Standplaatsgebondenheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k, mavo
• Leerjaar 1

Lesdoelen

Aan het eind van deze les:

• ken je het begrip standplaatsgebodenheid.
  
  
•  Kan je de factoren van standplaatsgebodenheid herkennen bepalen.
  
  
• Kan je bij bronnen rekening houden met de standplaatsgebondenheid.
  
  
• Kan jij je inleven in iemand uit het verleden en daarbij rekening houden met de standplaatsgebondenheid.

Gebondenheid aan tijd en plaats

• De tijd waarin je leeft en de plaats waar je woont hebben invloed op hoe je over dingen denkt.

• Jij denkt anders over dingen van iemand die 100 jaar geleden jouw leeftijd had.

• Als jij een bron leest of bekijkt moet je daar altijd rekening mee houden. De tijd en de plaats waarin de maker leefde hebben die bron beïnvloed.

Standplaatsgebondenheid = historisch begrip

Een mening wordt bepaald door:

• de persoonlijke omstandigheden (bijvoorbeeld leeftijd, geslacht, opvoeding, opleiding, godsdienst en persoonlijke ervaringen)
• de sociale positie (heerser of de geregeerde, rijk of arme, autochtoon of allochtoon) 
• historische situatie waarin iemand leeft (economische crisis, oorlog, standenmaatschappij, klimaatkennis).

Vragen die je kan stellen

• Waarom doen mensen wat ze doen? En waarom denken mensen wat ze denken? 
• Vroeger waren die omstandigheden en gewoonten anders dan nu. Als je weet om welke tijd het gaat, bedenk dan wat je van die tijd weet. 
• Waar leefden mensen van? Welke problemen waren er? Welke gewoonten, gebruiken en kennis hadden ze?

Gebondenheid aan tijd en plaats

Voorbeeld rampen verklaren

• Tijd van de Grieken en Romeinen: meerdere goden veroorzaken een ramp omdat ze boos zijn bijvoorbeeld. 

• Middeleeuwen: overheerste het geloof in één God. Die zou de mensen straffen voor hun verkeerde levenswijze. 

• Nu: wetenschappelijke benadering. Verklaren vanuit wat wij weten en onderzoeken.

Opvattingen over... 

Oorlog

Verschillende groepen hebben een andere opvatting:

• Indianen (oorlog voeren om gebied te veroveren)
• Vikingen (oorlog is het hoogste goed om in de hemel te komen)
• Generaals in de Tweede Wereldoorlog (oorlog voeren om een rijk te stichten)
• Verenigde Naties (oorlog voeren om ergens vrede te bewerkstelligen)

Bronnen: Wat vraag je je af?

1. Wat is de achtergrond van de maker van de bron?

2. Hoe beïnvloed deze achtergrond de mening van de maker van de bron.

Een Feyenoordsupporter zal veel negatiever zijn over een wedstrijd van Ajax dan een Ajaxsupporter.

Een Ajaxsupporter kijkt heel anders naar een wedstrijd van Ajax dan een Feyenoordsupporter

Standplaatsgebondenheid is?

1. Als je je eigen mening gebruikt.
2. Als je beïnvloed wordt door je eigen achtergrond.
3. Als je geen kennis hebt over het onderwerp.
4. Als je beïnvloed wordt door je geloof.

Positief of negatief

1. Een Romein schrijft een stukje over gladiatorengevechten

2. Iemand uit onze tijd schrijft een stukje over gladiatorengevechten

Leg uit waarom de mening van de Romein wordt beïnvloed door de tijd waarin hij leeft.

Positief of negatief

1. Een plantagehouder uit de 17e eeuw vertelt over de slaven op zijn plantage.

2. Een activist van BML vertelt over de slaven die op plantages werkten. 

Leg uit waarom de mening van Black Lives Matter activist wordt beïnvloed door de tijd waarin hij leeft.

Welke factoren (dingen) beïnvloeden jouw standplaatsgebondenheid?