2. Zuivere stoffen en mengsels

• NaSk
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 2

Zuivere stoffen en mengsels

Leerdoelen

3. Ik kan uitleggen wat een molecuul is, het verschil aangeven tussen zuivere stoffen en mengsels en uitleggen uit welke soorten moleculen zuivere stoffen en mengsels bestaan.

4. Ik kan oplossingen en suspensies onderscheiden en beschrijven hoe je stoffen kunt scheiden door extraheren of filtreren.

Zuivere stoffen en mengsels

Veel stoffen zijn opgebouwd uit kleine deeltjes. Deze deeltjes worden moleculen genoemd. 

Zuivere stoffen en mengsels

Veel stoffen zijn opgebouwd uit kleine deeltjes. Deze deeltjes worden moleculen genoemd. 

• Zuivere stoffen bestaan uit een soort molecuul. 
• Alle moleculen in een zuivere stof zien er hetzelfde uit.

Zuivere stoffen en mengsels

Veel stoffen zijn opgebouwd uit kleine deeltjes. Deze deeltjes worden moleculen genoemd. 

• Zuivere stoffen bestaan uit een soort molecuul. 
• Alle moleculen in een zuivere stof zien er hetzelfde uit.
• Kristalsuiker is een voorbeeld van een zuivere stof.

Zuivere stoffen en mengsels

Als meerdere zuivere stoffen worden samengevoegd ontstaat er een mengsel.

Zuivere stoffen en mengsels

Als meerdere zuivere stoffen worden samengevoegd ontstaat er een mengsel.

• Mengsels bestaan uit meerdere soorten moleculen. 
• De moleculen in een mengsel zien er verschillend uit.

Zuivere stoffen en mengsels

Als meerdere zuivere stoffen worden samengevoegd ontstaat er een mengsel.

• Mengsels bestaan uit meerdere soorten moleculen. 
• De moleculen in een mengsel zien er verschillend uit.
• Frisdranken zijn voorbeelden van mengsels.

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering:

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering: messing

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering: messing
2. emulsie:

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering: messing
2. emulsie: boter

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering: messing
2. emulsie: boter
3. oplossing:

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering: messing
2. emulsie: boter
3. oplossing: thee

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering: messing
2. emulsie: boter
3. oplossing: thee
4. suspensie:

Zuivere stoffen en mengsels

Mengsels kun je indelen in verschillende groepen:

1. legering: messing
2. emulsie: boter
3. oplossing: thee
4. suspensie: chocomelk

Zuivere stoffen en mengsels

Oplossingen

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt helder, dan heb je te maken met een oplossing.

Zuivere stoffen en mengsels

Oplossingen

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt helder, dan heb je te maken met een oplossing.

• Een voorbeeld van een oplossing is thee.

Zuivere stoffen en mengsels

Oplossingen

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt helder, dan heb je te maken met een oplossing.

• Een voorbeeld van een oplossing is thee.
• De geur, kleur en smaak deeltjes zijn zo klein dat ze niet meer zichtbaar zijn. 

Zuivere stoffen en mengsels

Oplossingen

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt helder, dan heb je te maken met een oplossing.

• Een voorbeeld van een oplossing is thee.
• De geur, kleur en smaak deeltjes zijn zo klein dat ze niet meer zichtbaar zijn. 

• Een oplossing bevat een oplosmiddel (vloeistof)

Zuivere stoffen en mengsels

Oplossingen

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt helder, dan heb je te maken met een oplossing.

• Een voorbeeld van een oplossing is thee.
• De geur, kleur en smaak deeltjes zijn zo klein dat ze niet meer zichtbaar zijn. 

• Een oplossing bevat een oplosmiddel (vloeistof)

Een oplossing blijft ALTIJD gemengd.

Zuivere stoffen en mengsels

Oplossingen

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt helder, dan heb je te maken met een oplossing.

• Een voorbeeld van een oplossing is thee.
• De geur, kleur en smaak deeltjes zijn zo klein dat ze niet meer zichtbaar zijn. 

• Een oplossing bevat een oplosmiddel (vloeistof)

Een oplossing blijft ALTIJD gemengd.

of vloeistof/gas

Zuivere stoffen en mengsels

Suspensies

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt troebel, dan heb je te maken met een suspensie.

Zuivere stoffen en mengsels

Suspensies

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt troebel, dan heb je te maken met een suspensie.

• Een voorbeeld van een suspensie is verf.

Zuivere stoffen en mengsels

Suspensies

Als je een vaste stof mengt met een vloeistof en die vloeistof wordt troebel, dan heb je te maken met een suspensie.

• Een voorbeeld van een suspensie is verf.

• Een suspensie is een vloeistof waarin een fijn verdeelde vaste stof zweeft.

Zuivere stoffen en mengsels

Suspensies

Een ander voorbeeld van een suspensie is een mengsel van grond en water.

Zuivere stoffen en mengsels

Suspensies

Een ander voorbeeld van een suspensie is een mengsel van grond en water.

• Als je een suspensie een tijdje laat staan dan zakt de vaste stof naar de bodem.
• We noemen dit bezinken.

Zuivere stoffen en mengsels

Filtreren

Je kunt stoffen in een mengsel op allerlei manieren van elkaar scheiden. Een suspensie kun je scheiden door te filtreren.

Zuivere stoffen en mengsels

Filtreren

Je kunt stoffen in een mengsel op allerlei manieren van elkaar scheiden. Een suspensie kun je scheiden door te filtreren.

• De vaste deeltjes blijven achter in het filter: residu

Zuivere stoffen en mengsels

Filtreren

Je kunt stoffen in een mengsel op allerlei manieren van elkaar scheiden. Een suspensie kun je scheiden door te filtreren.

• De vaste deeltjes blijven achter in het filter: residu
• De vloeistof die door het filter heen gaat: filtraat.

Zuivere stoffen en mengsels

Extraheren

Je kunt stoffen in een mengsel op allerlei manieren van elkaar scheiden. Extraheren wordt bijvoorbeeld gebruikt bij het zetten van koffie of thee.

Zuivere stoffen en mengsels

Extraheren

Je kunt stoffen in een mengsel op allerlei manieren van elkaar scheiden. Extraheren wordt bijvoorbeeld gebruikt bij het zetten van koffie of thee.

• Je gebruikt een vloeistof (oplosmiddel) om de geur, kleur en smaakstoffen uit de koffiebonen of theeblaadjes te halen.

Leerdoelen

3. Ik kan uitleggen wat een molecuul is, het verschil aangeven tussen zuivere stoffen en mengsels en uitleggen uit welke soorten moleculen zuivere stoffen en mengsels bestaan.

4. Ik kan oplossingen en suspensies onderscheiden en beschrijven hoe je stoffen kunt scheiden door extraheren of filtreren.

Quiz!

Quiz!

12 vragen over de zojuist behandelde stof

Welk stelling is waar?

1. Een zuivere stof bestaat uit meer dan één stof
2. Een zuivere stof bestaat uit precies één stof
3. Sommige zuivere stoffen bestaan uit één stof, sommige uit meer

Een suspensie is een

1. Mengsel van twee vloeistoffen
2. Mengsel van twee vaste stoffen
3. Mengsel van een vloeistof en een vaste stof
4. Een zuivere stof

Zijn de zinnen juist of onjuist?
I Een oplossing is altijd helder.
II Een suspensie is doorzichtig.

1. Beide zinnen zijn juist
2. Zin I is onjuist, zin II is juist
3. Zin I is juist, zin II is onjuist
4. Beide zinnen zijn onjuist

Maak de zin kloppend.
Je hebt een flesje gevuld met limonade. Na een halve dag zie je dat de limonade er nog hetzelfde uitziet als toen je het flesje vulde.
De limonade is een ……………………...

Zijn de zinnen juist of onjuist?
I Een suspensie is altijd troebel.
II Een oplossing is altijd een mengsel.

1. Beide zinnen zijn juist
2. Zin I is onjuist, zin II is juist
3. Zin I is juist, zin II is onjuist
4. Beide zinnen zijn onjuist

Maak de zin kloppend.
Op sommige verpakkingen kun je lezen ‘schudden voor gebruik’.
Het product dat in de verpakking zit is een …………………………...

Jan heeft twee reageerbuisjes. In het eerste doet hij zout en in het tweede zand. Hij vult de reageerbuisjes vervolgens met water en schudt ze goed.
Hoe noem je mengsels die zo ontstaan?

1. in beide reageerbuisjes zit een suspensie
2. in eerste reageerbuisje zit een suspensie, in de tweede een oplossing
3. in eerste reageerbuisje zit een oplossing, in de tweede een suspensie
4. in beide reageerbuisjes zit een oplossing

Water met zout erin is na goed schudden een

1. Suspensie
2. Oplossing

Je kunt geur- en smaakstoffen uit plantendelen halen door ze in een geschikt oplosmiddel te leggen.
Hoe noem je deze manier om stoffen uit planten te winnen?

1. filtreren
2. extraheren
3. oplossen

Wat is het residu als je koffiezet met een koffiezetapparaat?

1. de gemalen koffie die je uit het pak in het filter schept
2. het hete water dat op de gemalen koffie druppelt
3. pas gezette koffie in de kan onder het filter
4. het koffiedik wat in het filter achter blijft

Welk van onderstaande dranken maak je door te extraheren?

1. limonade
2. wijn
3. thee
4. cola

Wat is het filtraat als je koffiezet met een koffiezetapparaat?

1. de gemalen koffie die je uit het pak in het filter schept
2. het hete water dat op de gemalen koffie druppelt
3. pas gezette koffie in de kan onder het filter
4. het koffiedik wat in het filter achter blijft

Zelf aan de slag

Opdrachten 1 t/m 9

(pagina 45 - 47)