LJ1 5.6 Regeling - LJ2 5.6 Genen en eiwitten

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo b
• Leerjaar 1

	Vak: Biologie Hoofdstuk: 5.6
1.	Lesopening
2.	Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen
3.	Arrangementen + Mini-check
4.	Instructie
5.	Begeleid inoefenen
6.	Zelfstandig werken
7.	Evaluatie

1. Lesopening

LJ 1: Pak je boek van biologie en open deze op blz  122

LJ 2: Lees de theorie van paragraaf 5.6 in stilte goed door op blz 159 en 160. Ben je klaar met lezen van de theorie, ga je de samenhang maken op blz. 154 - 158

Huiswerk controle

2. Lesdoel + leergebiedoverstijgende doelen

Aan het einde van de les:

- kun je benoemen wat terugkoppeling is en hiervan voorbeelden geven. 

- Kun je de werking van adrenaline, glucagon en insuline benoemen. 

Leergebiedoverstijgende doelen:

Plannen en organiseren

- Neem in je agenda op wat je de komende week moet leren

- Pas je planning aan (indien nodig) voor de andere helft van de week

3. Mini-check + arrangementen

Verdiept arrangement --> 8 of hoger: Jessica

Jij maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 7 op blz 124 t/m 127

De rest doet mee met de mini-check.

Wat is het hormoonstelsel?

1. Stoffen die de werking van bepaalde organen regelen
2. Alle klieren en organen die hormonen in het lichaam maken
3. Alle hormonen die worden aangemaakt in het lichaam
4. Alle zenuwen die hormonen aanmaken

Wat zijn hormonen?

1. Stoffen die de werking van je hersenen regelen
2. Stoffen waar je ziek van wordt
3. Stoffen die de werking van bepaalde organen regelen
4. Stoffen die je via medicatie moet innemen

Welke twee hormonen maken de eilandjes van Langerhans aan?

1. Insuline en glucose
2. Glucose en Glucagon
3. Glucose en suiker
4. Insuline en Glucagon

Wat is adrenaline?

1. hormoon dat ervoor zorgt dat je gaat vluchten
2. hormoon dat ervoor zorgt dat je gaat vechten
3. hormoon dat wordt afgegeven door de bijnieren en ervoor zorgt dat het glucosegehalte van het bloed stijgt
4. Hormoon dat wordt afgegeven door de eilandjes van Langerhans

Wie maakt wat?

Had je 3/4 vragen goed, dan ga je zelfstandig aan de slag. Je maakt opdracht 1 t/m 7 op blz 124 t/m 127.

De rest doet mee met de instructie. 

Hormonen

Je zenuwstelsel werkt samen met het hormoonstelsel. 

-> bestaat uit een aantal hormoonklieren = produceert hormonen.

Klier = produceert stoffen

(zweet, talg, speeksel)

Hormonen = stoffen die de werking van organen regelen.

Hormoonklieren

Hormoonklieren geven hormonen af aan het bloed -> Via het bloed komt het in het hele lichaam terecht.

Weefsels en organen die gevoelig zijn voor dat hormoon reageren. 

Belangrijke hormoonklieren zijn:

Hypofyse, schildklier, eilandjes van Langerhans, bijnieren, eierstokken en teelballen

De bloedsuikerspiegel

Glucose is een suiker. Dit wordt gemaakt door planten bij fotosynthese. In plantaardig voedsel zit dus glucose.

Dit is een brandstof voor de cellen in je lichaam. 

De bloedsuikerspiegel

Glucose uit je voedsel wordt in de dunne darm opgenomen in je bloed.

Bloedsuikerspiegel = hoeveelheid glucose in je bloed. Deze moet niet te hoog en niet te laag zijn.

-> Hormonen uit de alvleesklier regelen dit. 

Regeling van het glucosegehalte

In de alvleesklier liggen de eilandjes van Langerhans = groepjes cellen die de hormonen glucagon en insuline maken. 

Deze twee hormonen regelen het glucosegehalte van het bloed.

-> Gemiddeld 0,1% glucose.

Het lichaam gebruikt het hormoon insuline om de glucose (bloedsuiker) in de lichaamscellen opgenomen te krijgen. Die cellen zetten de glucose vervolgens om in energie. Daardoor is het mogelijk om na te denken en te bewegen. Je lichaam is dus continue bezig om de juiste hoeveelheid glucose in het bloed te krijgen

Regeling van het glucosegehalte

Na een maaltijd kan het glucosegehalte hoger worden dan 0,1%. De eilandjes van Langerhans reageren -> maken veel insuline. 

Insuline zorgt ervoor dat het glucosegehalte daalt, net zo lang tot de 0,1% weer is behaald.

Symptomen lage bloedsuikerspiegel zijn:  

- honger, 

- zweten, 

- hartkloppingen, 

- gapen, 

- duizeligheid, 

- hoofdpijn, 

- humeurig zijn, 

- verward zijn.

- blaasontsteking.

Regeling van het glucosegehalte

Bij lichamelijke inspanning hebben je cellen veel energie nodig. 

-> Glucose opnemen uit het bloed.

-> Glucose is brandstof 

Daardoor daalt het glucosegehalte.

Als het glucosegehalte lager wordt dan 0,1% gaan de eilandjes van Langerhans glucagon aanmaken.

-> Het glucosegehalte stijgt, tot weer 0,1%.

Symptomen van hoge bloedsuiker:

• dorst.
• droge tong.
• veel plassen.
• moeheid, slaperigheid.
• veel jeuk.
• vaker ontstekingen, zoals blaasontsteking.

Terugkoppeling

De regeling van de bloedsuikerspiegel kun je weergeven in een schema (zie afbeelding)

De manier van bijsturen (door de eilandjes van Langerhans) heet terugkoppeling of feedback. 

Het resultaat van een bijsturing leidt telkens tot een volgende bijsturing. 

Adrenaline

De bijnieren liggen als kapjes boven op de nieren. Deze maken adrenaline aan wanneer je boos bent, bang bent, of ergens van schrikt.

Wat gebeurt er bij adrenaline: 

-> zorgt voor een hoger glucosegehalte. 

-> snellere hartslag + ademhaling

-> sneller handelen in situaties van grote spanning. 

Vlucht-of-vecht-hormoon

Enige hormoon met een snelle, kortdurende werking. 

5. Begeleid inoefenen

Geen of 1 vraag goed bij de mini-check -->

Dan maken we samen opdracht 2 en 4.

6. Zelfstandig werken

Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 7 op blz 124 t/m 127.

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

Daarna ga je hoofdstuk 5 leren. 

2. Lesdoel

Aan het einde van de les:

- Kun je uitleggen dat cellen alleen de informatie gebruiken die ze nodig hebben. 

Leergebied overstijgende doelen:

Plannen en organiseren

- Nemen in hun agenda op wat ze de komende week moeten leren.

- Past zijn planning (indien nodig) aan voor de andere helft van de week (minimaal 2 vakken).

3. Mini-check + arrangementen

Verdiept arrangement --> 8 of hoger: Bregje

Jij maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 3 op blz 160 t/m 161

De rest doet mee met de mini-check.

Wat bevat de informatie voor het maken van eiwitten?

Waardoor komt de kleur van je ogen tot stand?

1. Genen
2. DNA
3. Eitwitten
4. Cellen

Wat is ' melanine'?

Wie maakt wat

Had je alle vragen van de mini-check goed, dan maak je de opdrachten zelfstandig.

Opdracht 1 t/m 3 op blz 160 t/m 161

De rest doet mee met de instructie. 

Eiwitten

Genen bevatten de informatie voor eiwitten, bijvoorbeeld een spiercel maakt spiereiwit. 

Om een eiwit te maken, heeft een cel informatie nodig. Deze is opgeslagen in een gen. 

Eiwitten en genen: regelen de kleur, de vorm en de werking van je lichaam. 

Actief en niet actief

Een cel gebruikt alleen de genen die het nodig heeft. De andere genen zijn dus niet actief. 

Welke actief zijn hangt af van de plaats in het lichaam waar de cel zich bevindt. 

Een gen kan een beetje actief zijn, of erg actief. Bijvoorbeeld: als je veel krachttraining doet, wordt het gen in je spiercel actiever. Deze gaat meer spiereiwitten aanmaken. 

5. Begeleid inoefenen

Geen of 1 vraag goed bij de mini-check -->

Dan maak je samen met de leerkracht opdracht 1

6. Zelfstandig werken

LJ1 - Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 7 op blz 124 t/m 127

LJ2 - Je maakt zelfstandig opdracht 1 t/m 3 op blz 160 t/m 161

Ben je klaar?

Dan kijk je de opdrachten na.

Daarna lees je de theorie van hoofdstuk 5 in stilte door. 

7. Evaluatie LJ1

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- kun je benoemen wat terugkoppeling is en hiervan voorbeelden geven? 

- Kun je de werking van adrenaline, glucagon en insuline benoemen? 

7. Evaluatie LJ2

Hoe ging de les?

Zijn er opdrachten waar je moeite mee had?

Heb je nog ergens vragen over? 

- kun je uitleggen dat cellen alleen de informatie gebruiken die ze nodig hebben? 

Huiswerk & Toetsen

Huiswerk LJ1: 

Maandag 8 mei

5.6 opdracht 1 t/m 7

Huiswerk LJ2: 

Maandag 8 mei 

5.6 opdracht 1 t/m 3

Toetsen LJ1: 

Donderdag 11 mei

SO paragraaf 5.5 t/m 5.7

Toetsen LJ2: 

Donderdag 11 mei

SO paragraaf 5.5 t/m 5.7