Toen mijn vader een struik werd

• Nederlands burgerschap
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2,3

Introductie

Hoe voelt het om in een oorlogsgebied te wonen en te moeten vluchten? In deze licht-absurdistische verfilming van het gelijknamige kinderboek van Joke van Leeuwen staat de tienjarige Toda er opeens alleen voor als de oorlog uitbreekt en haar bakkersvader als soldaat naar het front moet. Toda begint aan een spannende reis naar haar moeder, die in een ander land woont. Onderweg leert ze voor zichzelf op te komen, moet ze dealen met vreemde situaties en vindt ze eigenaardige volwassenen en een nieuw vriendje op haar pad. Bekroond met de ECFA Award voor Beste Europese Film. In deze les komen de verhaalstructuur en filmische elementen uit deze jeugdfilm aan bod. Ook leert de leerling benoemen wat het van de keuzes van de maker vindt.

Instructies

Leerdoelen: 
- De leerling kan het verschil tussen boek en film benoemen.

- De leerling kan enkele bewuste keuzes van de maker in gebruik van thema en beeld benoemen.

- De leerling kan benoemen welk effect de keuzes van de maker hebben op de eigen beleving.

Werkwijze:

- Je bekijkt de eerste 15 minuten van de film Toen mijn vader een struik werd (2016, 84 min, Nicole van Kilsdonk). Je geeft vooraf geen informatie, en laat de leerlingen onbevangen naar de film kijken.

- Na de film stellen we vragen over het narratief (op welke manier de inhoud verteld wordt), de filmische vormgeving en de context.

- De les kan uitgebreid worden met een 'maak'-les om de opgedane kennis te verwerken. Hier worden tips voor gegeven.

Na afloop van de les kun je de gehele film bekijken op SchoolTV https://schooltv.nl/video/zappbios-toen-mijn-vader-een-struik-werd/

Benodigdheden
Je kunt de notities (verantwoording van de vragen en antwoorden) bij deze les uitprinten. Notities die tijdens de les worden aangezet, zijn zichtbaar voor de leerlingen.

Het Vlaamse educatieplatform JEF ontwikkelde een uitgebreid lespakket bij de film.

Er is ook een lesbrief van Eye.

Toen mijn vader een struik werd

Toen mijn vader een Struik werd, Nicole van Kilsdonk

Vraag 

Luister

Opdracht

Tip

• Er zijn geen goed-fout opdrachten, wel kijkvragen, klassengesprekken en reflectievragen.
• Je kunt kiezen voor verschillende werkvormen: individueel, in groepjes of klassikaal.
• NB Ons advies is om bij deze les niet te werken met 'devices in de klas'. Je kunt dit uitzetten door het vinkje onderin het scherm van de lespresentatie te deactiveren.
  

Je gaat nu kijken naar het eerste kwartier van Toen mijn vader een struik werd  ►

Laat de leerlingen onbevangen kijken naar het begin van de film.

Hoe denk jij dat het verder gaat met Toda?

Wat vond je van dit begin van de film?

Filmervaring:
Er is geen goed of fout, laat de leerlingen steeds iets gedetailleerder benoemen wat ze van de film vonden, of welk gevoel de film hen gaf. 
Wat dan precies? 
Waarom? 

Context
Hierbij kun je ook vragen of kinderen de hele film al gezien hebben. Hoe ze denken dat het verhaal verder zal gaan. En of ze misschien het boek (voor)gelezen hebben. 

Voordat het een film was, was het een boek. 

2011

2016

Boekverfilmingen
Zijn er kinderen die het boek al (voor)gelezen hebben? 

Kennen ze ook andere verfilmde boeken? 

Je hebt het begin van de film gezien. 
Nu ga je naar het begin van het boek luisteren. 

Kun je verschillen noemen tussen het filmbegin en het boekbegin? 

Boek
Het fragment wordt voorgelezen door schrijver Joke van Leeuwen zelf. 

(Het boek begint in de toekomst, en blikt terug. De hoofdpersonage heet dus niet écht Toda).

Om van een boek een film te maken, is er een tussenstap nodig: het scenario. 

Kun je verschillen noemen tussen het filmbegin en het boekbegin? 

Een scenario is een samenvatting, maar ook een vertaling naar beeld. Zodat de regisseur, de acteurs en de cameraman een idee hebben hoe het er straks uit komt te zien. 

Een scenario is een samenvatting, maar ook een vertaling naar beeld. Zodat de regisseur, de acteurs en de cameraman een idee hebben hoe het er straks uit komt te zien. 

En dit kettinkje?

In het boek komt geen muziekdoosje voor. Het is dus uitgevonden door de scenarioschrijver.

Waarom denk je dat het muziekdoosje er in zit? 

En dit kettinkje?

In een boek kun je de gedachtes van een hoofdpersonage volgen, je kruipt soms als het ware in zijn of haar hoofd. In een film moet je dat visualiseren, met symbolen. Het muziekdoosje symboliseert voor Toda (de heimwee naar) haar moeder. De ketting staat voor haar band met haar vader; als ze haar ketting pakt, weet je als kijker dat ze aan haar vader denkt. 

Ik durfde niet in mijn eigen bed te blijven. Buiten hoorde ik harde knallen en ik zag lichtflitsen over het behang schieten. 

Hierin beschrijft Joke van Leeuwen het moment dat de oorlog in Toda's dorp uitbreekt. 

Mijn oma zei dat de oorlog ook naar ons toe was gekomen en dat we beter beneden in de bakkerij konden liggen. 

Hierin beschrijft Joke van Leeuwen het moment dat de oorlog in Toda's dorp uitbreekt. 

We namen het dekbed en twee kussens mee. 

Hierin beschrijft Joke van Leeuwen het moment dat de oorlog in Toda's dorp uitbreekt. 

Hoe zou dit er op film uitzien?

Wat duurde langer: het bombardement in het boek of in de film?

Zag dit eruit zoals je het zelf had voorgesteld? 

In een boek kun je heel kort grote gebeurtenissen beschrijven. Film is een langzamer medium. Vier zinnen in het boek zijn hier bijna twee minuten kijktijd. Daarom heb je een film ook sneller uit dan een boek!

In welk land en welke tijd speelt Toen mijn vader een struik werd zich volgens jou af?

Context

Is Toda een Nederlandse naam?

Is dit een Nederlandse straat? 

De film werd opgenomen in Kroatie, waardoor de school, het huis, de straat er net even iets anders uitzien dan in Nederland. 

Het verhaal vertelt een universeel verhaal. Over oorlog en vluchtelingen. Maar door het te 'vernederlandsen' wordt het fenomeen veel beter invoelbaar voor ons. 

Vraag

De film vertelt een verzonnen verhaal. Maar zou het ook echt kunnen zijn?

Context

Uitleg over vluchtelingen van vluchtelingenwerk

Context

Meer films in de klas? ►