Zinnen en zinsstructuur

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-3

Introductie

Les over zinnen en zinsstructuur.

Grammatica

Zinnen en zinsstructuur

Enkelvoudige zin

• Zin met één persoonsvorm
  

Samengestelde zin

• Zin met twee of meer persoonsvormen
  

Voorbeeld enkelvoudige zin

• Het wordt slecht weer vandaag.
• Ik ga vandaag naar de Action.
• Hij kijkt veel naar Star Wars.
  

Voorbeeld samengestelde zin

• Het wordt vandaag mooi weer en we gaan lekker naar het strand. 
• Hij kijkt veel naar Star Wars en schrijft daar over op zijn website.
  

Samengestelde zin

• Bestaat uit twee of meer zinnen.
• Kunnen nevengeschikte zinnen zijn, of ondergeschikte zinnen.
  

Nevenschikking

- Zinnen kunnen los van elkaar voorkomen.

- Je zou in principe tussen alle zinnen een punt kunnen zetten.

Onderschikking

- De zinnen kunnen niet los van elkaar voorkomen.

- De zinnen zijn afhankelijk van elkaar.

Voegwoorden

• Voegwoorden zijn een soort cement.
  
• Je kunt met voegwoorden zinnen aan elkaar plakken.

Nevenschikking voegwoorden

• En
• Maar
• Dus
• Want
  
• Of

Onderschikking voegwoorden

• Aangezien
• Als
• Dat
• Doordat
• Terwijl
• Toen
  
• Omdat

Wat is een bijzin?

• Je hebt bij een onderschikking te maken met een bijzin.
• Een bijzin is een zinsdeel in de vorm van een zin. Deze zin heeft een eigen persoonsvorm.
  

Volgorde hoofdzin

- Persoonsvorm staat vooraan in een zin, naast het onderwerp.

Volgorde bijzin

- Persoonsvorm staat achteraan.
- Persoonsvorm staat niet naast het onderwerp.

voorbeeld nevenschikkend/ hoofdzin

Ik ga naar huis want ik ben moe.

Ik ga naar huis. Ik ben moe.

Hij is geslaagd dus hij krijgt een diploma.

Hij is geslaagd. Hij krijgt een diploma.

Henk mag tv kijken of hij mag gamen.

Henk mag tv kijken. Hij mag gamen.

voorbeeld onderschikkend/ bijzin

Ik ga naar huis omdat ik moe ben.

Ik ga naar huis.  Ik moe ben. = fout

Aisli maakt haar huiswerk terwijl ze naar tv kijkt.

We gaan naar het strand tenzij het slecht weer is.

Het is koud binnen doordat de verwarming kapot is.

Doordat de verwarming kapot is, is het koud binnen.

Is deze zin goed of fout?
In de zomer de kinderen gaan op vakantie.

1. GOED
2. FOUT

Is de zin goed of fout?
Met de docent ik kan goed praten.

1. GOED
2. FOUT

Is deze zin goed of fout?
Soms ga ik op de fiets naar school.

1. GOED
2. FOUT

Is deze zin goed of fout?
In Haarlem meneer Martijn woont.

1. GOED
2. FOUT

Is deze zin goed of fout?
's Avonds wil ik altijd films kijken.

1. GOED
2. FOUT

Is deze zin goed of fout?
Omdat het regent, heb ik een paraplu.

1. GOED
2. FOUT

Ik hou van muziek omdat

1. muziek mij altijd heel blij maakt.
2. altijd muziek mij heel blij maakt.
3. muziek maakt mij altijd heel blij.

Ik denk dat...

1. morgen ik ga met de hond wandelen.
2. ik morgen met de hond ga wandelen.
3. ik ga morgen met de hond wandelen
4. met de hond ik morgen wandelen ga.

Hans weet niet of ...

1. hij dit weekend kan voetballen.
2. dit weekend hij kan voetballen.
3. hij kan dit weekend voetballen.
4. voetballen kan hij dit weekend.

Welk voegwoord gebruiken we?
De docent zegt ... Harry te laat is.

Welk voegwoord gebruiken we?
Ik weet zeker ... Harry morgen weer te laat is.

Ik wil graag weten ... de winkel open is.

Ik vraag de docent ... de toets al is nagekeken.

De docent vraagt de leerlingen of ze hebben nog vragen.

1. GOED
2. FOUT

Ik ben te laat op school want mijn fiets kapot is.

1. GOED
2. FOUT

Maria gaat niet naar buiten omdat heel hard het regent.

1. GOED
2. FOUT

Ik doe de afwas terwijl ik naar muziek luister.

1. GOED
2. FOUT

Morgen ga ik stagelopen, omdat ...

Ik heb gisteren op school gewacht, totdat ...

Ik vind de les leuk,
als ...

De minister-president zegt dat ...

Het was afgelopen weekend slecht weer, dus ...

Zodra ik thuis ben, ...

Fietsen vind ik niet leuk, maar ...

Als ik later oud ben, ...

Als ik mijn inburgering heb gehaald, ...

Maak een zin met nadat

Maak een zin met als

Maak een zin met toen

Maak een zin met terwijl

Maak een zin met zodra