2. Nederland als koloniale mogendheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H1 - Nederland 1813 - 1900

2. Nederland als koloniale mogendheid

hoofdvraag: Welke ontwikkelingen maakten Nederland en zijn koloniën in de eerste helft van de negentiende eeuw door op politiek, staatkundig, economisch en sociaal terrein?

deelvragen:

1. Waarom is in 1815 het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden gevormd en waarom scheidde België zich daarvan af in 1830?

2. Waarom en op welke wijze breidde Nederland in de negentiende eeuw zijn aanwezigheid in Nederlands-Indië verder uit?

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen: waarom en op welke wijze  Nederland in de negentiende eeuw zijn aanwezigheid in Nederlands-Indië verder uitbreidde?

Het 'arme' Nederland

• Na Franse Tijd krijgt Nederland Indië terug

• Nederland wil zijn macht uitbreiden met geweld

• Java-oorlogen (1825-1830) kosten veel geld

Kostenpost Nederlands-Indië

•  In 1815 kreeg Nederland Java weer terug van de Engelsen. 
• De Nederlandse handelsvloot was echter ouderwets en kon niet concurreren met de moderne Engelse schepen.
  
• Op Java ontstonden er volksopstanden en ook de adel verzette zich tegen de Nederlanders
  
• In 1825 groeide een opstand van prins Diponegoro uit tot de Java-oorlog die vijf jaar duurde. 
• Gevolg van de Java-oorlog > de Nederlandse schatkist bijna leeg. 

.

Nederland na 1815 (2)

• Nederland ging zich niet alleen bemoeien met de economie van Indonesië, maar ook met het bestuur.
  
  
• Indische vorsten waren het hier niet mee eens. 
  
  
• Prins Diponegoro kwam in opstand tegen de Nederlanders.  
  
  
• Java-oorlog (1825-1830). 

Prins Diponegoro is een held

😒🙁😐🙂😃

Het cultuurstelsel

 (1830-1870)

• Doel: Indië moet weer winstgevend (voor Nederland) worden

• Met dat geld kan Nederland een modern land worden (wens van koning Willem I)

• Uitvoering onder leiding van goeverneur generaal Johannes van den Bosch
  

Hoe werkt het cultuurstelsel? (1)

• Javaanse boeren moeten 1/5 deel van hun land verbouwen met voor de Nederlanders interessante producten: koffie, suiker, thee, tabak, en indigo (cultures)
  

• Javaanse boeren krijgen hiervoor plantloon

Hoe werkt het cultuurstelsel? (2)

• Javaanse boeren moeten 66 dagen werken voor de Nederlanders (herendiensten), bijvoorbeeld wegen, kanalen en spoorwegen aanleggen

• De Javaanse vorsten (Regenten) krijgen cultuurprocenten. Hoe meer hun boeren leveren, hoe meer cultuurprocenten.

Gevolgen voor Nederland

• Indië is binnen paar jaar weer winstgeven voor Nederland: het batig slot
  

• Infrastructuur (wegen, kanalen en spoorwegen) in Nederland  zijn vrijwel geheel betaald door deze winsten

Negatieve gevolgen voor Java

• Uitbuiting door eigen Javaanse vorsten (regenten)

• Vaak meer dan 66 dagen herendiensten

• Plantloon is laag

Negatieve gevolgen voor Java

• Beste land moest voor het cultuurstelsel worden gebruikt
  

• Hongersnoden

goeverneur generaal Johannes van den Bosch

😒🙁😐🙂😃

Kritiek op het cultuurstelsel

Liberalen willen persoonlijke vrijheid: het cultuurstelsel lijkt op slavernij en dwangarbeid

Max Havelaar

• Max Havelaar, of de koffij-veilingen der Nederlandsche Handel-Maatschappij.
  

• Boek van Multatuli (Latijn voor: 'ik heb veel leed gedragen'), pseudoniem van Eduard Douwes Dekker

• Belangrijkste protest tegen het cultuurstelsel
  

🏵

🌴

🌴

🌴

🕳

🌴

🕳

🛢

🛢

🛢

Koffie

☕️

⚽️

🌴

🍚

🍚

🍚

🍚

🖇

🖇

🚬

🌴

🚬

Goud

🏵

🌴

🛢

🌴

🌴

☕️

🛢

🌴

🍭

🏵

🏵

☕️

Palmolie

🌴

Tabak

🚬

Aardolie

🛢

Suikerriet

🍭

Kolen

🕳

Rubber

⚽️

Rijst

🍚

Tin

🖇

Thee

🍵

🍵

🍵

Ethische politiek

• Ontstaat rond 1900 in Nederland

• Nederland wil iets terugdoen voor de Indonesische bevolking (Ereschuld)

• Beschaving en cultuur bij brengen

De Ethische politiek bestond uit:

• Verbetering van het onderwijs in Nederlands-Indië

• Irregatie aanleggen voor betere oogsten

• Emigratie bevorderen van dichtbevolkte naar dunbevolkte gebieden

• Verbetering gezondheidszorg

De gevolgen van beter onderwijs

• Sommige Indonesiërs gingen in Nederland studeren;
  

• ..en leren daar over vrijheid en democratie
  

• Gevolg: ontstaan nationalisme in Nederlands-Indië

• Let op: Ook in andere kolonies ontstaat nationalisme

Multatuli is een held

😒🙁😐🙂😃

Welke producten werden in het cultuurstelsel verbouwd?

1. koffie, thee en indigo
2. specerijen, tabak en indigo
3. koffie, thee en specerijen
4. tabak, koffie en zout

Hoe groot was het percentage dat de boeren van hun land moesten gebruiken voor het cultuurstelsel?

1. 20
2. 30
3. 40
4. 50

Welk bedrijf was verantwoordelijk voor het cultuurstelsel

1. VOC
2. HMA
3. VED
4. NHM

Goed of fout?
Het cultuurstelsel werd in heel Nederlands-Indië
ingevoerd.

1. Goed
2. Fout

Op welk eiland werd het cultuurstelsel ingevoerd?

1. Sumatra
2. Java
3. Bali
4. Molukken

Goed of fout?

In het cultuurstelsel draaide het om de levering
van cultuurproducten aan de Nederlanders.

1. Goed
2. Fout

Goed of fout?

De boeren waren erg blij met de cultuurprocenten.

1. Goed
2. Fout

Welke combinatie is juist?

1. Boeren - plantloon Regenten - cultuurprocenten
2. Boeren - cultuurprocenten Residenten - plantloon
3. Regenten - plantloon Residenten - cultuurprocenten
4. Boeren - plantloon Residenten - cultuurprocenten

Op welke manier gingen de Nederlanders met het bestuur van Java om?

1. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Javaanse vorsten voor in de plaats.
2. Ze ontsloegen de meeste vorsten en zetten er nieuwe Nederlandse ambtenaren voor in de plaats.
3. Ze lieten het grotendeels intact en plaatsen er een Nederlandse bestuur naast en boven.
4. Ze haalden het hele inheemse bestuur weg en plaatsten er een Nederlands bestuur.

Afronden

nabespreken opdr 10 en 11

Aan de slag!

mk WB opdr par 2

1 t/m 11

niet:8, 9, 11c

Gebruik daarbij de teksten uit je TB 

Leerdoel

Aan het eind van deze presentatie kun je uitleggen 2. waarom en op welke wijze  Nederland in de negentiende eeuw zijn aanwezigheid in Nederlands-Indië verder uitbreidde?

huiswerk

In principe geen huiswerk, tenzij je in de les niet klaar was.

mk WB opdr par 2

1 t/m 11

niet:8, 9, 11c

Gebruik daarbij de teksten uit je TB