Osteoporose en artrose (19oa)

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Pathologie skelet

Osteoporose en Artrose

Wat ik nog graag zou willen weten of leren is.........

Artrose

Artrose

• Meest voorkomende reumatische aandoening aan het bewegingsapparaat
  
• Achteruitgang van gewrichtskraakbeen -> vervorming van bot onder het kraakbeen -> exostose / osteofyt -> vermindering beweeglijkheid en/of beknelling van zenuwen
  
• Kan in alle gewrichten optreden; vaakst in nek, onderrug, knieën, heupen, duim, vingers en grote teen.
  

Risicofactoren
voor artrose

Artrose (risicofactoren)

• Erfelijke aanleg
  
• Geslacht (vrouw) en leeftijd (>45 jr)
  
• R.A. of recidiverende jichtaanvallen
  
• Ontwikkelingsstoornissen bewegingsstelsel
  
• Trauma’s en/ of overbelasting (werk, sport, ….)
  
• Overgewicht
  

Klachten artrose

Artrose (klachten)

• Startpijn en –stijfheid; bij bewegen na een tijdje liggen of zitten.
  
• Startstijfheid vermindert/ verdwijnt na ongeveer 10 minuten. Veel mensen met artrose hebben vooral 's ochtends klachten, de eerste 10 minuten na het opstaan.
  
• Kraken (crepiteren) van gewrichten bij beweging
  
• Bij secundaire ontsteking van gewricht: heftiger pijn, met meer stijfheid/ bewegingsbeperking. Tevens zwelling en warmte.
  
• Bij ontstaan van exostose / osteofyten; toename van bewegingsbeperking en ontstekingsrisico.

Artrose (behandeling)

• Leefstijl:                                                                                                                                                                                      - Gezond gewicht                                                                                                                                                                - Voldoende (onbelast) bewegen, evt onder begeleiding van fysiotherapeut                                
• Ergotherapeutische hulpmiddelen (bijv. keukengereedschap, schoenen,...)
• Pijnstilling:                                                                                                                                                                                  - PCM, NSAID (kan ook lokaal), evt. (zwakwerkende) opoioiden of corticosteroidinjecties.
• Chirurgisch:                                                                                                                                                                                - Osteotomie (correctie van standsafwijkingen)                                                                                                   - Implantatie prothese (gewrichtsvervanging)

Osteoporose

Osteoporose ('botontkalking')

'Afname van kwantiteit en kwaliteit van de botmassa; minder botmassa en de aanwezige botmassa is minder verkalkt.

1/5 van de vrouwen ouder dan 55 jr heeft osteoporose

Geen symptomen, totdat er complicaties optreden.

              - (vrijwel) spontane breuken

              - inzakking van wervels --> beklemming van zenuwen

Oorzaken/ risicofactoren
osteoporose

Osteoporose (oorzaken)

Primaire botontkalking: ouderdom (i.c.m. hormonale verandering), familiair of onbekend

Secundaire botontkalking: door andere aandoening, bijv. reumatoïde artritis, diabetes mellitus, schildklierafwijkingen, bijnierschorsafwijking (Cushing).  

Risicofactoren

Leeftijd

Postmenopauzale vrouwen (vermindering van oestrogeen)

Medicatiegebruik; met name corticosteroiden (prednison)

Weinig beweging (vooral ook in jongere jaren)

Vit. D en/ of calciumtekort

Andere ziekten, zoals te snel werkende bijschildklier, DM en anorexia nervosa

Osteoporose (diagnostiek)

Röntgenfoto

- Breuken / inzakkingen zichtbaar maken

- Indicatie voor kwantiteit van bot

Botdichtheidsmeting (DXA-scan)

- Kwaliteit van bot meten

Bloedonderzoek

- Vitamine D

D(E)XA-                                                                   scan                                                                                                 

Behandeling
osteoporose

Osteoporose (behandeling)

Medicatie

- pijnstillers

- SERM’s (selectieve oestrogeen-                                                                                                 receptor modulatoren)

- Bijschildklierhormonen (stimuleert                                                                                         heropname calcium in de nieren)

- Vitamine D3

- Calcium

- Bisfosfonaten (vermindering botafbraak door osteoclasten)

- Andere medicatie, die botvorming stimuleert

Gezonde levensstijl

- goede voeding (m.n. vit D, calcium)

- voldoende buitenlucht (vit. D)

- voldoende lichaamsbeweging

- niet roken, matig met alcohol en caffeïne

Valpreventie/ valtraining 

- fysiotherapeut

Overige bot- en gewrichtsaandoeningen

Een paar voorbeelden van andere bot- en gewrichtsaandoeningen

- Reumatoïde artritis

- Ziekte van Bechterew / spondylitis ankylopoëtica / axiale spondyloartritis

- Jicht

- Osteosarcoom (Botkanker) 

- Congenitale heupdysplasie (aangeboren heupafwijking)

- ............................

Kies één van bovenstaande aandoeningen en zoek hiervan op:

- Wie de meeste kans hebben hierop.          - Wat symptomen zijn.

- Wat er exact misgaat in het lichaam.         - Hoe het behandeld wordt.   

- Wat het te verwachte beloop/ de prognose is. 

Vragen/ opmerkingen?