Les 3.2.1 systematische naamgeving

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Les 3.2 Systematische naamgeving

Deze les

• Uitleg naamgeving, structuurformules en isomeren
• bouw van alkanen onderzoeken met de bouwdoos
• isomeren onderzoeken met de bouwdoos

Lesdoelen

• Je leert de naamgeving kennen van alkanen en halogeenalkanen
  

• Je leert structuurformules tekenen van koolwaterstoffen.
• Je leert wat isomeren zijn, je leert deze herkennen en om zelf isomeren te tekenen bij een gegeven molecuulformule.

notatie structuurformules

H3 Organische Chemie

Organische moleculen zijn voornamelijk opgebouwd uit koolstof- en waterstofatomen. Een H-atoom kan vervangen worden door een ander atoom of atoomgroep. In dit hoofdstuk leer je de organische moleculen indelen in groepen en de systematische naamgeving van deze groepen.

koolstofverbindingen

Organische verbindingen bestaan uit koolstofatomen

Een koolstofatoom heeft altijd 4 atoombindingen

aan het C-atoom kunnen verschillende soorten atomen gebonden zijn

Oefening

Wat is de molecuulformule van dit molecuul?

Oefening

Wat is de molecuulformule van dit molecuul?

C₄H₈O₂

Koolwaterstoffen

• moleculaire stoffen
• uitsluitend C- en H-atomen
• twee verschillende groepen 

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanol

alkaanzuur

carbonzuren

aminen

alkaan

amine

1. Alkanen

De eenvoudigste groep koolwaterstoffen zijn de alkanen. 

LET OP:

Alle alkanen zijn koolwaterstoffen, maar niet alle koolwaterstoffen zijn alkanen. 

systematische naamgeving

De lengte van de koolstofketen geef je aan met een stamnaam.

Deze stamnamen leer je uit je hoofd

Het ezelsbruggetje kan helpen

M ama

E n

P apa

B ouwen

Pe rfecte

H uizen

Alkanen

verzadigde koolwaterstof: maximaal aantal H-atomen gebonden aan C

molecuulformule:

CnH2n+2

Oefenvragen

- Geef de formule van een 

alkaan met 18 C atomen

- Is een stof met de formule 

C₁₆H₃₀ een alkaan?

- Teken in je schrift de structuurformule van butaan

- wat is de naam van

Oefenvragen

- Geef de formule van een 

alkaan met 18 C atomen.

C₁₈H₃₈

- Is een stof met de formule 

C₁₆H₃₀ een alkaan?

Nee, voldoet niet aan formule, 

als er 16 C-atomen zijn, horen daar

34 H-atomen bij (C16H34)

- Teken in je schrift de structuurformule van butaan

- wat is de naam van

propaan

koolstofverbindingen

koolwaterstoffen

alkanen

alkenen

halogeenalkanen

alcoholen

alkanol

alkaanzuur

carbonzuren

aminen

alkaan

amine

halogeenalkanen

halogeenalkaan = een H-atoom van de alkaanketen is vervangen door een halogeenatoom

voorvoegsel: broom-, jood-, fluor-, chloor-                   

halogeenalkanen

voorbeeld:

..................

..................

halogeenalkanen

voorbeeld:

chloorethaan

Broommethaan

plaatsnummers

Als een atoom op verschillende plekken aan de koolstof-keten kan zitten, moet je de plek aangeven met een plaatsnummer. Dit nummer is zo laag mogelijk

..................

..................

plaatsnummers

Als een atoom op verschillende plekken aan de koolstof-keten kan zitten, moet je de plek aangeven met een plaatsnummer. Dit nummer is zo laag mogelijk

2-broompropaan

1-broompropaan 

(niet: 3-broompropaan)

dit zijn isomeren:

moleculen met een verschillende structuur-formule

maar dezelfde molecuulformule

1-broompropaan 

(niet: 3-broompropaan)

2-broompropaan 

Isomeren

Bij méér dan 3 C-atomen kun je ook twee verschillende structuurformules maken bij alkanen:

  onvertakt          vertakt

C4H10

C4H10

isomeren

• Moleculen met dezelfde molecuulformule maar een andere structuurformule.
  
• Door de andere ruimtelijke structuur zijn de stofeigenschappen zoals b.v. kookpunt verschillend.

C4H10

C4H10

Opdracht

Hoeveel isomeren kun je maken van C6H14?

Teken de 

structuurformules 

in je schrift.
We bespreken ze

de volgende les.

Opdracht

Hoeveel isomeren kun je maken van C6H14?

Teken de 

structuurformules 

in je schrift.
We bespreken ze

de volgende les.

Opdracht

Hoeveel isomeren kun je maken van C6H14?

Teken de 

structuurformules 

in je schrift.
We bespreken ze

de volgende les.

Alkanen 

Alkaanmoleculen kunnen vertakt en onvertakt zijn.

Tussen de C-atomen komen alleen enkele bindingen voor, het zijn dus altijd verzadigde verbindingen

C_nH_2n+2

Alkenen

Alkeenmoleculen kunnen vertakt en onvertakt zijn.

In een alkeenmolecuul komt een dubbele binding voor tussen 2 C-atomen. Ze zijn dus altijd onverzadigde verbindingen.

C_nH_2n

aan de slag

Maken: opgave 2ab en 3 (blz 159)

Klaar? lezen blz 151 t/m blz 153 (bekijk ook voorbeeldopgaven op blz 154 t/m 157)

alkanen

• C_nH_2n+2
• verzadigde koolwaterstoffen
  
• alleen C - C bindingen

alkenen

• CnH2n
  
• onverzadigde koolwaterstoffen
• bevat één C =C binding