3AG :uitleg hh voegwoorden en soorten bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2,3

Leerdoelen

Leerdoelen

Je kent het verschil tussen een nevenschikkend voegwoord en een onderschikkend voegwoord.

Je herkent hoofdzinnen en bijzinnen.

Je (her)kent verschillende soorten bijzinnen

voegwoord; nevenschikkend en onderschikkend

Voegwoorden verbinden woorden, woordgroepen en zinnen met elkaar.

Twee soorten:

Nevenschikkende vw (n.vw): verbinden twee hoofdzinnen met elkaar

Onderschikkende vw (o.vw): verbinden HZ-BZ of BZ-HZ met elkaar

nevenschikkend voegwoord

Voorbeelden van ns voegwoorden: dus, en, maar, of, want

nevenschikkende voegwoorden verbinden:

1- twee hoofdzinnen (Ik ging naar de bakker en ik kocht een brood)

2- twee bijzinnen van hetzelfde niveau (Ik zorg ervoor dat ik gezond eet en dat ik voldoende lichaamsbeweging heb)

3- twee woorden of woordgroepen (groot of klein ) (de grote man en het kleine kind)

onderschikkend voegwoord

Voorbeelden van onderschikkende voegwoorden: dat, toen, aangezien, als, doordat, hoewel, mits, nadat, voordat, of, ofschoon, omdat, opdat, tenzij, zodat, zodra.

onderschikkende voegwoorden verbinden:

1- een hoofdzin en een bijzin

2- een bijzin met een bijzin van een lager niveau (= bijzin van bijzin)

Wat jij dacht dat ik deed was niet helemaal terecht

{(bz <bz) hz}  < = bijzin van lager niveau

Wat is geen onderschikkend voegwoord?

1. als
2. dat
3. want
4. omdat

Terwijl de brand woedde, lag de man rustig te slapen
In deze zin is "terwijl" een:

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Ik weet niet of ik voldoende brood in huis heb
In deze zin is "of " een:

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

Gaan we dit jaar naar Italië of naar Spanje?
In deze zin is "of " een:

1. onderschikkend voegwoord
2. nevenschikkend voegwoord

andere voegwoorden

Niet elke bijzin begint met een onderschikkend voegwoord.

Bijzin kan ook beginnen met:

vr.vnw  (vragend voornaamwoord)

Wil je me vertellen wat je nog moet doen?

andere voegwoorden

Niet elke bijzin begint met een onderschikkend voegwoord.

Bijzin kan ook beginnen met:

bw  (bijwoord)

Ik weet niet, hoe het zo ver heeft kunnen komen.

andere voegwoorden

Niet elke bijzin begint met een onderschikkend voegwoord.

Bijzin kan ook beginnen met:

vz (voorzetsel)

Ik weet echt niet aan wie ik dit kan vragen.

andere voegwoorden

Niet elke bijzin begint met een onderschikkend voegwoord.

Bijzin kan ook beginnen met:

tw (telwoord)

Kun je me vertellen hoeveel gasten je hebt uitgenodigd?

Soorten bijzinnen

De bijzin kan verschillende functies hebben in de hoofdzin.

Met functies bedoelen we:

onderwerp, gezegde, lijdend voorwerp, meewerkend voorwerp, voorzetselvoorwerp en bijwoordelijke bepaling.

Soorten bijzinnen

Hoe herken je de functie van de bijzin?

- vervang de bijzin door één (of enkele) woord(en)

- zet dat woord op de juiste plaats in de hoofdzin

- ontleed de enkelvoudige zin die je nu hebt gecreeërd 

- welke functie heeft dat woord?-> zo noem je dus ook de BZ

Soorten bijzinnen:

onderwerpszin

Bijvoorbeeld:

Wie het weet, mag het zeggen

....... mag het zeggen = hoofdzin (bijzin vervangen door woord)

Vervang bijzin door 1 woord: jij

Jij mag het zeggen

Jij = onderwerp

Dus de BZ: Wie het weet = onderwerpszin

Soorten bijzinnen: 

lijdendvoorwerpszin

Bijvoorbeeld:

Wie het snapt, kan herhalen wat ik zojuist gezegd heb

.... kan ......herhalen = HZ

vervang bijzin 1 door  woord: jij  

vervang  bijzin 2door woord: dat

Jij kan dat herhalen       ond -wwg-lv-wwg

Dus: Wie het snapt = onderwerpszin (ond-zin)

           Wat ik zojuist gezegd heb = lijdendvoorwerpszin (lv-zin)

Soorten bijzinnen:

meewerkendvoorwerpszin

Bijvoorbeeld:

(aan) Wie het beste opstel had gemaakt gaf de docent een lekkernij.

........ gaf de docent een lekkernij.

vervang wie het beste opstel gemaakt had door woord: Sanne

(aan) Sanne gaf de docent een lekkernij

Dus: 

(aan) Wie het beste opstel had gemaakt = meewerkendvoorwerpszin mv-zin

Soorten bijzinnen:

gezegdezin (alleen bij NWG)

Bijvoorbeeld:

Zij is nog steeds zoals ze twintig jaar geleden was

Zij is nog steeds  ..................................

vervang de BZ  "zoals ze twintig jaar geleden was" door woord: mooi

Zij is nog steeds mooi = naamw. deel van het gezegde

Dus: 

zoals ze twintig jaar geleden was = gezegdezin

Soorten bijzinnen

bijwoordelijke bijzin

Bijvoorbeeld:

Een banaanfiets is zaterdag tegen een bestelauto gebotst omdat de fietser de macht over het stuur had verloren.

BZ = omdat t/m verloren (BWB-zin)

Vervang door een woord = daarom

Een banaanfiets is daarom zaterdag tegen een bestelauto gebotst. daarom = bwb (antwoord op 'waarom?')

Soorten bijzinnen

VZVW- zin

Hij dacht aan wat hij zich die ochtend voorgenomen had.

Hij dacht eraan. cmbinaties met 'er' zijn vzvw-zin

zie ook het instructiefilmpje op ITS grammatica periode 1.

Soorten bijzinnen:

bijvoeglijke bijzin

Honderd meiden van 15 en 16 jaar die een bêtaprofiel gaan kiezen, hadden gisteren een aantal speeddates met vrouwelijk rolmodellen uit de bêtawereld.

die een betaprofiel gaan kiezen = BZ, geeft extra info over honderd meiden van 15 en 16 jaar. Je zou van deze BZ een bvn kunnen maken: Honderd betaprofielkiezende(bvb) meiden van...