Bij Par. 4.4: De Holocaust

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2,3

De Holocaust

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen op welke manier de vervolging van de Joden vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog plaatsvond

Antisemitisme

Hoewel het, officieel, haat richting alle Semitisch sprekende volken betekent,

wordt het eigenlijk alleen gebruikt als ander woord voor Jodenhaat

Antisemitisme bestaat al duizenden jaren...

Waarom haat richting Joden?

Dat is niet zo heel eenvoudig:

er is namelijk niet één verklaring voor 

antisemitisme door de geschiedenis heen.

Wereldcrisis vanaf 1929

De grote armoede onder grote groepen van de bevolking 

wordt ook gebruikt om Joden tot zondebok maken:

"Wij zijn werkloos, zij hebben de mooie baantjes!"

Hitler wordt kanselier januari 1933

Hitler speelt in op deze gevoelens bij delen van de bevolking,

o.a. door steeds te benadrukken dat de economische crisis  

én het verlies van de oorlog de schuld is van Joden en Communisten

Fase 1

Pesten en vernederen

Fase 1

Pesten en vernederen

Kristallnacht 9 november 1938

Na een vlammende radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.

De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

Fase 2

Uitsluiten

De Nazi's willen de Joden steeds meer uitsluiten 

van het openbare leven in Duitsland

Spullen kopen in Joodse winkels? 

Dat doet een échte Duitser niet!

Door propaganda, zoals in de afschuwelijke film De Eeuwige Jood of via hun eigen krant Der Stürmer...

...slagen de Nazi's erin, het Duitse volk te hersenspoelen: Joden moet je uitsluiten!

Fase 3

Getto’s

(naam komt uit de Middeleeuwen: 

Joodse wijk in Venetië)

In de ghetto's was het leven zwaar: 

er was te weinig woonruimte voor de 

duizenden joden die er moesten leven.

Een ander probleem in de ghetto's

was de beperkte hoeveelheid voedsel.

Veel mensen stierven aan ondervoeding

Binnen de ghetto's zag je zelden Duitse soldaten:

de meeste taken (bijv. distributie van voedsel)

waren in handen van de Joodse Raad.

Maar als er wél Duitse soldaten kwamen, dan wist je dat het mis was...

...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau

Of als delen van het ghetto moeten worden ontruimd,

omdat Joden naar concentratiekampen moeten.

...zoals het neerslaan van een opstand in het ghetto van Warschau

Of omdat delen van het ghetto moeten worden ontruimd,

omdat Joden naar concentratiekampen moeten.

Voor de Duitsers zijn concentratiekampen veel 'overzichtelijker' 

en 'effectiever' om het 'Joodse probleem' op te lossen.

Waar in ghetto's nog manieren worden gevonden om te verstoppen 

voor de Duitsers, is dat in de kampen vrijwel onmogelijk.

Fase 4a

Uitroeiing van de Joden

Het vermoorden van Joden begint al vroeg in de oorlog,

al gaat dit in eerste instantie nog niet systematisch.

Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen.

Fase 4b

Systematische uitroeiing van de Joden:

Endlösung (=eindoplossing)

Let op: 

nieuwe naam/nieuw begrip/jaartal voor dit schooljaar! 

Dit betekent vrijwel zeker dat hierover een vraag komt in het eindexamen!

!

Een in het geheim door het verzet gemaakte foto van 

vrouwen die naar een gaskamer lopen

Zyklon B

Het was oorspronkelijk een bestrijdingsmiddel tegen ongedierte 

en bestond al vóór de oorlog.

Zyklon B bestaat uit korrels die verdampen (blauwzuur) 

als ze in contact komen met lucht.

Al het bewijsmateriaal moeten worden vernietigd:

kleding, foto's...lichamen.

Leven in de kampen

Video

Band of Brothers:

Why We Fight 

(fragment)

6.000.000...

6 jaar oorlog

=

1 miljoen joden per jaar

=

83.000 joden per maand

=

>2700 joden per dag

Let op: het systematisch uitroeien begon pas in 1942

Nooit meer?

Na de Tweede Wereldoorlog zijn er gedurende verschillende (burger)oorlogen

groepen mensen vanwege hun afkomst vermoord:

Irak (Koerden)

Joegoslavië (Bosniërs)

Rwanda (Tutsi’s)

Begrippen uit deze les

• antisemitisme
• zionisme
• Shoah
• Holocaust
• Einsatzgruppen
• Endlösung

Jaartallen uit deze les

• 1935: Neurenberger Rassenwetten
• 1938: Kristallnacht
• 1942: 'Start' Endlösung