Ethiek in de zorg

• Zorg en Welzijn
• MBO
• Beroepsopleiding
• Studiejaar 1

Ethiek

Lesdoel

De student kan na deze les

• Benoemen wat wordt verstaan onder ethiek
• Benoemen wat wordt verstaan onder waarde en normen
• Kan uitleggen wat onder beroepscode wordt verstaan
• Kan uitleggen wat het medisch tuchtrecht inhoud
• Benoemen wat wordt bedoeld met (ethische) dilemma's
• Benoemen wat grensoverschrijdend gedrag en waar dit te melden

• Zijn er nog vragen nav vorige les?
• Samenvatting vorige les
• dilemma's
• casuïstiek in groepen bespreken 

Waar denk je aan bij het
woord 'ethiek?'

Ethiek?

“Ethiek is de leer van het moraal, dat zijn de waarden en normen die richting geven aan jouw handelen
Het is het nadenken of  jouw handelen leidt tot goede zorg (Nursing, 2004)

Normen en waarden

Moraal: geheel van normen en waarden.

Waarde: ideaal. (materieel /immaterieel) Iets wat iemand of een groep mensen belangrijk vindt.

Normen : op waarden gebaseerde regels hoe we ons wel of niet moeten gedragen. 
Norm: op waarden gebaseerde handelingsvoorschriften

Deugd: karaktereigenschappen die we waarderen.

Voorbeeld normen & waarden

Norm: respect voor het leven

Waarde: iedereen zo lang mogelijk in leven houden

Beroepscode

• De Beroepscode voor Verpleegkundigen en Verzorgenden biedt richtlijnen om de eigen handelswijze en die van collega’s te toetsen.
  
• De beroepscode kan helpen bij het oplossen van morele kwesties (moraal: het geheel van normen en waarden die gelden voor een bepaalde groep)
• V & VN

Juridische normen

Juridische wetten waar een zorgverlener zich aan moet houden

Wet BIG, de WGBO, de Wet zorg en dwang en de Wvggz, AVG

Ethiek en recht zijn met elkaar verbonden. Ethische afwegingen maak je zelf iedere dag. In wet- en regelgeving ligt een moraal vast waar veel mensen achter staan. Wetten en regels aanpassen gebeurt meestal na een ethische discussie. Als je afweegt hoe je een juridische regel interpreteert of zou moeten aanpassen, dan ben je met ethiek bezig. 

Medisch tuchtrecht 

• Medisch tuchtrecht is de vorm van rechtspraak die geldt voor de beroepen die zijn ingeschreven in het BIG-register. 
• Het tuchtcollege beoordeelt of de zorgverlener binnen de grenzen van het eigen deskundigheidsterrein zorgvuldige zorg heeft geleverd. 
• Straffen kunnen zijn: waarschuwing, ontzegging tot beroepsregister. Bij overtreden wetgeving geldt strafrecht.

Dagelijkse ethische dilemma's

- Emoties bij de omgang met cliënten (verliefdheid, agressie)

- Omgaan met mantelzorgers en/of verwanten (bemoeizucht, kritiek)

- Scheiding werk en privé niet los kunnen laten

Grote ethische dilemma’s;

- Opvattingen over leven en dood

- Problemen en vraagstukken rondom zeggenschap van cliënten en verwanten

- Recente structurele veranderingen in de zorg zoals zorgprofielen

Dilemma's

Welke keuze je ook maakt,  het heeft (vaak) altijd vervelende gevolgen voor iemand.

Dilemma 

Norm: respect voor het leven

Waarde: iedereen zo lang mogelijk in leven houden

Dilemma's:

Wat als iemand in diep coma ligt?

Tot welke leeftijd?

Wat als iemand dat niet wil?

Wat als familie dat niet wil?

Euthanasie?

Andere vraagstukken 

Heeft het zin om mensen met een beperking te laten stemmen?

Mogen mensen met een beperking kinderen krijgen ?

Zorgt prenataal onderzoek voor het uitsterven van mensen met syndroom van down?

Met welke ethische dilemma's wordt jij geconfronteerd op je werk/stage?

Stappenplan voor ethische afweging

1. Verkennen: Wat is er aan de hand? Welke opties zijn er en wie zijn in deze situatie de betrokkenen?

2. Onderzoeken: Wat is de ethische vraag of het dilemma? Welke argumenten (waarden, belangen en principes) spelen er?

3. Afwegen: Weeg zorgvuldig af waarom je een bepaalde keuze maakt en wat mogelijke gevolgen zijn voor wie. Wat is het gevolg voor de cliënt van jouw handeling of het nalaten daarvan?

4. Besluiten: Zoek naar de balans tussen alle betrokkenen met het oog op goede en kwalitatieve zorg.

Casuïstiek

Maak groepjes en bespreek de casus in je groep. Maak gebruik van het 4 stappenplan

1. verkennen
2. onderzoeken
3. afwegen 
4. besluiten

Wat versta jij onder grensoverschrijdend gedrag?

buro-opaal.nl

Waar kan je melding maken van grensoverschrijdend gedrag?

Volgende week;

• thuis maken expertcolleges; omgaan met verlies, palliatieve zorg (deze worden inleveren!)