2.1 Wereldrijk rond de Middellandse Zee

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

2.1 Wereldrijk rond de Middellandse Zee

Waar of niet waar:
De komst van Alva was een reactie op de Beeldenstorm

1. Waar
2. Niet waar

Wat is géén oorzaak van de Opstand?

1. Centralisatie
2. Godsdienst-vervolgingen
3. Afschaffing van de Staten Generaal
4. Bloedplakkaten

Protestants

Katholiek

Calvijn

Hervorming / Reformatie

Aflaat

Versiering in de kerk

Bijbel in eigen taal

Filips II

Leerdoelen:

Lesdoel: Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen waarom en hoe het Ottomaanse en het Spaanse wereldrijk streden om de macht in de Middellandse zee.

Taaldoelen: Begrijpend lezen, historische begrippen en nieuwe woorden.

Twee grote rijken

Rond het jaar 1500 staan er twee wereldrijken op:

- Het Spaanse Rijk

- Het Ottomaanse Rijk

Beide grootmachten wilden de macht over Europa en de Middellandse zee.

Het Ottomaanse Rijk

• Opgericht door Osman I
• Grootgemaakt door Suleiman de Grote
• Islamitisch wereldrijk in het huidige Turkije

Het Ottomaanse Rijk

Ontstaan in 1299 rond Turkije door Osman.

De Ottomaanse sultan kreeg de titel kalief. Daarmee werd hij opvolger van Mohammed als wereldlijk en godsdienstig leider van de moslims.

Het Ottomaanse rijk was Islamitisch, maar het Christendom en Jodendom waren toegestaan.

Byzantijnse Rijk

Wereldrijken

• Osman stichter Ottomaanse rijk, 1299.
• Veroveringen Balkan en Anatolië.
• Einde aVan Byzantijnse rijk (val van Constantinopel 1453)
• Ottomaanse leider was zowel politiek leider van het rijk, maar ook geestelijk leider van de islam.
• Symbool: Halve maan

Het Ottomaanse wereldrijk

Het Spaanse Rijk

• Karel V
  
• Bourgondische Habsburger wiens vader de Koning van Spanje was
• Bezaten een groot deel van Amerika: "Het rijk waar de zon nooit onder ging"

72 titels, waarvan 27 koninkrijken, 13 hertogdommen, 22 graafschappen en 9 heerlijkheden.

Karel, bij gratie Godse, Heilig Rooms keizer, Semper Augustus, Koning van Duitsland, Koning van Italië, Koning van heel Spanje, Castilië, Aragon, León, Navarra, Granada, Toledo, Valencia, Galicië, Majorca, Secillia, Cordoba, Murcia, Jaén, Algarve, Algeciras, Gibraltar, de Canarische eilanden, Koning van de Twee Siciliës, Sardinië, Corsica, Koning van Jerusalem, Koning van de Westelijke en Oostelijke Indies, Heer van de Eilanden en de Grote Oceaan, Aartshertog van Oostenrijk, Hertog van Bourgondië, Brabant, Lotharingen, Stiermarken, Karinthië, Krain, Limburg, Luxemburg, Gelderland, Neopatrië, Württenberg, Landgraaf van de Alsace, Prins van Zwaben, Graaf van Vlaanderen, Habsburg, Tirol, Gorizia, Barcelona, Artesië, Franche Comté, Henegouwen, Holland, Zeeland, Ferrette, Kyburg, Namen, Roussillon, Cerdagne, Drente, Zutphen, Markgraaf van het Heilig Roomse Rijk, Burgau, Oristano en Gociano, Heer van Friesland, the Wendland, Pordenone, Biscay, Molin, Salins, Tripoli en Mechelen.”

Het Spaanse Rijk

Uit een samenvoeging van koninkrijken ontstond in 1479 het Spaanse Rijk.
De Spaanse koningen heroverden Spanje: de reconquista. 

Door overerving en verovering breidde het Spaanse Rijk zich uit.

Spanje was katholiek. De Islam en het Jodendom waren verboden.

Voor de reconquista:

Reconquista:

• vanaf 1238 was alleen nog het rijk van de sultan van Granada in Zuid- Spanje over.
• In 1492 veroverden de christenen het laatste deel van Spanje, hiermee was de reconquista: verovering door christenen van islamitisch gebied in Spanje en Portugal, voltooid.

Twee grote rijken

Rond het jaar 1500 staan er twee wereldrijken op:

- Het Spaanse Rijk

- Het Ottomaanse Rijk

Beide grootmachten wilden de macht over Europa en de Middellandse zee.

Het Ottomaanse wereldrijk

Wereldrijken in strijd

Ottomanen streden tegen de Spaanse/Oostenrijkse Habsburgers om de macht in Europa.

Hongarije strijd

Ottomanen voor de poorten van Wenen (tegengehouden).

Ottomanen veroverden Midden Oosten en Noord-Afrika

Op de Middellandse Zee beide wereldrijken ongeveer even sterk.

Rond het ontstaan van de croissant bestaan de nodige legenden. Zo zou het ontstaan zijn tijdens de belegering van Wenen in 1683 Volgens de overlevering groeven de Ottomanen een tunnel onder de stad, die uit kwam bij een bakkerij. De bakkers, die al vroeg aan het werk waren, sloegen alarm waardoor de aanval werd afgeslagen. Als overwinningssymbool werd een halvemaanvormig broodje gebakken.

Het Spaanse wereldrijk

Ottomaanse rijk (Turken)

rond 1570 Doel:

--> Middellandse zee domineren

--> Het Spaanse rijk op de knieën krijgen

Spaanse rijk

rond 1570 Doel:

--> Behouden van dominantie op Middellandse Zee

--> Het Ottomaanse rijk op de knieën krijgen

Slag bij Lepanto
1571

In west-Griekenland kwam een eind aan de opmars van de Ottomanen in het Middellandse Zeegebied.

De neergang van de Middellandse zeehandel

Er bestond een bloeiende handel via Italiaanse steden tussen Europa en Azië. 

Na 1400 ging de handel in het Middellandse Zeegebied achteruit. Onder meer door groei van het Ottomaanse rijk.

Europeanen gingen op zoek naar andere handelsroutes naar Oost-Azië.

'Il Milione' is een reisverslag uit de 13e eeuw, oorspronkelijk geschreven in 1298 door Rustichello van Pisa aan de hand van de verhalen van de Venetiaanse wereldreiziger Marco Polo.

Specerijen

Zijde

Wat is er veranderd waardoor de handel achteruit ging?

De zijderoute

Slavernij

• De Ottomanen veroverden schepen en de bemanning werden verkocht als slaven in het Ottomaanse rijk. 
  
  
• Ottomanen haalden al zwarte slaven uit Afrika. 
  
  
• Mannen werden soldaat, de vrouwen werden verkocht als minnares of werkten als huishoudster. 
  

Slavernij

• Spanjaarden hadden ook slaven
  
  
  
• gevangen Islamitische Moren uit  Reconquista
  
  
  
• Na 1550 pas Afrikaanse slaven