In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek? - 9.1 Inleiding & De morele lading van techniek

In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek?

Inleiding

9.1 De morele lading van techniek

Ja, onze omgang met techniek verandert ons moreel oordeelsvermogen

Argument: techniek transformeert ons moreel handelingsvermogen

1 / 16

Slide 1: Tekstslide

FilosofieMiddelbare schoolvwoLeerjaar 6

In deze les zitten 16 slides, met tekstslides.

Lesduur is: 45 min

Onderdelen in deze les

In hoeverre verandert het wezen van de mens door onze omgang met techniek?

Inleiding

9.1 De morele lading van techniek

Ja, onze omgang met techniek verandert ons moreel oordeelsvermogen

Argument: techniek transformeert ons moreel handelingsvermogen

Slide 1 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Inleiding

Slide 2 - Tekstslide

De viaduct zou ontworpen zijn zodat er geen bussen naar het strand konden gaan. De armere bevolking, de afro-amerikanen zouden daardoor van het strand geweerd konden worden door de infrastructuur. (omstreden inzicht van Langdon Winner over de ontwerper Robert Moses).

Het is mogelijk om in ethische termen over materiële objecten te praten.

Inleiding

Het is mogelijk om in ethische termen over materiële objecten te praten.

Techniek heeft invloed op meer dan alleen de waarneming.

Techniek heeft ook invloed op menselijke moraal:

1. ze leveren nieuwe dilemma's op

2. ze veranderen de moraal zelf ook

Slide 3 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

9.1 Morele lading van techniek

Slide 4 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Techniek zou geen verantwoordelijkheid kunnen nemen

Vooronderstelling:

verantwoordelijkheid nemen vereist vrijheid en intentie

Implicatie:

ethiek zou mensenwerk zijn

-> Het heeft geen zin om een auto de schuld te geven van een ongeluk. De bestuurder wel.

Slide 5 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Moreel actorschap

Het vermogen om moreel te handelen

Echter; morele dimensie techniek (Latour), burgerrechten aan AI om deze aansprakelijk te kunnen stellen en de verkeersdrempel* of winkelwagenmuntje*.

* ze belichamen een norm.

Voor Latour heeft moraliteit ook een actorschap; morele actor (kwestie 4).

Slide 6 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Waar gaat het over?

Peter-Paul Verbeek

Technologische ontwikkelingen transformeren onze bestaanservaring. Dit heeft gevolgen voor de manier waarop wij morele oordelen vellen.

Technologie is moreel geladen; het heeft invloed op morele handelingen en beslissingen.

Slide 7 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Peter-Paul Verbeek

(1970)

Techniek als 'bemiddelaar' van moraal

(I) technologie hoeft dan zelf geen handelingsvermogen toegekend te krijgen om de morele lading van techniek zichtbaar te krijgen.

Moraal komt tot stand in de manier waarop techniek vorm geeft aan de relatie tussen mens en wereld.

(I)

(I) staat voor implicatie

Slide 8 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Technologie

Technologie is niet alleen instrument dat we gebruiken, technologie heeft zelf ook handelingsvermogen.

Mogelijkheden en gevolgen van technologie kunnen wij niet altijd voorzien of in de hand hebben.

Techniek bepaalt voor een deel onze besluitvorming en ons handelen.

Slide 9 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Verbeek

Verschil tussen mens en technologieën; mensen zijn in staat morele oordelen te vormen en technologieën niet.

Ze geven wel vorm aan morele handelen van mensen en de morele oordelen die daaraan ten grondslag liggen.

Slide 10 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Twee dimensies relatie

mens-techniek-wereld

1. techniek bemiddelt de manier waarop mensen in de wereld aanwezig zijn.

(onze handelingen - wat wij doen)

2. techniek bemiddelt de manier waarop de wereld voor mensen aanwezig kan zijn.

(onze waarnemingen en interpretaties)

(2) -> hierdoor is techniek een centrale rol gaan spelen in domeinen van het menselijke denken.

Slide 11 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Vrijheid

We zijn niet vrij van invloeden en beperkingen van buitenaf (bijv. technologie).

We kunnen ons wel op een vrije manier ertoe verhouden.

Ons moreel oordeelsvermogen, ons handelen en onze vrijheid zijn bemiddeld door technologie. Er blijft echter altijd vrijheid om ons te verzetten tegen het beslag dat technologie op ons legt, of om er op een nieuwe manier mee om te gaan.

Slide 12 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Eindterm 13

De kandidaten kunnen de opvattingen van Clark, Kockelkoren, Verbeek en De Mul over de vraag of het wezen van de mens verandert door de omgang met techniek en wetenschap uitleggen, vergelijken, toepassen en evalueren.

Daarbij kunnen zij de volgende standpunten betrekken:
• dat mensen van nature al technologische wezens zijn (Clark);

• dat omgang met techniek de zintuiglijke ervaring verandert (Kockelkoren);

• dat omgang met techniek het moreel oordeelsvermogen verandert (Verbeek);
• dat hedendaagse techniek de menselijke identiteit verandert (De Mul).

Slide 13 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Eindterm 16

De kandidaten kunnen uitleggen en evalueren dat volgens Verbeek techniek het moreel oordeelsvermogen verandert. Daarbij kunnen zij betrekken:

• een uitleg met tekstfragment 10 van Verbeeks argument dat techniek het moreel handelingsvermogen van de mens transformeert.

Slide 14 - Tekstslide

Deze slide heeft geen instructies

Oefenvragen

Reproductievraag:
Wat wordt er bedoeld met het idee dat 'techniek ons moreel handelingsvermogen transformeert'?

Toepassingsvraag:
Geef een voorbeeld van een technologie die de manier waarop mensen morele keuzes maken kan beïnvloeden, en leg uit waarom dit het moreel oordeelsvermogen verandert.

Inzichtsvraag:
In hoeverre kan de transformatie van ons moreel handelingsvermogen door techniek als een bedreiging voor de menselijke autonomie worden gezien? Licht je antwoord toe.