Hoofdstuk 8: Bloed

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

HOOFDSTUK 8: BLOED

BELANGRIJK:

Afronding: 

• SE toets in de week van 11 november.
  

Practicumdossier: 

• reanimeren.
  

Hoofdstuk 8.1

Je kunt de onderdelen en hun functies benoemen van bloed.

Je kunt beschrijven hoe het bloed stoffen vervoert.

Je kunt beschrijven wat er in het lichaam verandert bij inspanning. 

Na deze les kun je:

Leerdoelen:

• De onderdelen van bloed benoemen en uitleggen wat hun functies zijn.
• Uitleggen hoe bloed stoffen door het lichaam vervoert.
• Beschrijven wat er in je lichaam gebeurt tijdens inspanning.

Bloed

Je bloed bestaat uit verschillende onderdelen met verschillende functies.

Wat is bloed?

• Pasgeboren baby heeft 300 tot 400ml bloed
• Volwassen mens heeft ongeveer 4/6 liter bloed
• Bloed vervoert voedingsstoffen en zuurstof naar organen en voert afvalstoffen zoals CO2 weg
• Bloed bestaat uit bloedplasma en bloedcellen

Je lichaam bevat 4 - 6 liter bloed

Vrouw 4 liter - Man 6 liter bloed

Waaruit bestaat je bloed?

Er zijn 3 soorten bloeddeeltjes:

• Rode bloedcellen
• Witte bloedcellen
• Bloedplaatjes
• Bloedplasma

Rode bloedcellen

• cellen zonder celkern
• gemaakt in beenmerg van botten
• rode kleurstof hemoglobine
• rode bloedcellen vervoeren   hierdoor zuurstof
  
• Bloedarmoede: te weinig rode     bloedcellen / hemoglobine
• 5.000.000 per mm3
• Leven gemiddeld 120 dagen

Dit is de reden waarom ons bloed er rood uitziet!

Ze zijn rood door hemoglobine, een stof die zuurstof bindt.

Heeft GÉÉN KERN!

Hemoglobine:

De rode kleur van hemoglobine komt van het ijzer. Je lichaam haalt ijzer uit voedsel zoals vlees, vis, bonen en spinazie. 

Bloedarmoede

Te weinig rode bloedcellen. Dan kan het bloed onvoldoende zuurstof vervoeren.

Oorzaak:

Vaak ijzertekort = tekort aan hemoglobine.

Soms te weinig aanmaak bloedcellen.

Bloedarmoede

Bloedarmoede (Anemie):

- Er zit te weinig hemoglobine in het bloed

Oorzaak bloedarmoede: 

Voor de opbouw van hemoglobine is ijzer nodig. 

Als je een tekort hebt aan ijzer of een aantal andere stoffen, kun je geen hemoglobine aanmaken. 

Symptomen van bloedarmoede zijn onder andere zwakte en vermoeidheid. 

Bij ernstige bloedarmoede kun je kortademig worden bij de geringste inspanning. Je huid en lippen worden bleek. De vermoeidheid kan gepaard gaan met hoofdpijn, duizeligheid en mogelijk flauwvallen. 

Witte bloedcellen

Witte bloedcellen bestrijden ziekteverwekkers. Dat doen ze op 2 manieren:

• Witte bloedcellen type 1 eten de bacteriën en schadelijke stoffen op en verteren ze. 
  
• Witte bloedcellen type 2 maken afweerstoffen tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen. Die afweerstoffen heten antistoffen. 
  

Levensduur: afhankelijk functie

Gemiddeld 1 tot 5 dagen zelfs tot enkele jaren!

Witte bloedcellen bestrijden ziekteverwekkers. Dat doen ze op 2 manieren:

Witte bloedcellen type 1 eten de bacteriën en schadelijke stoffen op en verteren ze. 

Witte bloedcellen type 2 maken afweerstoffen tegen ziekteverwekkers zoals bacteriën en virussen. Die afweerstoffen heten antistoffen. 

Bloedplaatjes

Bloedplaatjes zorgen dat wonden dichtgaan. 

Dat heet bloedstolling:

Bloedplaatjes knappen open en er komt een stofje vrij.

Door het stofje wordt het stollingseiwit fibrinogeen omgezet in kleverige fibrinedraden.

In die fibrinedraden blijven rode bloedcellen hangen.

De draden en bloedcellen drogen op tot een korstje. Daaronder herstelt de huid, daarna valt het korstje af. 

Levensduur: 

Bloedplaatjes leven meestal maar een paar dagen.

Stollingseiwitten: bloedeiwitten die een rol hebben bij bloedstolling

Bloedeiwitten die een rol bij bloedstolling hebben. 

Bloedstolling

Bloedplasma:

Plasma is de bloedvloeistof die je bloedcellen door je lichaam vervoert. In plasma zitten allerlei nuttige stoffen opgelost, zoals zouten, glucose (suikers), hormonen en vetten. 

Naast transport zorgt plasma ervoor dat je lichaam afkoelt als je het te warm hebt en opwarmt als je het te koud hebt.

Waar wordt bloed gemaakt?

Rode beenmerg:

Bloedcellen zijn al na een paar maanden versleten. Daarom worden er telkens nieuwe bloedcellen gemaakt. 

Dat gebeurt in het rode beenmerg, in platte beenderen, zoals je bekken, borstbeen en ribben. 

Zijn er vragen

Bij een uierontsteking is een uierhelft opgezwollen en roodachtig, doordat er veel bloed naartoe stroomt.

Welke bloeddeeltjes spelen een belangrijke rol bij de bestrijding van een uierontsteking?

1. Bloedplaatjes
2. Rode bloedcellen
3. Witte bloedcellen
4. Bloedplasma

Bij bloedonderzoek van een zwangere vrouw wordt het hemoglobinegehalte bepaald.
In welke bloeddeeltjes bevindt het hemoglobine zich?

1. Witte bloedcellen
2. Bloedplaatjes
3. Bloedplasma
4. Rode bloedcellen

Een mug steekt een hond om bloed te zuigen. Bij het steken wordt een stof in het hondenbloed gebracht, die het stollen van het bloed tegengaat.
Bij het stollen van het bloed zijn de bloedplaatjes betrokken. In het bloedplasma bevinden zich stoffen die daarbij een rol spelen.

Noem een stof in het bloedplasma die een rol speelt bij de bloedstolling:

Sommige soorten slangengif kunnen stolling van het bloed in de bloedvaten tot gevolg hebben. Welke bloeddeeltjes spelen de belangrijkste rol bij de bloedstolling?

1. Witte bloedcellen
2. Bloedplasma
3. Bloedplaatjes
4. Rode bloedcellen

Waar wordt nieuwe rode bloedcellen gevormd?

1. In het bloed door deling
2. Beenmerg
3. Lever
4. Milt

Rode bloedcellen zijn belangrijk voor zuurstoftransport. Wat zijn de belangrijkste functies van witte bloedcellen en bloedplaatjes?

1. Wit: transport van koolstofdioxide. Plaatjes: transport van voedingsstoffen
2. Wit: afweer Plaatjes: bloedstolling
3. Wit: afweer Plaatjes: transport van afvalstoffen
4. Wit: transport van voedingsstoffen Plaatjes: afweer

Welke bloedcellen zien we hier?

• 
  

Wat is de functie van rode bloedcellen?

Wat is de functie van bloedplaatjes?

Wat is de functie van witte bloedcellen?

Rode bloedcellen:

Hoe komen deze aan hun kleur?

Waarom is het handig dat ze deze vorm hebben?

Wat zorgt er voor de rode kleur in rode bloedcellen? Dit kan zuurstof vervoeren.

1. Glucose
2. Koolstofdioxide
3. Glycogeen
4. Hemoglobine

Etter of pus bestaat uit..
(kies het beste antwoord)

1. dode ziekteverwekkers
2. dode witte bloedcellen
3. dode ziekteverwekkers en dode witte bloedcellen
4. rode bloedcellen

Wat zorgt er voor de rode kleur in rode bloedcellen? Dit kan zuurstof vervoeren.

1. Glucose
2. Koolstofdioxide
3. Glycogeen
4. Hemoglobine

Wat is de belangrijkste taak van de witte bloedcellen?

1. Zuurstof vervoeren
2. Ziekteverwekkers doden
3. Bloed laten stollen
4. Zuurstof en koolstofdioxide vervoeren

Oefenexamen

Meerkeuze vragen om te oefenen.

Mavo 4 

Biologiepagina.nl

Biologiepagina.nl

Aan de slag!