UDG-Gastles Challenge water in de wijk

• Biologie
• MBO
• Studiejaar 1,2

Even voorstellen

Jeff Samuels

Ik mag vandaag voor jullie een gastles verzorgen!

Even voorstellen

Jeff Samuels

Ik ben graag buiten en geef dan het liefst rondleidingen aan natuurliefhebbers

Even voorstellen

Jeff Samuels

en... sta nog liever met mijn waadbroek in het water!

Even voorstellen

Jeff Samuels

of... ben op zoek naar kevertjes en andere insecten!

Even voorstellen

Jeff Samuels

De challenge:

 Water in de woonwijk

gaat over.... 

Even voorstellen

Jeff Samuels

De hoeveelheid én de kwaliteit

 van het water in de stad!

Wat gaan we doen?

Stukje theorie: 

• wat is water?
• watercyclus(sen)
• waterkwaliteit m.n. de biologische! (=biodiversiteit!)

Veldwerk buiten:

• UGD in de praktijk
• Hydrobiologisch onderzoek (zelf doen)
• kreeften determineren

F

I

E

T

S

E

N

Als we de onze planeet aarde vanuit de ruimte bekijken dan zien we een dat onze planeet als enige in ons zonnestelsel er uit ziet als een ‘blauwe knikker’. We zijn er soms zelfs bijna trots op en noemen de aarde daarom ook wel de ‘Blauwe planeet’. Maar waarom is dat?

Waarom wordt de Aarde ook wel de Blauwe planeet genoemd?

De aarde wordt ook wel de blauwe planeet genoemd. De blauwe kleur komt van het water dat het grootste deel van de aarde bedekt, zo'n 70 procent van het aardoppervlak bestaat uit water. (Ook de witte vlekken -de wolken-, is water, red.)

(bron: 15 jan. 2015 Aarde - De blauwe planeet - Schooltv)

Hoeveel % van het aardoppervlak bestaat uit water?

1. <30%
2. ca45%
3. ca70%
4. >90%

Het aardoppervlak beslaat ongeveer 510 miljoen km² en kan op verschillende manieren in halfronden of hemisferen worden ingedeeld. Ongeveer 365,5 miljoen km² van het aardoppervlak (71%) is met water bedekt tegen 144,5 miljoen km² (29%) land.

Aardoppervlak - Wikipedia

Hoeveel procent van al het zoet water zit in rivieren, beken, sloten, meren, plassen en poelen samen?

1. < 1%
2. ca 30%
3. ca 70%
4. > 70%

Zoetwater

• ca 2,5% van al het water op aarde
• ca 68,9 % = IJs
• ca 30,8 % = Grondwater
• slechts ca 0,3 % is oppervlakte water! 

Al het leven op aarde is afhankelijk van water. Een groot deel (wij mensen inclusief) is afhankelijk van dat kleine beetje ZOETE WATER! Logisch geredeneerd zouden we er dus erg zuinig op moeten zijn! 

Wat is water?

Water is een bijzondere stof die in verschillende vormen op aarde aanwezig kan zijn en makkelijk in elkaar overgaat.

1. als vast stof (sneeuw & ijs)
2. als vloeistof (water)
3. als gas (waterdamp)

lichtst

zwaarst

 Wat is zwaarder het water in het glas of  deijsblokjes?

Komt er water bij op aarde?

1. nee, die blijft hetzelfde
2. ja, want gletsjers smelten
3. nee, maar de vorm kan veranderen
4. ja, want de buien worden heftiger

Nee, de hoeveelheid water is al miljardenjaren hetzelfde, maar door de opslag in gletsjers of in grondwater kan het zeeniveau verschillen (ijstijden). Hierdoor lijkt het voor ons landwezens dat er water bijkomt. Dat is echter niet zo omdat ijs een vast vorm van water is!  

Watercyclus

De overgang van water in de verschillende vormen maakt waterkringlopen mogelijk!

Afhankelijk van het klimaat is het lokaal in een andere vorm aanwezig!

Te veel

Te weinig

Hoeveelheid water op aarde blijft dus  hetzelfde, toch zien we vaker dat er óf overlast is óf een tekort (droogte).

Dat gaan we eens beter bekijken en verder over hebben.

A.g.v. klimaatveranderingen zijn enerzijds de regenbuien heftiger (stortbuien) en anderzijds zijn er langere periodes dat er géén regen valt. 

Typ je antwoord(en) in op je smartphone!

Waar gaat het water naar toe na een stortbui?

Het water kan niet de grond in!

Door de vele harde oppervlaktes in de stad wordt het snel afgevoerd naar het riool! 

Dit geeft 2 problemen:

1. het wordt geen grondwater
2. bij een stortbui kan het riool de hoeveelheid niet aan 

Challenge opties

1. Ga eens na hoeveel % bestrating er in Breda is. Zou je dit terug kunnen brengen en hoe? Zou je hiervoor evt. een campagne voor kunnen bedenken?
2. Ga eens na hoeveel % oppervlaktewater er in Breda is. Zijn er wel genoeg plekken waar water  opgevangen kan worden? Bedenk evt. een campagne waar de burger mee kan helpen.
3. Ga eens na welke verschillende soorten riolering Breda heeft. Op welke manier dragen die bij aan de bestaande wateroverlast en is daar nog verbetering nodig? Ga eens na wat de functie van een overstort is.
4. De Waterdonken is een wijk waar wateroverlast niet voor zouden mogen komen. Ga eens na welke voorzieningen er allemaal zijn aangelegd. 

Waterkwaliteit

1.  De Europese KRW  (KaderRichtlijn Water)
2. Waterschappen zijn verantwoordelijk voor de verbetering en de monitoring waterkwaliteit ze meten a.h.v
3. Chemisch- en biologisch meetnet (monitoring)
4. Er worden alleen KRW-Waterlichamen gemonitord
5. Sloten en andere kleine oppervlakte wateren worden bijna niet gemonitord!
6. De waterkwaliteit hiervan is niet goed!

Tot nu toe hebben we het gehad over de hoeveelheid water in de stad. Maar nu gaan we het ook hebben over de kwaliteit van het water in de stad. Wij zijn niet de enige gebruikers van water. Voor de natuur is de waterkwaliteit ook belangrijk. Er bestaat Europese Kader Richtlijn Water (KRW) die ons verplicht om in 2027 alle wateren biologisch op orde te hebben.  

De kleine wateren vormen een derde van het Nederlandse

oppervlaktewater en zijn de haarvaten van ons watersysteem.

Deze wateren worden niet systematisch meegenomen in de

officiële kwaliteitsmetingen voor de Kaderrichtlijn Water (in heel

Europa schoon en gezond water in 2027).

De kleine wateren zijn

een kraamkamer van de natuur en komen in gevaar door

vervuiling van bijvoorbeeld mest, lozingen, bestrijdingsmiddelen,

riooloverstortingen en medicijnresten.(bron: NatuurMilieu_Watermonsters2020_samenvatting.pdf)

Typ je antwoord(en) in op je smartphone!

Wanneer is water schoon?

Tot nu toe hebben we het gehad over de hoeveelheid water in de stad. Maar nu gaan we het ook hebben over de kwaliteit van het water in de stad. Wij zijn niet de enige gebruikers van water. Voor de natuur is de waterkwaliteit ook belangrijk. Er bestaat Europese Kader Richtlijn Water (KRW) die ons verplicht om in 2027 alle wateren biologisch op orde te hebben.  

Wanneer is water schoon?

1. Als er geen chemische stoffen in het water zitten.
   
2. Als er niet te veel voedingsstoffen in het water zitten.
   
3. Als het water helder is.
   
4. Als er genoeg zuurstof in het water zit.
   
5. Als er geen afval in het water ligt zoals plastic.
   
6. Als er veel waterplanten in het water groeien.
   
7. Als er veel verschillende soorten waterdiertjes in voorkomen.
   
8. Als er geen bacteriën in zitten waar je ziek van wordt.

Een kijkje onder water...

… leert ons veel over de waterkwaliteit!

Veldwerk

• Locatie: Arduinsstraat 19 Breda
• Ik ga met de auto
• Jullie met de fiets of auto?
• Neem (lies)laarzen mee
• Neem je mobieltje mee

We gaan straks het veld in. Om eens te proeven hoe je een hydrobiologische bemonstering uitvoert. Er wordt gedemonstreerd hoe je het Macrofauna net gebruikt en welke veiligheidsaspecten je na dient te leven (waadbroek, lieslaarzen, en minimaal met 2-personen zijn). In het veld krijg je de kans om zelf te 'scheppen'. Pak die kans door ook te water te gaan!

Challenge opties

1. Ga eens naar een waterpartij (vijver, sloot of plas) in Breda. Wat voor eerste indruk heb je van de waterkwaliteit vanuit je beleving? Bemonster deze plas en ga na welke waterdiertjes er in deze waterpartij zitten (gebruik hiervoor de WEB-app Waterdiertjes.nl). Wat zeggen de waterdieren (macrofauna) over de waterkwaliteit?  Is je eerste indruk in overeenstemming met de Waterdiertjes-app?
2. Ga eens naar een waterpartij (vijver, sloot of plas) in Breda. Kijk of je (zoetwater)kreeften kan vangen. Determineer deze kreeften met de EIS-kreeftenzoekkaart (https://www.eis-nederland.nl/rivierkreeften). Zoek op waarom deze zoetwaterkreeften een bedreiging voor de waterkwaliteit kunnen zijn? 
3. De zoetwaterkreeften die in onze waterpartijen zitten zijn eetbaar en zijn dezelfde als die in de schappen van de supermarkten liggen. Ga eens na waarom de Nederlander deze kreeftjes niet vangt om op te eten. Welke problemen kom je tegen als je ze weg wilt vangen? (https://www.sportvisserijnederland.nl/actueel/nieuws/20887/rivierkreeften-wat-kan-en-mag-je-ermee.html)
4. Ga eens na  of  er meer invasieve exotische soorten in Nederland zijn die de waterkwaliteit negatief beïnvloeden (planten en dieren). Is er een 'Top 3' te maken? Bedenk evt.  een campagne om deze invasieve soorten te bestrijden.

Houdt het Watermonster onderzoek 2021 in de gaten

en doe mee als burger aan dit leuke en nuttige Citizen Science onderzoek!

Vragen?

Bedankt!