H1 De mens ontdekt zichzelf

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

De zon schijnt fel in de Griekse stad Korinthe. Het is 336 v.Chr. Leunend tegen een grote amfoor zit een vieze oude zwerver te dommelen als een man plotseling naar voren stapt en in zijn zon gaat staan. De oude man knijpt zijn ogen dicht en kijkt naar de voornaam geklede heer – het is Alexander zelf, de pas gekroonde koning van Macedonië, die in de komende 10 jaar de halve wereld zal veroveren. ‘Diogenes,’ verkondigt de machtige legerleider. ‘Zeg me wat je wilt en ik

geef het je.’

Zelfbewust wacht hij op het antwoord van de vuile filosoof, wiens kijk op het leven hij bewondert. Maar de filosoof bijt hem toe: ‘Ga uit mijn zon!’

De terechtgewezen Alexander roept uit: ‘Als ik Alexander niet was, zou ik willen dat ik Diogenes was.’ Gevat antwoordt de filosoof: ‘Als ik Diogenes niet was, zou ik óók willen dat ik Diogenes was.’

H1 De mens ontdekt zichzelf

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van de Grieks-Romeinse filosofie?

Sokrates

Normen en waarden binnen het leven i.p.v. het ontstaan van het leven

Zelfkennis -> enige kennis die een mens kan bereiken 

– werd goddeloos gevonden en vermoord

Zijn leven en bevindingen opgeschreven door Plato (leerling)

Plato

- Normen -> ideeën

- "Alles wat je ziet is een afspiegeling van de werkelijkheid" – bewustzijn van de wereld op een nieuw niveau (je verstand goed gebruiken) 

--> Dualisme = visie op een gespleten werkelijkheid (wat je waarneemt met je zintuigen tegen wat je met je verstand bereikt). 

Aristoteles

- Leerling van Plato (neemt van hem afstand) 

- Vindt dat de wereld die je waarneemt met 

zintuigen de enige echte werkelijkheid is

- Vindt logica uit = kunst van het redeneren (om misverstanden te voorkomen)

Bijv. antwoorden op de vragen ‘wat maakt een mens een mens, en een hond een hond?’

- Regels voor wetenschappelijke redeneringen – in hoeverre zijn uitspraken mogelijk en te verifiëren

Hoe noemde Sokrates de enige bereikbare kennis voor mensen?

1. Leerkennis
2. Goddelijke kennis
3. Zelfkennis
4. Humanistische kennis

Wat is dualisme?

1. Een politieke stroming die 2 hoofdpunten heeft
2. Een filosofische stroming waar je alles samen doet
3. Dat er 2 werelden zijn: een neppe en een echte
4. Een visie op een gespleten werkelijkheid

Geef de visie van elke filosoof

Sokrates

Plato

Aristoteles

Een betere samenleving creëren door normen en waarden

Alles wat je waarneemt is een afspiegeling van de werkelijkheid

Dualisme

Logica

Tegen dualisme

Het stoïcisme

- Hellenistische periode = eerste 3 eeuwen

- Zeno van Citium (filosoof) ging vaak naar een zuilengalerij (Stoa) – de leer van Stoa volgens de natuur, je leeft dan met --> 

Rede = denkvermogen van een mens dat leidt naar het verkrijgen van kennis – wordt vaak God genoemd

Stoïcisme = vinden van geluk door leven met rede

- Voorbeelden stoïcijnse denkers: Cicero, Seneca (‘de mens is heilig voor de mens’) en Marcus Aurelius

 

Het cynisme

- Cynisme = stroming waarbij wordt gestreefd naar volstrekte zelfgenoegzaamheid, geen behoeftes meer – "werkelijk geluk is beseffen dat je niets nodig hebt"

- Diogenes van Sinope: ‘Ik kwispel als ik iets krijg, ik blaf tegen wie me niets geeft, en wie me dwars zit, bijt ik.’ 

–> onconventioneel gedrag

    - Tegen normen en waarden; regels; en scheiding tussen privé en openbaar leven – vrijheid en openheid

 

Het neoplatonisme

- Plotinus (filosoof) werd beïnvloed door Plato

- Neoplatonisme = (letterlijk 'nieuw plato') verzameling van hellenistische filosofen die verdergaan op Plato zijn bevindingen

- Plotinus: "God is in alles, dus alles is één. Via een mystieke, filosofische ervaring kan ook de mens zich (deel van) God voelen."

 

Waar streeft het cynisme naar?

1. zelfgenoegzaamheid
2. eenzaamheid
3. saamhorigheid
4. vrede

Op welke manier leef je als je het stoïcisme volgt?

1. Met verstand
2. Met rede
3. Met wetenschap
4. Neutraal

Hoe heette de filosoof die het neoplatonisme begon?

Aan de slag

--Maak een filosofenschema

- Maak een tabel met twee kolommen ('filosoof' en 'mens- en wereldbeeld'

- Klaar? Maak opdracht 5 en 7.

Vul de kolommen in voor Sokrates, Plato, Aristoteles, Zeno, Diogenes en Plotinus.

Aan de slag

Aan de slag

-Maak een filosofenschema

- Maak een tabel met twee kolommen ('filosoof' en 'mens- en wereldbeeld'

- Klaar? Maak opdracht 5 en 7.

Vul de kolommen in voor Sokrates, Plato, Aristoteles, Zeno, Diogenes en Plotinus.

Opdracht

- Vul beide schema's in.

- Gebruik 2. De mens ontdekt God en 3.1 Humanisme

Groepsdiscussie

- Vorm groepen van vier leerlingen

- 5 stellingen

Stellingen

• De werkelijkheid om ons heen is de enige werkelijkheid.
• Er bestaan algemeen geldende normen en waarden, bijvoorbeeld goedheid en schoonheid.
• De mens heeft een ziel en er bestaat een hiernamaals.
  
• De meeste mensen deugen en zijn van nature geneigd tot het goede.
• Het is belangrijk om in het hier en nu te leven.