V 2.2 Scheiden van mengsels en 2.3 Indampen en destilleren

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Hoofdstuk 2 Scheidingsmethoden

2.2 Scheiden van mengsels

2.3 Indampen en destilleren

Leerdoelen

Herhalen:

• Je kunt de vloeibare mengsels oplossing, suspensie en emulsie van elkaar onderscheiden. 
• Je kunt van oplossingen, suspensies en emulsies voorbeelden benoemen.
• Je kunt de mengsels rook, nevel en schuim van elkaar onderscheiden.
• Je kunt van de mengsels rook, nevel en schuim voorbeelden benoemen.

Nieuw:

• Je kunt een aantal scheidingsmethoden benoemen.
• Je kunt bij scheidingsmethoden uitleggen op welk verschil in stofeigenschappen de scheidingsmethode is gebaseerd. 

Herhalen paragraaf 2.1

• Oplossing = een in vloeistof opgelost gas, vloeistof of vaste stof
  
  
• Suspensie = een vaste (niet-opgeloste stof) in een vloeistof

• Emulsie = een (niet-opgeloste vloeistof) in een vloeistof
  

Vloeibare mengsels

Oplossing

• Een oplossing = een mengsel
• Oplosmiddel = de vloeistof waarin een stof opgelost wordt. 
• De stof is uiteengevallen in losse moleculen, die omgeven worden door de watermoleculen.
• De deeltjes zijn niet zichtbaar voor het oog. 

Bekende oplosmiddelen: water, alcohol , wasbenzine & aceton

Voorbeeld: chocolademelk

Suspensie

• Stoffen lossen minder goed op > troebele vloeistof.
• Moleculen vallen niet allemaal los uiteen, maar blijven soms aan elkaar 'kleven'. 
• De niet-opgeloste stof zakt na enige tijd naar de bodem

Emulsie

• Emulsie = vloeistof met daarin een niet-opgeloste, fijn verdeelde vloeistof > je ziet belletjes zweven. 
• Na een tijdje drijft de olie in een laagje boven op het water > geen emulsie meer!
• Emulgator = een stof die de twee vloeistoffen gemengd blijven, bijv. carrageen (E-nummers: 400-499).

Voorbeeld: olie & water; melk, mayonaise & gezichtscrème

Rook, nevel & schuim

• Rook = 1 of meer vaste stoffen zweven fijn verdeeld in een gas. 
• Nevel = vloeistof fijn verdeeld in een gas. 
• Schuim = een fijne verdeling van gas in een vaste stof of vloeistof.

Voorbeeld: badschuim,
schuimmatras

Welk van de volgende uitspraken over een mengsel is/zijn waar?

1. Een mengsel bestaat uit een soort molecuul
2. Een mengsel bestaat uit twee of meer soorten moleculen
3. Een mengsel heeft een kookpunt
4. Een mengsel heeft een kooktraject

Wat voor soort mengsel krijg je als je water met olijfolie goed mengt?

1. een oplossing
2. een suspensie
3. een emulsie
4. een extract

Welke van onderstaande mengsels is een emulsie

1. Zeewater
2. Melk
3. jus d'orange
4. Koffie

Wat voor soort mengsel krijg je als je water met bruine suiker goed mengt?

1. een emulsie
2. een suspensie
3. een oplossing
4. een extract

2.2 en 2.3 Scheidingsmethoden

Scheiden van mengsels

Scheiden van mengsels

• Twee of meer stoffen in een mengsel uit elkaar halen.
• Gebruik maken van verschil in stofeigenschappen.

Verschillende eigenschappen: 

• fase bij kamertemp.
• kleur, geur
• oplosbaarheid
• kook- en smeltpunt
• elektrische geleidbaarheid

Scheiden van suspensie

• Bezinken = zware vaste stof zinkt naar de bodem > verschil in dichtheid.

• Filtratie = grote deeltjes vaste stof uit een vloeistof halen middels filtreerpapier > verschil in deeltjesgrootte.

• Residu = vaste stof die achterblijft in het filter.
  
• Filtraat = de vloeistof die door het filter loopt. 
  

Centrifugeren is een snelle vorm van bezinken.

1. Juist
2. Onjuist

Scheiden van oplossing vaste stoffen

• Indampen = verdampen van het oplosmiddel > verschil in kook-/smeltpunt.

• Residu = vaste stof die achterblijft.

• Extraheren = één of meerdere vaste stoffen oplossen in oplosmiddel > verschil in oplosbaarheid.
• Daarna kun je de opgeloste stof filtreren of indampen. 
• Bij indampen ontstaat een extract.

• Extractiemiddel = vloeistof waarin de ene stof wel en de andere stof niet oplost.
• Residu = vaste stof die
  achterblijft.

Bijv.: chemisch reinigen

Op welk verschil berust extraheren?

1. Deeltjesgrootte
2. Aanhechtingsvermogen
3. Oplosbaarheid
4. Kookpunt

Van welke scheidingsmethode(n) maken we gebruik bij het zetten van koffie?

1. Indampen
2. Indampen & destilleren
3. Extraheren
4. Extraheren & filtreren

Een suspensie kan ik scheiden met behulp van ...

1. Destilleren
2. Adsorptie
3. Filtratie
4. Extraheren

Van welke stofeigenschap maakt filtreren gebruik?

1. Kookpunt
2. Oplosbaarheid
3. Deeltjesgrote
4. Dichtheid

Scheiden van vloeistoffen

• Destillatie = verhitten, oplosmiddel verdampt, damp opvangen en condenseren > verschil in kookpunt. 

• Destillaat = gecondenseerde vloeistof (laag kookpunt).
• Residu = vloeistof die niet verdampt en dus achterblijft (hoog kookpunt).

Verwijderen van verontreiniging

• Adsorberen = het hechten van een stof aan het oppervlak van een andere stof > verschil in aanhechtingsvermogen.
• Actieve kool = fijngemalen koolstof met speciale bewerking > veel minuscule openingen & gangen.

Voorbeeld: drinkwater,

kleurstoffen uit voeding 

halen. 

niet in te delen

Dichtheid

Adsorberen

Destilleren

Bezinken en afschenken

Kookpunt

Oplosbaarheid

Verbranden

Deeltjesgrote

Indampen

Extraheren

Filtreren

Op welke stofeigenschappen berusten de volgende scheidingsmethodes? Sleep de juiste eigenschap naar de juiste scheidingsmethode 

Deeltjesgrootte

Dichtheid

aanghechtingsvermogen

kookpunt

Filtreren

Bezinken

Adsorberen

Destilleren

Welke 2 scheidingsmethoden worden gebruikt bij koffie zetten?

1. Bezinken en filtreren
2. Filtreren en extraheren
3. Extraheren en bezinken
4. Extraheren en destilleren

welke scheidingsmethode is dit?

1. Adsorberen
2. indampen
3. Bezinken + afschenken
4. filtreren

Filtreren

Adsorberen

Indampen

Destilleren

Extraheren

Scheidingsmethode

Werkt door een verschil in...

Dichtheid

Deeltjesgrootte

Kookpunt

Aanhechting

Oplosbaarheid

Destilleren

Filteren en zeven

Indampen

Extraheren

Adsorberen

Bezinken en afschenken

Evaluatie Leerdoelen

• Je kunt een aantal scheidingsmethoden benoemen.
• Je kunt bij scheidingsmethoden uitleggen op welk verschil in stofeigenschappen de scheidingsmethode is gebaseerd. 

Huiswerk

Lezen paragraaf 2.2 en 2.3

Maak opdracht 12, 14, 18, 19, 22, 27, 30