld:

Wie het weet, mag het zeggen

....... mag het zeggen = hoofdzin (bijzin vervangen door woord)

Vervang bijzin door 1 woord: jij

Jij mag het zeggen

Jij = onderwerp

Dus de BZ: Wie het weet = onderwerpszin

Lijdendvoorwerpszin

Bijvoorbeeld:

Wie het snapt, kan herhalen wat ik zojuist gezegd heb

.... kan ......herhalen = HZ

vervang bijzin 1 door  woord: jij  

vervang  bijzin 2door woord: dat

Jij kan dat herhalen       ond -wwg-lv-wwg

Dus: Wie het snapt = onderwerpszin (ond-zin)

           Wat ik zojuist gezegd heb = lijdendvoorwerpszin (lv-zin)

Meewerkendvoorwerpszin

Bijvoorbeeld:

(aan) Wie het beste opstel had gemaakt gaf de docent een lekkernij.

........ gaf de docent een lekkernij.

vervang wie het beste opstel gemaakt had door woord: Sanne

(aan) Sanne gaf de docent een lekkernij

Dus: 

(aan) Wie het beste opstel had gemaakt = meewerkendvoorwerpszin mv-zin

Gezegdezin (alleen bij NWG)

Bijvoorbeeld:

Zij is nog steeds zoals ze twintig jaar geleden was

Zij is nog steeds  ..................................

vervang de BZ  "zoals ze twintig jaar geleden was" door woord: mooi

Zij is nog steeds mooi = naamw. deel van het gezegde

Dus: 

zoals ze twintig jaar geleden was = gezegdezin

Bijwoordelijke bijzin

Bijvoorbeeld:

Een banaanfiets is zaterdag tegen een bestelauto gebotst omdat de fietser de macht over het stuur had verloren.

BZ = omdat t/m verloren (BWB-zin)

Vervang door een woord = daarom

Een banaanfiets is daarom zaterdag tegen een bestelauto gebotst. daarom = bwb (antwoord op 'waarom?')

VZV-zin

voorzetselvoorwerpzin

Hij dacht aan wat hij zich die ochtend voorgenomen had.

Hij dacht eraan. combinaties met 'er' zijn vzv-zin

Bijvoeglijke bijzin

Honderd meiden van 15 en 16 jaar die een bêtaprofiel gaan kiezen, hadden gisteren een aantal speeddates met vrouwelijk rolmodellen uit de bêtawereld.

die een bêtaprofiel gaan kiezen = BZ, geeft extra info over honderd meiden van 15 en 16 jaar. Je zou van deze BZ een bv kunnen maken: Honderd bêtaprofielkiezende(bvb) meiden van...

Wat is de bijzin?

Veel reizigers waren doordat het zo hard sneeuwde, op het NS-station gestrand.

1. Veel reizigers
2. op het NS-station gestrand
3. Veel reizigers waren
4. doordat het zo hard sneeuwde

Hoe benoem je de bijzin?
Veel reizigers waren doordat het zo hard sneeuwde, op het NS-station gestrand.

1. ow-zin
2. bwb-zin
3. nw.deel.-zin
4. mv-zin

Wat is de bijzin?
'Wie de hele waarheid wil kennen, moet vroeg opstaan'

1. wie wil kennen
2. moet vroeg opstaan
3. wie de hele waarheid wil kennen
4. moet vroeg opstaan

Hoe benoem je de bijzin?
Wie de hele waarheid wil kennen, moet vroeg opstaan.

1. ow-zin
2. bwb-zin
3. lv-zin
4. nw.deel-zin

Wat is de bijzin?
'Wie geen goede uitspraak van het Spaans heeft, zal ik extra oefeningen geven.'

1. Wie geen goede uitspraak van het Spaans heeft
2. Zal ik extra oefeningen geven
3. Er is geen bijzin
4. extra oefeningen geven

Hoe benoem je de bijzin?

Wie geen goede uitspraak van het Spaans heeft zal ik extra oefeningen geven.

1. Ow-zin
2. Mv-zin
3. Lv-zin
4. Bwb-zin

Wat is de bijzin?
'Hij is eindelijk geworden wat hij altijd al wilde zijn.'

1. Hij is eindelijk
2. Hij is eindelijk geworden
3. Hij altijd al wilde zijn
4. Wat hij altijd al wilde zijn

Hoe benoem je de bijzin?
Hij is eindelijk geworden wat hij altijd al wilde zijn.

1. ow-zin
2. mv-zin
3. bwb-zin
4. nw.deel-zin

Wat is de bijzin?
'Alle Nederlanders weten dat de Friezen een apart volk zijn.'

1. Alle Nederlanders weten
2. Alle Nederlanders weten dat
3. Dat de Friezen een apart volk zijn
4. de Friezen een apart volk zijn

Hoe benoem je de bijzin?
Alle Nederlanders weten dat de Friezen een apart volk zijn.

1. nw.deel-zin
2. bwb-zin
3. ow-zin
4. lv-zin