Paragraaf 10.3 - Opgroeien

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Startopdracht

• Vaste plekken
• Mobiel in je kluis
  
• oortjes uit
  
• jas uit
  
• Boek+ pen op tafel

Startopdracht

1. Vaste plekken
2. Mobiel in je tas of in de telefoontas
3. Boek, schrift en pen op tafel

Startopdracht

• Mobiel in je kluis
• Jas aan de kapstok
• Boek, schrift en pen op tafel

wat gaan we vandaag doen? 

Herhaling 10.2 (10min)

10.3 uitleg deel 1 (15min)

aan het werk (15min)

Afsluiten (5min)

Herhaling (10min)

10.3 Opgroeien

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt de levensfasen en voorbeelden van lichamelijke en geestelijke ontwikkeling kunnen noemen
• Je kunt beschrijven door welke hormonen jongens en meisjes veranderen in de puberteit en hoe dit in zijn werk gaat

Welke levensfasen zijn er?

Je leven bestaat uit levensfasen. Tijdens deze fase verander je. Dit noem je ontwikkeling.

Er zijn twee soorten ontwikkeling:

-Lichamelijke ontwikkeling

-Geestelijke ontwikkeling

Levensfasen

Wanneer ben je puber?

De veranderingen in de puberteit vinden door hormonen plaats. 

De Hypofyse is een hormoonklier die zorgt  dat de geslachtsorganen zelf geslachtshormonen gaan maken.

- Zaadballen maken Testosteron--> zaadcellen

-Eierstokken maken oestrogeen-->eicellen

Hormonen en puberteit 

De secundaire veranderingen worden in gang gezet door hormonen. 

• Hormonen worden gemaakt in hormoonklieren.
  

De hypofyse speelt hierin een grote rol:

• Maakt groeihormoon dat zorgt voor een groeispurt.
  
• Zet de geslachtsorganen aan tot het maken van geslachtshormonen. 
  

Het tijdstip waarop het lichaam deze hormonen gaat aanmaken verschilt per persoon. 

10.3 Opgroeien

• Wat? Maken 10.3 – Opdracht 1 t/m 9 (sterretjes zijn extra uitdaging)
• Hoe? Blz. 39 t/m 44
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 15 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 9 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)

Afsluiten (5min)

• 3 meerkeuze vragen
• Naam + antwoorden op Post-it
• lesevaluatie

in welke 2 levensfasen krijg je te maken met een groeispurt?

1. kleuter- en peuterfase
2. kleuter- en schoolkind fase
3. baby- en puberfase
4. adolescent en bejaarde fase

Wat is de juiste volgorde van levensfasen.

1. Baby, peuter, kleuter, kind, adolescent, puber, volwassene, oudere
2. Baby, kleuter, peuter, kind, puber, adolescent, volwassene, oudere
3. Baby, peuter, kleuter, kind, puber, adolescent, volwassene, oudere
4. Baby, kleuter, peuter, kind, adolescent, puber, volwassene, oudere

Wat is NIET een voorbeeld van lichamelijke ontwikkeling?

1. Dingen vast kunnen pakken
2. Sterkere spieren krijgen
3. Leren praten
4. Kunnen lopen

Wat regelen de geslachtshormonen?

1. Primaire geslachtskenmerken
2. Secundaire geslachtskenmerken
3. Tertiaire geslachtskenmerken
4. Puberteit

10.3 Opgroeien

Welke levensfasen zijn er?

• Levensfasen (blz. 40/bron 1)
  - Een mensenleven bestaat uit acht levensfasen
  - Baby > peuter > kleuter > (school)kind > puber > adolescent > volwassene > oudere

• Ontwikkeling
  - Je verandert in elke levensfase
  - Lichamelijk ontwikkeling: groeien, zwaarder worden, leren kruipen/lopen/fietsen
  - Geestelijke verandering: leren praten, manier van denken verandert, je denkt na over wie je bent en wie je wilt worden.

10.3 Opgroeien

Door welke hormonen verander je in de puberteit?

• Hormoonklieren
  - geven hormonen af aan het bloed
  - hormonen zorgen voor lichamelijke veranderingen
  - hormonen noem je ook wel regelstoffen
  - sommige organen reageren op een bepaald hormoon, anderen niet
• Hypofyse
  - belangrijke hormoonklier, klein orgaantje onder de hersenen
  - gaat in de puberteit meer groeihormoon maken > groeispurt
  - zet de geslachtsorganen aan tot het maken van geslachtshormonen
  - zaadballen (teelballen) maken testosteron
  - eierstokken maken oestrogeen
  - door geslachtshormonen ontstaan secundaire geslachtkenmerken

Startopdracht

• Vaste plekken
• Mobiel in je kluis
  
• oortjes uit
  
• jas uit
  
• Boek+ pen op tafel

Startopdracht

1. Vaste plekken
2. Mobiel in je tas of in de telefoontas
3. Boek, schrift en pen op tafel

Startopdracht

• Mobiel in je kluis
• Jas aan de kapstok
• Boek, schrift en pen op tafel

wat gaan we vandaag doen? 

• Herhaling
• 10.3 uitleg deel 2
• aan het werk 
• Afsluiten

in welke 2 levensfasen krijg je te maken met een groeispurt?

1. kleuter- en peuterfase
2. kleuter- en schoolkind fase
3. baby- en puberfase
4. adolescent en bejaarde fase

Wat is NIET een voorbeeld van lichamelijke ontwikkeling?

1. Dingen vast kunnen pakken
2. Sterkere spieren krijgen
3. Leren praten
4. Kunnen lopen

Wat regelen de geslachtshormonen?

1. Primaire geslachtskenmerken
2. Secundaire geslachtskenmerken
3. Tertiaire geslachtskenmerken
4. Puberteit

10.3 Opgroeien

Door welke hormonen verander je in de puberteit?

• Hormoonklieren
  - geven hormonen af aan het bloed
  - hormonen zorgen voor lichamelijke veranderingen
  - hormonen noem je ook wel regelstoffen
  - sommige organen reageren op een bepaald hormoon, anderen niet
• Hypofyse
  - belangrijke hormoonklier, klein orgaantje onder de hersenen
  - gaat in de puberteit meer groeihormoon maken > groeispurt
  - zet de geslachtsorganen aan tot het maken van geslachtshormonen
  - zaadballen (teelballen) maken testosteron
  - eierstokken maken oestrogeen
  - door geslachtshormonen ontstaan secundaire geslachtkenmerken

10.3 Opgroeien

Leerdoel(en) van deze les:

• Je kunt verschillende soorten liefdesrelaties beschrijven
• Je kunt uitleggen wat seksueel grensoverschrijdend gedrag is en voorbeelden hiervan geven

10.3 Opgroeien

Denkt iedereen hetzelfde over relaties?

• Heteroseksueel
  - verliefd zijn op iemand van het andere geslacht
  - jongens ↔ meisjes
• Homoseksueel
  - verliefd zijn op iemand van hetzelfde geslacht
  - jongens ↔ jongens > homo
  - meisjes ↔ meisjes > lesbisch
• Biseksueel
  - verliefd op zowel jongens als meisjes

10.3 Opgroeien

10.3 Opgroeien

Wat is seksueel overschrijdend gedrag?

• Seksueel grensoverschrijdend gedrag
  - als iemand tot seksuele handelingen wordt gedwongen > aanranding
  - als iemand het lichaam van een ander binnendringt > verkrachting
  - als iemand wordt aangeraakt op intieme plaatsen > seksuele intimidatie
• Pedofilie
  - een volwassene met seksuele gevoelens voor kinderen > pedofiel
  - een volwassene die geslachtsgemeenschap heeft met kinderen > pedoseksueel
• Incest
  - een volwassene geslachtsgemeenschap heeft met kind uit zelfde gezin of familie

10.3 Opgroeien

• Wat? Maken 10.3 – Opdracht 1 t/m 17
• Hoe? Blz. 45 t/m 48
• Hulp? Eerst overleggen met buur, daarna docent vragen.
• Tijd? 20 minuten
• Uitkomst? Opdracht 1 t/m 17 is af. Niet af? Rest is huiswerk.

• Klaar? Samenvatting dikgedrukte woorden maken (lijst)