Paragraaf 2.1 - Stoffen in huis

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 2

2.1 Stoffen in huis

Leerdoelen

2.1.1 Je kunt vier stofeigenschappen benoemen die gebruikt worden om stoffen te herkennen.

2.1.2 Je kunt stoffen herkennen aan hun stofeigenschappen.

2.1.3. Je kunt uitleggen in welke gevallen een stof gevaarlijk kan zijn.

2..1.4 Je kunt de betekenis van gevarensymbolen beschrijven.

2.1.5 Je kunt het verschil uitleggen tussen H- en P-zinnen. (EXTRA)

Introductie

Overal in huis vind je flessen, potjes en blikken met stoffen. Kijk maar eens rond in de keuken, de badkamer, de garage, het medicijnkastje enzovoort. Je komt er stoffen tegen zoals keukenzout, suiker, azijn, spiritus, tandpasta, wasbenzine, motorolie, paracetamol, afwasmiddel enzovoort (figuur 1).

Stoffen herkennen

Sommige stoffen in huis lijken veel op elkaar. Je ziet dan niet meteen met welke stof je te maken hebt. Wasbenzine, water en alcohol zien er bijvoorbeeld precies hetzelfde uit. Het zijn alle drie heldere, kleurloze vloeistoffen.

Soms helpt het om aan de stoffen te ruiken. Veel stoffen hebben een kenmerkende geur waaraan je ze meteen herkent. Denk aan de geur van benzine of de geur van het chloorgas dat je in een zwembad ruikt.

Je moet daarbij wel oppassen: sommige stoffen kunnen de slijmvliezen van neus en longen irriteren. Ruik daarom voorzichtig: haal de dop van de fles, wuif met je hand boven de hals heen en weer en snuif een beetje van de damp op (figuur 2). Zo voorkom je dat je te veel van een irriterende stof binnenkrijgt.

Stoffen onderscheiden

Eigenschappen waaraan je stoffen kunt herkennen, noem je stofeigenschappen. Je kunt deze eigenschappen gebruiken om stoffen van elkaar te onderscheiden. Voorbeelden van stofeigenschappen zijn:

 

• geur: alcohol heeft een andere geur dan benzine;

• kleur: koper is rood-oranje, goud is geel, lood is grijs;

• smaak: suiker smaakt zoet, keukenzout smaakt zout;

• brandbaarheid: benzine is brandbaar, water niet.

Bij natuur- en scheikunde gaat het vaak over stofeigenschappen.
Wat wordt bedoeld met ‘een stofeigenschap’?

Geef vier voorbeelden van stofeigenschappen.

Stoffen en veiligheid

Sommige stoffen die in het huishouden worden gebruikt, kunnen gevaarlijk zijn. Denk maar eens aan spiritus, wasbenzine, chloor, ammonia en allerlei medicijnen. Een stof kan bijvoorbeeld gevaarlijk zijn:

Een stof kan op meerdere manieren gevaarlijk zijn:

 • als je de stof inademt;

• als je de stof inslikt;

• als je de stof op je kleren, op je huid of in je ogen krijgt;

• als je met vuur bij de stof komt;

• als je de stof mengt met een andere stof.

Daarom staan er waarschuwingen op  de verpakkingen van gevaarlijke stoffen. De gevaren worden bovendien aangegeven met pictogrammen. Zo'n pictogram wordt ook wel een gevarensymbool genoemd. In figuur 4 vind je zes gevarensymbolen met hun betekenis.

Flessen met gevaarlijke

stoffen hebben vaak kinderveilige doppen. Deze moet jen eerst stevig indrukken voordat je ze kunt losschroeven.

EXTRA H-zinnen en P-zinnen

In figuur 4 zie je het etiket op een fles gootsteenontstopper. Op het etiket staan, behalve een pictogram, ook een aantal H- en P-zinnen. Een H-zin geeft aan voor welk gevaar je moet oppassen. De H staat voor Hazard (gevaar). Een P-zin geeft aan welke voorzorgsmaatregelen je moet nemen. De P staat voor Precaution (voorzorgsmaatregel).

Figuur 4: De veiligheidsinformatie op het etiket van gootsteenontstopper.

EXTRA Gootsteenontstopper

Gootsteenontstopper is een schadelijke stof. Het kan je ogen en je huid ernstig aantasten. De H-zinnen maken het gevaar duidelijk, zoals in H319: veroorzaakt ernstige oogirritatie. In de P-zinnen staan passende voorzorgsmaatregelen, zoals in P280: beschermende handschoenen, oogbescherming, beschermende kleding dragen.

 

Een fabrikant mag de H- en P-zinnen niet zelf verzinnen, maar moet zich houden aan een officieel vastgestelde lijst. Die lijst is sinds 2015 in de Europese Unie van kracht: het GHS (Globally Harmonised System of Classification and Labelling of Chemicals). Voor 2015 werd er een systeem gebruikt met R- en S-zinnen. De R stond voor Risk (gevaar) en de S voor Safety (veiligheid). Op internet kom je nog veel verouderde informatie over dit systeem tegen.

Opdrachten

Wat: lees paragraaf 2.1 

Huiswerk: opdrachten 1 tm 12 van paragraaf 2.1 & Test jezelf

Hoe: helemaal stil! muziek mag in!

Hulp: Geen

Tijd: 50 minuten lang

Klaar?: ga bezig met een ander vak!