Nieren

   Nieren 

Periode 2 les 2

Leerdoelen 

Ik kan: ​

- aangeven uit welke delen de nieren en de​

  urinewegen bestaan.​

- aangeven wat de ligging is van de nieren en​

  urinewegen.​

- de delen van de nier benoemen.​

- beschrijven wat de bouw en werking zijn ​

  van een functionele niereenheid.​

- uitleggen hoe de urinelozing plaatsvindt.

De urinewegen

• Nieren (ren of renes)
• Urineleider (ureter) = urine van nier naar blaas
• Blaas (vesica urinaria) = opslag van urine, uitscheiden van urine
• Urinebuis (urethra) = uitscheiden van urine

De nieren

• Ren (enkelvoud) - renes (meervoud) 
• Let op: bovenop de nier ligt een klier = de bijnier (adrenes)
  Dit is geen onderdeel van de nier maar een apart orgaan.

Anatomie van de nier

• 10-12 cm lang, 6-7 cm breed, 150 gram en 3 cm dik.
• Roodbruine boonvormige organen.
  
• Ze liggen ter hoogte van de onderste ribben 
  
• Waarom ligt de rechternier lager? 

roodbruin ivm de vele bloedvaten van de nieren. 

retro is achter

peritoneaal is buikvlies 

dus de nieren liggen achter het buikvlies

De rechternier ligt lager omdat hij onder de zware lever ligt. 

De nieren worden 

beschermd 

door: 

1. De ribben
2. Vetkapsel; ligt om de nieren heen en wordt verstevigd door een ophangband die zorgt dat de nier niet kan verzakken. 

'Wandelnier'

Een 'wandelnier' betekent dat die steunbanden en/of het vetkapsel verslapt of geslonken zijn, waardoor de nier van ligging verandert. Dankzij de enorme reservecapaciteit kan een gedeelte van één nier de functie van beide nieren probleemloos overnemen.

Kleine warming-up

Nefronen

Nierader

Nierslagader

Nierbekken

Urineleider

Niermerg

Nefronen

• Liggen in Cortex renalis en Medulla renalis
• Functionele eenheid van de nier die in staat is om urine te produceren. 
• Elke nier heeft 1 miljoen nefronen

Werking van het nefron 1

1. Een dun eindtakje van de arterie renalis bereikt het nefron.

2. Deze splitst zich op in een capillairnet
= Glomerulus dat wordt omgeven door het 
kapsel van Bowman. 
De glomerulus filtert het bloed.

3. Het kapsel van Bowman vangt het door het 
glomerulus afgescheiden voorurine op. 

Voorurine

Grote hoeveelheid vocht (ongeveer 170 liter per dag) met allerlei bestanddelen die door de glomeruli worden uitgescheiden. 

Voorurine bevat dezelfde bestanddelen als bloedplasma maar geen bloedeiwit, dat blijft in het capillairvat achter. 

Plasma is een gele vloeistof waarin rode bloedcellen, witte bloedcellen en bloedplaatjes rondzwemmen. Het bestaat voor 91,5% uit water en voor 8,5% uit eiwitten, zouten, vetten en suikers.

Werking van het nefron 2

4. Deze voorurine wordt via het kapsel van Bowman opgevangen in het afvoerende nierkanaaltje (Tubulus contortus ), Lis van Henle, Tubulus contortus.

5. Deze tubulus mondt uit in een urineverzamelbuis = urine

Nr 5/10 (grijze deel) Tubulus contortus

Van voorurine naar urine

Er zijn dus 3 processen die ervoor zorgen dat in de nieren de uiteindelijke urine gevormd wordt:
1. Filtratie
2. Terugresorptie

3. Excretie

Bij vocht te kort heb je donkere urine

Bij veel drinken is je urine licht van kleur

Bekijk je ochtendurine, hoe ruikt urine soms?

Waardoor komt dat?

Van voorurine naar urine

Nieren filteren per dag 170 liter vocht

99% komt weer terug in de bloedsomloop

Het bloed uit het capillairnet dat het glomerulus gevormd heeft is wat ingedikt. 
Uit de glomerulus stroomt het naar een volgend capillair systeem, dat om de tubulus contortus ligt. 

Door dit capillair systeem wordt via de uitscheiding van stoffen (Excretie), heropname van andere stoffen (terugresorptie) en vocht uit de tubulus contortus urine gevormd. (ong. 1,5 liter per dag) 

In de volgende Dia's meer uitleg!

Bij vocht te kort heb je donkere urine

Bij veel drinken is je urine licht van kleur

Bekijk je ochtendurine, hoe ruikt urine soms?

Waardoor komt dat?

Filtratie

Filtratie treedt op door de hoge (bloed)druk in de glomerulus, die het vocht en afvalstoffen (= filtraat) uit het bloed door het kapsel van Bowman perst. Dit kapsel kan water en kleine opgeloste stoffen doorlaten, maar geen bloedcellen of grote moleculen. Alles wat uit het bloed is gehaald, wordt opgeslagen in het nierbekken.

Filtratie is het passief doorlaten van stoffen door een filter. 

Terugresorptie

In de voorurine zitten veel nuttige stoffen:

• Glucose
• Aminozuren
• Water met daarin opgeloste zouten

Deze stoffen worden + een groot deel van de gefiltreerde urine vanuit het nefron (lis van Henle en tubulus contortus)  teruggebracht naar het bloed. Dit heet terugresorptie.

Excretie

De tubulus contortus scheidt in de urine afvalstoffen uit die vrijkomen bij metabolisme en stoffen die lichaamsvreemd zijn. 

Filtratie door het kapsel van Bowman: niet selectief proces

Excretie en terugresorptie gaat selectief: dit betekent dat het een actief proces is van de cellen in het nefron.
Met als doel: Water- en mineralenhuishouding + Ph in het bloed regelen. 

nefronen- schors en merg

In de nefronen wordt urine geproduceert = kleine functionele eenheid van de nier

Elke nier bevat een miljoen

Urineblaas (vesica urinaria)

• De u(urineleider) mondt uit aan de achter-onderzijde van de
  blaas; 
• Van binnen bekleedt met slijmvlies met daaromheen
  een wand van glad spierweefsel.
• Blaas gevuld> prikkel zenuwstelsel-mictiedrang
• De  (urinebuis) ontspringt aan de onderzijde.  

Wat is de belangrijkste functie van de nieren?

1. Zuiveren van bloed, regelen hoeveelheid water en zout, reguleren bloeddruk en maken hormonen,
2. Filteren het bloed
3. Maken hormonen aan
4. Zorgen voor juiste balans tussen water en bloed

Waarom hebben vrouwen vaker een blaasontsteking dan mannen?

1. Vrouwen moeten vaker naar het toilet
2. Mannen hebben een korte urinebuis
3. Mannen zijn niet zo hygiënisch
4. Vrouwen hebben korte urinebuis

Wat betekent blaasontsteking in het Latijn?

1. Renine
2. Cystitis
3. Diuretica
4. Cortex

Herhalingsfilmpje vorige les + vooruitblik op de theorie

Wat als de nieren niet meer goed werken? nierdialyse 

Feitjes 

1.7 miljoen Nederlanders hebben chronische nierschade. Mensen met chronische nierschade lopen een verhoogd risico op nierfalen en hart- en vaatziekten. Zo kan het dat iemand van 55 met een ernstig verlaagde nierfunctie 12 jaar eerder sterft dan gemiddeld. 

Extra materiaal

juf Daniëlle 

Dit filmpje kun je evt. gebruiken ter herhaling op de stof van vandaag. 

Opdracht

Pak een blaadje

Doe je laptop dicht en je mobiel weg

Schrijf nu in je eigen woorden op wat je weet over de nier