bs 1 +2 + 3

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

bloed

je hebt ongeveer 5-6 liter bloed

Bloed transporteert stoffen door ons lichaam (zuurstof/koolstofdioxide/verteerde voedingsstoffen) 

bloed transporteert warmte door ons lichaam.

bloedplasma

7% plasma-eiwitten

bijvoorbeeld fibrinogeen->bloedstolling

91% water

2% opgeloste stoffen (voedingsstoffen/afvalstoffen/hormonen/enzymen/antistoffen/klein beetje zuurstof)

antistoffen->eiwitten die lichaam beschermen tegen infecties

Bloedcellen

Alle cellen ontstaan uit stamcellen uit het rode beenmerg.

rode bloedcellen

bevatten een rode kleurstof: hemoglobine

hemoglobine kan zuurstof binden en afgeven

te weinig hemoglobine -> bloedarmoede

Rode bloedcellen

Productie wordt geregeld door terugkoppelingsmechanisme.

Zuurstofgehalte wordt gemeten in nieren, die maken epo als ze te weinig zuurstof krijgen. Door epo meer rode bloedcellen.

Maken:

1-4

Witte bloedcellen

ziekteverwekkers onschadelijk maken (fagocytose).

Verschillende typen (gaan we op in bij afweer)

Geen vaste vorm.

Wel celkern

Bloedplaatjes

Zijn delen van uiteengevallen cellen.

Zorgen ervoor dat bloed buiten de bloedvaten stolt.

trombose

Bloedstolling

Bloedplaatjes blijven kleven aan beschadigde wand.

Spiertjes in bloedvat trekken samen.

Bloedplaatjes geven een stof af wat er voor zorgt dat fibrinogeen->fibrine draden

Maken

1-10

Functies van bloed

Functies bloed

• vervoer van stoffen
• Verdeling van warmte die vrijkomt bij dissimilatie
• Zorgen voor een homogeen (gelijkmatig) en constant intern milieu.
• Afweer tegen ziekteverwekkers 

Transportsystemen

Planten en dieren van enkele cellen: diffusie

complexere dieren en planten werken met vaten.

Dieren hebben een buizenstelsel met pomp (hart) waar zowel de voedingsstoffen als afvalstoffen doorgaan.

Planten hebben transport in 2 richtingen en werken met verdamping en capillaire werking.

Hulpharten

Enkelvoudige bloedsomloop

Maken

14-19

Hartslag bepalen

kransslagaders/kransaders

kransslagaders voorzien het hart van zuurstof

kransaders vervoeren koolstofdioxide weer terug

Teken

Met pijltjes de weg die bloed aflegt door het hart.

Waar het bloed heen gaat, dus teken het/een orgaan waar het bloed heen stroomt.

systole(samentrekking) boezems

systole kamers, hierna hartpauze

Sinusknoop

Gespecialiseerde groep cellen in rechterboezem die impulsen door het hart heen sturen

kleppen

Hartritme en bloeddruk

Hartritme: hoe vaak je hart slaat. Wordt beïnvloed door lichaamsactiviteit, emoties en hormonen.

Wanneer je hart sneller slaat dan stijgt de bloeddruk, wanneer het hart minder snel slaat dan daalt de bloeddruk. 

Gemiddeld 70x per minuut en +- 70-100 mL bloed.

maken

21-28(+14-19)