2.3 water, ijs en wind

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag

- Huiswerk

- Herhaling §2.2

- Uitleg §2.3

- Terugblik

Herhalingsvragen

Welke exogene processen zijn er? Benoem er zoveel mogelijk

Leg in je eigen woorden uit wat verwering is. Hoe is dit te zien in onze directe omgeving?

Welke vormen van verwering zijn er?

Welke van onderstaande natuurkrachten speelt geen rol bij het proces van erosie?

1. Water
2. Temperatuur
3. Wind
4. Ijs

Leerdoelen 

• Welke typen verwering zijn er? En welke processen zijn verantwoordelijk voor verwering?

• Hoe kan ik aan het klimaat zien welke verweringsprocessen daar plaats vinden?

• Op welke vijf manieren vindt transport van verweringsmateriaal plaats?

Verwering

Het uit elkaar vallen of afbrokkelen van gesteente

Fysische / mechanische verwering

• Temperatuurwisselingen: opwarmen + afkoelen  -> uitzetten + inkrimpen
  

      (*alles op aarde zet uit als het warmer 

      wordt en krimpt in als het kouder wordt)

• Vorstwerking: water in spleten bevriest (zet uit) en ontdooit 

      (*behalve water, die zet uit op het moment           van bevriezen. Tussen de O en -4 graden 

       celcius)

• Biologisch-fysische werking: boomwortels

Chemische verwering

• H20: gesteentedeeltjes lossen op in water
• CO2: lost op in water -> water wordt zuur
• O2: roesten van bijv. ijzer

Gevolgen

Chemisch: dikke verwerings- laag

Fysisch:

rolt en valt naar beneden

Invloed van het klimaat

Chemische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur hoog is 
  
• de vochtigheid hoog is 
  
• het gesteente bedekt is 
  

Mechanische verwering verloopt sneller als:

• de temperatuur sterk wisselt 
  
• de temperatuur regelmatig onder de 0°C komt 
  
• het gesteente bloot ligt 
  

Sterkste mechanische verwering?

Sterkste mechanische verwering?      C

Sterkste chemische verwering?

Sterkste chemische verwering?        D

Bij welke klimaten vind je zowel chemische als mechanische verwering??

Bij welke klimaten vind je zowel chemische als mechanische verwering?                             A en D

Start 2.3 Water, ijs en wind

Welk proces vindt hoog in de bergen plaats?

Verwering

Gevolg: uit elkaar vallen van gesteente, op de plek zelf!

-> Transport

Transport van verweringsmateriaal

1. Massabewegingen 

2. Rivieren

3. IJs

4. Zee

5. Wind

Meeschrijven in je aantekeningenschrift! 

Per transport type komen kenmerken...

1. Massabeweging = verplaatsen van gesteente

Massabewegingen

Massabewegingen zorgen

ervoor dat verweerd

materiaal langs de

helling naar beneden

beweegt.

Zwaartekracht

Zwaartekracht is verantwoordelijk voor

massabewegingen

Hoe noemen we dit materiaal?

Verweringsmateriaal

Massabewegingen

1.  Vallend gesteente 
2. Rotsmassa 
3. Puinhelling
4. Modderstroom

Losse stenen van verschillende omvang rollen en glijden naar beneden

Grote rotsmassa glijdt over een helling naar beneden

Een verweringslaag bestaande uit klei / zand raakt verzadigd met water en stroomt naar beneden

Puinhelling

Verweringsmateriaal valt door de zwaartekracht naar beneden. 

Een puinhelling is 

enorm veel los verweringsmateriaal langs een bergwand, dat vaak onstabiel is. 

2. Rivieren

Rivierstelsel neemt enorme hoeveelheden sediment mee uit het hele stroomgebied. 

Gevolg?

Verticale erosie; het materiaal in de rivier schuurt de dalen uit. Er ontstaat een V-dal

Stroomgebied: gebied die de rivier voedt met regen en smeltwater

1. De bovenloop: hoog in de bergen, waar de rivier ontspringt. Door het grote hoogteverschil stroomt de rivier snel en is de erosieve kracht groot.

 

2. De middenloop: het middelste deel waar de rivier door een dal loopt waar hij zich heeft ingesneden.

3. De benedenloop: dicht bij de monding waar de rivier door een riviervlakte stroomt. De stroomsnelheid is laag en hierdoor neemt de sedimentatie toe.

3. IJS

IJs is zeer langzaam maar neemt enorme rotsblokken over lange afstanden mee. 

-> Waarom zijn er geen hunebedden in Zuid Nederland?

U - dal

4. Zee

De stromingen in de zee zorgen voor het transport van het sediment.

Welk sediment 

komt in de zee voor?

> zeezand

5. Wind

- droge gebieden

- geen vegetatie / vocht

Leerdoelen 

• Welke typen verwering zijn er? En welke processen zijn verantwoordelijk voor verwering?

• Hoe kan ik aan het klimaat zien welke verweringsprocessen daar plaats vinden?

• Op welke vijf manieren vindt transport van verweringsmateriaal plaats?

Huiswerk

2.2: 4,7 en 8

Ga hier nu mee aan de slag!