Herhaling waarnemen en gedrag

Herhaling waarnemen en gedrag

Leerdoelen

• Je kunt de werking van zintuigen beschrijven.

• Je kunt de werking van zintuigen in relatie met het zenuwstelsel beschrijven.

• Je kunt de reactie van een zintuig op een adequate prikkel beschrijven.

Je zintuigen zitten in bepaalde organen:

gehoorzintuig in oren,

gezichtszintuig in ogen, etc.

In een zintuig bevinden zicht zintuigcellen:

elke zintuigcel is verbonden met een uitloper van een gevoelszenuwcel.

Zintuigcellen 

De zintuigcellen maken een elektrisch schokje aan bij een prikkel dit noemen we een impuls.

De zintuigcellen zijn aangesloten op de zenuwen.

Leiden de impulsen naar de hersenen. 

Adequate prikkel

Receptoren

Mechanische receptoren

Chemische receptoren

Temperatuurreceptoren

Pijnreceptoren

Lichtreceptoren

Mechanische receptoren

reageren op 

• aanraking
  
• druk 
  
• beweging 
  
• geluid
  

Mechanische receptoren

Gehoor/evenwichts receptoren: 

• Prikkel = mechanische energie
• Vloeistof laat haartjes bewegen

Chemische receptoren

Moleculen uit de omgeving binden zich aan receptoren

• Smaak: opgeloste moleculen
  
  
• Reuk: moleculen uit de lucht

Welk type receptor is een smaakzintuigcel?

1. Chemische receptor
2. Lichtreceptor
3. Mechanische receptor
4. Pijnreceptor

Wat is de adequate prikkel voor je ogen?

1. Geluid
2. Geur
3. Licht
4. Druk

Wat zijn impulsen?

1. Elektrische signalen
2. Prikkels
3. Een ander woord voor zenuwen
4. Zintuigen

Wat vangen de zintuigcellen in je zintuigen op?

1. Impulsen
2. Zenuwen
3. Prikkels
4. Licht

Wat voor adequate prikkels heeft de huid?

1. lichte aanraking, licht, pijn
2. licht, warmte, kou, pijn
3. druk, aanraking, warmte, zwaartekracht
4. warmte, lichte aanraking, druk

Leerdoelen

• Je kunt de beeldvorming door ooglenzen beschrijven.
  

• Je kunt de werking van de pupilreflex beschrijven.

• Je kunt de bouw en werking van het netvlies beschrijven.

• Je kunt toelichten hoe je diepte kunt zien.

De inwendige bouw van het oog

Pupilreflex

Beeldvorming: 

Op het netvlies wordt een omgekeerd, verkleind beeld gevormd.

Accommoderen:

De vorm van de ooglens wordt aangepast aan de afstand waarop een voorwerp zich bevindt.

Oogafwijkingen

Bijziend: dichtbij goed, veraf slecht zien

Oogbol te lang (te bol)

hoornvlies en lens breken lichtstralen te sterk af  

correctie = holle (-) lens

Verziend: veraf goed, dichtbij slecht zien

Oogbol te kort (te plat)

 hoornvlies en lens breken lichtstralen niet voldoende af  

correctie = bolle (+) lens

Netvlies

Op het netvlies liggen twee soorten zintuigcellen.

1. De staafjes

2. De kegeltjes 

Licht en donker, lage drempelwaarde

Kleuren, hogere drempelwaarde

Kegeltjes in het netvlies zijn voor?

1. Doorlaten van licht
2. Het zien van zwart en grijs tinten
3. Scherp stellen
4. Het zien van kleuren

Om te zien moet er licht in je oog komen. Via welke onderdelen van het oog komt het licht in je oog?

1. hoornvlies, pupil, lens, glasachtig lichaam, netvlies
2. lens, pupil, hoornvlies, netvlies, glasachtig lichaam
3. hoornvlies, netvlies, pupil, lens, glasachtig lichaam
4. netvlies, glasachtig lichaam, pupil, lens, hoornvlies

Op deze plek liggen de meeste kegeltjes

1. gele vlek
2. blinde vlek
3. netvlies
4. iris

Welk vlies in je oog voert voedingsstoffen naar je oog?

1. Het hoornvlies.
2. Het netvlies.
3. Het vaatvlies.
4. Harde oogvlies

Wat is een pupilreflex?

1. Scherp stellen, focus
2. De doorlaatbaarheid van licht regelen
3. Zorgt ervoor dat er niks in je oog terecht komt
4. Daarmee zoom je in of uit op iets wat je bekijkt

Leerdoelen

• Je kunt toelichten wat gedrag is en beschrijven hoe gedrag tot stand komt.
  

• Je kunt uitleggen dat gedrag het resultaat is van de relatie van een organisme met zijn omgeving.

• Je kunt een eenvoudig gedragsonderzoek beschrijven.

Gedrag

• Alles wat mensen en dieren doen is gedrag.
  Bijv. Lachen, slapen, eten, dansen, schreeuwen enz.

• Gedrag bestaat uit handelingen. 

Gedrag is in essentie alles wat dieren en mensen doen. Of het nu dansen is, schreeuwen, eten of slapen. Dit is allemaal gedrag.

En gedrag bestaat uit verschillende handelingen. Denk aan eten, je moet het vinden, voorbereiden op eten en afruimen als je klaar bent.

Gedragssysteem

Gedrag: Opeenvolging van handelingen

Gedragssysteem: Gedragselementen met gezamenlijk doel

Gedragssysteem voorbeelden:

Voedingsgedrag

Verzorgingsgedrag

Paringsgedrag

Motivatie

Motivatie is de bereidheid tot het verrichten van bepaald gedrag

Periodieke invloeden

Is een regelmatige terugkerende schommelingen van prikkelsterkten in het interne of externe milieu.

• Voortplantingsprikkel
  
• Biologische klok
  
• Daglengte
  
• Temperatuur

Ethologie 

Ethologie = onderzoek naar het gedrag 

Het observeren van dit

gedrag beschrijf je altijd objectief!

Geen meningen, Wel feiten!!!!

Ethogram en protocol

Om gedrag te onderzoeken worden ethogrammen en protocollen gebruikt om alle handelingen te noteren.

ethogram

afkortingen van alle handelingen

protocol

scoren van frequentie van deze handelingen

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Welke vorm van sociaal gedrag zie je hier?

1. Taakverdeling
2. Territoriumgedrag
3. Paringsgedrag
4. Broedzorg

Wat is een gedragsketen?

1. Serie handelingen in een vaste volgorde
2. Gedrag dat altijd gebeurt
3. Gedrag dat gebeurt door een supernormale prikkel
4. Meerdere gedragssystemen bij elkaar

Wat is motivatie?

1. De bereidwilligheid om een gedrag uit te voeren
2. De opeenstapeling van prikkels die leiden tot bepaald gedrag
3. De som van alle inwendige en uitwendige prikkels
4. Het vermogen om een gedrag uit te voeren

Is de balts van deze vlinders een voorbeeld van een gedragssysteem of gedragsketen?

1. Gedragssysteem
2. Gedragsketen
3. Beiden
4. Geen van beiden

Leerdoel

• Je kunt verklaren dat gedrag deels erfelijk is bepaald.
  
• Je kunt leerprocessen herkennen en de functie daarvan uitleggen.

Gedrag

combinatie van: 

erfelijke factoren                                    leerprocessen

     aangeboren gedrag                             aangeleerd gedrag

Bij dieren ook wel                                                                      

 het instinct genoemd                                                                      

Aanleiding gedrag

Gedrag is vaak gevolg van bepaalde prikkels. 

Prikkels die altijd leiden tot bepaald gedrag zijn sleutelprikkels. 

Leerprocessen

leerprocessen:

• inprenting - in gevoelige periode
• gewenning - reactie op prikkel neemt af
• conditionering
• proefondervindelijk - trial and error 
  
• inzicht- ervaringen uit het verleden
• imitatie - na doen

Inprenting

Bij inprenting leren dieren alleen iets in een bepaalde korte periode van hun leven.

Gewenning

Conditionering

Trial and error

Leren door inzicht

Inzicht = leren door oplossingen te bedenken in plaats van lukraak proberen.

Imitatie

Wat is conditioneren?

1. Leren door vallen en opstaan
2. Leren door een verband te leggen tussen gedrag en gevolg daarvan
3. Leren door andere dieren na te doen
4. Leren door waarden en normen te gebruiken

Sleutelprikkel

1. Prikkel die steeds dezelfde reactie oproept
2. Een specifieke prikkel voor zenuwcel
3. Prikkel die zorgt voor een extra sterk respons
4. Prikkel waar je aan gewend raakt en niet meer op reageert

Wat is gewenning?

1. Leren dat je altijd moet reageren.
2. Leren dat reageren niet altijd nodig is.
3. Leren dat reactie noodzakelijk is.
4. Leren in korte gevoelige periode.

Wat is motivatie?

1. De bereidwilligheid om een gedrag uit te voeren
2. De opeenstapeling van prikkels die leiden tot bepaald gedrag
3. De som van alle inwendige en uitwendige prikkels
4. Het vermogen om een gedrag uit te voeren

Wat is de sleutelprikkel
voor dit het voeden?

1. honger
2. liefde
3. lekker eten
4. de opengesperde bek