Structureren en heldere zinnen formuleren

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Vandaag

Aan het einde van les weet je weer hoe het zit met alineaverbanden en hoe je heldere zinnen kunt formuleren.

Programma
LessonUp over alineaverbanden, signaalwoorden en formuleren 
Zelfstandig werken in Op Niveau
Terug- en vooruitblik

Alineaverbanden, signaalwoorden en goede zinnen formuleren

Verbanden en signaalwoorden

Met signaalwoorden koppel je zinnen, zinsgedeelten en alinea’s aan elkaar. De woorden maken dat je de gedachtegang van de schrijver makkelijker kunt volgen. Je noemt zulke woorden daarom ook wel structuuraanduiders.​​

Signaalwoorden maken de lezer/luisteraar erop attent dat er een bepaald tekstverband aankomt.

Voorbeelden van verbanden

ook, bovendien → opsomming​

maar, echter → tegenstelling
net als, hetzelfde → vergelijking ​

dat wil zeggen, bijvoorbeeld → uitleg/toelichting ​
als, indien → voorwaardelijk ​

met behulp van, om … te → doel-middel ​
vroeger, nu → chronologie (volgorde in de tijd) ​

dus, hieruit volgt → conclusie ​
kortom, om kort te gaan → samenvatting ​

Daaren-
tegen 

Reden

Tegen-
stelling

Voor-
waarde

Toelich-
ting

Opsom-
ming

Verge-
lijking

Immers

Behalve
wanneer 

Soort-
gelijke 

Ter illus-
tratie 

Verder

Zoek twee signaalwoorden en bepaal het tekstverband:
Juist de afwezigheid van de tegenstander maakt Wordfeud zo populair. Je krijgt namelijk nooit discussies over toegestane woorden, waarbij opa in blinde woede het speelbord omverwerpt en je moeder in huilen uitbarst. Het is dus onmogelijk vals te spelen.​

Welk signaalwoord hoort NIET bij het tekstverband vergelijking?

1. zoals
2. zowel...als
3. evenals
4. net als

Welk signaalwoord hoort bij het tekstverband toelichting?

1. ten eerste
2. denk hierbij aan
3. al met al
4. om te beginnen

Omdat het glad is, ga ik lopend naar school. Tekstverband?

1. doel-middel
2. tegenstelling
3. voorwaardelijk
4. redengevend

Welk tekstverband gebruik je om dingen achter elkaar op te noemen?

1. concluderend tekstverband
2. uitleggend tekstverband
3. opsommend tekstverband
4. voorwaardelijk tekstverband

Tips voor het formuleren van heldere zinnen

Je tekst wordt aantrekkelijker en begrijpelijker voor het publiek als je duidelijk formuleert. Je let hierbij op:​

de woordkeus ​

de zinsbouw ​

Maak gebruik van beeldspraak en stijlfiguren om de tekst levendig te maken.

Tip voor je woordkeus

Gebruik gewone woorden.​

  

Zo verander je bijvoorbeeld de zin:​

Er is eenmalig aanvullende financiële beleidsruimte voor dit project. > Er is nu extra geld voor dit project.​

Tips voor je zinsbouw

1 Varieer in zinslengte. Maak korte, overzichtelijke zinnen en wissel deze af met langere, samengestelde zinnen. ​

2 Wissel de zinsbouw af.​

3 Zet woorden en zinsdelen die bij elkaar horen zo dicht mogelijk bij elkaar.​

4 Maak actieve zinnen; vermijd zoveel mogelijk de lijdende vorm.​

5 Gebruik signaalwoorden, voegwoorden en verwijswoorden waarmee je duidelijk verband aangeeft tussen delen van een tekst. ​

6 Formuleer zelf zinnen. Neem geen moeilijke zinnen over uit een bron. 

Wat kan hier beter?
Uit de basisregistratie Personen blijkt dat uw reisdocument op 30 april verloopt. Verlenging dient tijdig doch uiterlijk vóór 5 april te worden aangevraagd

1. de zin actief maken
2. Kortere zinnen maken
3. Woorden die bij elkaar horen zo dicht mogelijk bij elkaar

Wat kan hier beter?
In april brak, toen de bomen en de bloemen net begonnen uit te lopen, een periode van nachtvorst aan, waardoor de bloesem bevroor en de tuinders veel schade opliepen.

1. de zin actief maken
2. Woorden die bij elkaar horen zo dicht mogelijk bij elkaar
3. signaalwoorden gebruiken

Gebruik beeldspraak en stijlfiguren

Voorbeeld beeldspraak:​

Metafoor: Hij was verliefd > Zijn hart stond in vuur en vlam.​

Vergelijking: Hij hielp ons goed > Hij was als een rots in de branding. ​

Voorbeeld stijlfiguren:​

Antithese: Jarenlang hebben zij lief en leed gedeeld. ​

Eufemisme: De Belastingdienst had onzorgvuldig gehandeld en moest de betrokkenen het geld terugbetalen.​
Hyperbool: Ik lach me dood!

Citeren en parafraseren

Citeren betekent: een deel uit een tekst, een publicatie letterlijk overnemen.

Gebruik bij citeren altijd aanhalingstekens (enkele ‘ of dubbele “ ).

Bij het schrijven van je eigen tekst: vermeld altijd de bron (auteur, krant/tijdschrift en soms het jaartal).

Je kunt bij citeren letterlijk overnemen:  een alinea of een deel van een alinea, een zin uit een tekst, een zinsdeel uit een zin, een (deel van) een uitspraak van een persoon,  een (deel van) een zakelijke tekst.

Citeren en parafraseren

Parafraseren betekent: omschrijven (in eigen woorden). Vermeld bij parafraseren altijd de bron!

Je kunt delen van een publicatie parafraseren/ omschrijven:

- een alinea of een deel van een alinea

- een zin

- een zinsdeel uit een zin

- een (deel van) een uitspraak van een persoon

Aan de slag

Op Niveau >  Formuleren deel 1  (Taalverzorging)

Maak startopdracht 1 en 2 

Klaar? Dan werk je verder aan leesdossier 1. 

Terug- en vooruitblik

Vat deze les in één zin samen.  

Donderdag
Beginnen met SE Schrijfvaardigheid: bronnen lezen