Introductieles hoe futureproof ben jij?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Hoe futureproof ben jij? 

www.volkskrant.nl

Klimaatverandering?!

Wat leren we bij deze keuzezone? 

• De leerling kan aan het einde van het keuzezone-project zijn/haar eigen bijdrage aan de wereldwijde voetafdruk verklaren en toelichten met een voorbeeld per thema.
• De leerling heeft meer bewustwording en kennis over klimaatverandering en de gevolgen daarvan; 
• De leerling heeft meer betrokkenheid bij thema’s als klimaatverandering en duurzaamheid;
• De leerling ontwikkelt ideeën hoe ze op hun eigen manier een steentje kunnen bijdragen in de klas en thuis.

Wat gaan we doen in deze keuzezone?

Documentaire '2040'

www.disneyplus.com

Wat weten jullie al over klimaatverandering?

• Denken: eerst zelfstandig: wat weet jij al over klimaatverandering? Schrijf alles op wat in je opkomt. Denk aan oorzaken, gevolgen,  (2min)
• Delen: wissel uit in je groepje. (5 min) Wat weten jullie over klimaatverandering. Vul elkaar aan.
• Uitwisselen: Mindmappen

Laat de leerlingen dit filmpje over klimaatverandering kijken en behandel de volgende vraag:

Lees je wel eens iets over klimaatverandering? Wat dan?

Wat is klimaatverandering? 

Klimaatverandering is een verandering in de wereldwijde of regionale klimaatpatronen die sinds de Industriële Revolutie plaatsvindt als gevolg van de toenemende hoeveelheid broeikasgassen in de atmosfeer. 

Broeikasgassen?

Wat zijn dat?

Het 'Broeikaseffect' en het 'Versterkte broeikaseffect' uitgelegd

Het Broeikaseffect

1. De zon schijnt op de aarde
2.  De zonnestralen komen de dampkring binnen
3. De zonnestralen zorgen voor warmte op aarde
4. De hitte wordt teruggekaatst in de dampkring
5. Een deel van deze hitte wordt weer teruggekaatst door broeikasgassen en daardoor blijft de aarde warm

1.

2.

3.

4.

5.

En dat is maar goed ook...

Zonder broeikaseffect zou de temperatuur op aarde gemiddeld – 18 C zijn, in plaats van de huidige +15 C

Maar wat is dan het probleem?

Dit is het probleem...

Het Versterkte Broeikaseffect

• De mens veroorzaakt  een versterkt broeikaseffect door extra broeikasgassen uit te stoten.

• Deze gassen komen in de dampkring terecht en zorgen ervoor dat er meer warmte wordt vastgehouden.

• Het wordt daardoor dus warmer op aarde.

Broeikaseffect vs. Versterkte Broeikaseffect

Broeikaseffect = goed 

Hierdoor blijft de temperatuur op aarde goed en wordt het niet zo koud als in de ruimte

Versterkte broeikaseffect = niet goed  

Hierdoor wordt de aarde nog warmer en dit zorgt voor klimaatverandering

Welke broeikasgassen stoten wij uit?

1.  CO2 is het belangrijkste broeikasgas. Van alle broeikasgassen die de mens uitstoot, is CO2 het belangrijkst. Ruim de helft van het versterkte broeikaseffect wordt veroorzaakt door CO2. 
2. Methaan staat met 16% op de tweede plaats. 
3. Waterdamp is ook een belangrijk broeikasgas, maar de mens brengt dit niet zelf in de lucht.

Geschiedenis van de CO2 uitstoot

1 ton CO2 uitstoten doe je wanneer je…

• 319 liter diesel verbrandt

• 7x van Amsterdam naar Parijs vliegt

• 72x van Amsterdam naar Parijs met de Thalys

• 300 kilo standaard kantoorpapier verbruikt

• 16.000 km met de trein reist

• 500 dagen ademhaalt

1 ton CO2 ziet eruit als…

• 500 CO2 brandblussers

• een luchtballon van 200 m3

• 125.000 liter cola

Gevolgen van klimaatverandering

• Wat zijn gevolgen van klimaatverandering?
• Bespreek ze in je groepje per groepje, per groepslid bedenk je één gevolg.  

2 graden? Lekker toch!? Of niet...

En nog meer...

• Woestijnen worden nog droger en warmer
• Het ijs op de Noordpool en Zuidpool begint te smelten
• Meer orkanen en stormen
• Hardere regenbuien
• Zeespiegelstijging en dus overstromingen
• Sommige dieren, zoals ijsberen, sterven uit door de warmte
• Sommige dieren, zoals muggen, houden van de hitte en nemen toe

Stelling: "Een beter milieu begint bij jezelf"

Discussieer in je groepje

Maar wie zijn de grootste vervuilers? 

In groepjes:

Rangschik de volgende categorieën van 1. (meest vervuilend) naar 8 minst vervuilend)

Personenauto's	Vliegverkeer
Scheepvaart	Landbouw
Energieproductie	Afvalverwerking
Industrie	Kappen van bossen

1. De energieproductie is de grootste uitstoter van CO2 ter wereld.

Zo groot is de CO2-uitstoot: 32,10 miljard ton CO2-uitstoot per jaar

Als je het licht aandoet of een zoekopdracht uitvoert via Google, verbruik je stroom. Hoewel er veel vooruitgang is geboekt op het gebied van wind-, water- en zonne-energie, wordt verreweg het grootste deel van de stroom die wereldwijd wordt verbruikt nog opgewekt door olie en gas te verbranden.

2. Het kappen van tropisch regenwoud neemt een grote plek in op de wereldwijd CO2-balans.

Zo groot is de CO2-uitstoot: Stoot 4,8 miljard ton CO2 per jaar uit

De regenwouden bevatten ontelbaar veel bomen, die CO2 opnemen als ze groeien. Maar als de bomen gekapt en verbrand worden, komt deze CO2 vrij. Door boskap raken we bovendien bomen kwijt die CO2 kunnen afvangen, wat bijdraagt aan een verhoogde concentratie CO2 in de atmosfeer.

3. Niet verrassend behoren personenauto's tot de grootste uitstoters van CO2.

Zo groot is de CO2-uitstoot: 3,6 miljard ton CO2 per jaar

Als je met de auto of de bus van A naar B gaat, wordt er CO2 uitgestoten. Auto’s, exclusief vrachtauto’s, zijn verantwoordelijk voor het grootste deel van de CO2-uitstoot van de transportsector.

4. De wereldwijde industrie stoot jaarlijks 3,25 miljard ton CO2 uit, en staat daarmee in de top 5.

Zo groot is de CO2-uitstoot: 3,25 miljard ton CO2-uitstoot per jaar

De broeikasgassen die de industrie uitstoot, zijn afkomstig van de verbranding van fossiele brandstoffen in onder meer fabrieken. Ook bij chemische processen en het bewerken van metaal wordt CO2 gevormd.

5. Het is bekend dat vliegen veel CO2 uitstoot, en vanwege de miljoenen vluchten staat deze vorm van transport hoog op de lijst van de grootste uitstoters van CO2.

Zo groot is de CO2-uitstoot: 900 miljoen ton CO2 per jaar

Als je met het vliegtuig gaat, verbruikt dat veel kerosine die gewonnen wordt uit geraffineerde olie: een fossiele brandstof. In 2018 waren er in totaal 4,3 miljard vliegtuigpassagiers verdeeld over 37,8 miljoen vluchten.

6. Hoewel scheepvaart hoog op de lijst van grootste CO2-uitstoters staat, zijn schepen nog steeds een van de meeste brandstofefficiënte vormen van transport, gelet op het volume dat ze vervoeren.

Zo groot is de CO2-uitstoot: 900 miljoen ton CO2 per jaar

Veel van de producten die in de winkel liggen, worden in het buitenland gemaakt en naar Europa vervoerd. De logistieke keten van producent naar winkel omvat vaak vervoer per schip.

7. Met name de vleesproductie is de grote boosdoener wat betreft de CO2-uitstoot van de landbouw.

Zo groot is de CO2-uitstoot: 165 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar

Bij de voedselproductie in de landbouw worden jaarlijks grote hoeveelheden CO2 uitgestoten. En hoewel er bij het telen van gewassen een beetje CO2 vrijkomt, is het leeuwendeel van de CO2-uitstoot van de landbouw afkomstig van de productie van vlees, met name rundvlees.

8. Het komt misschien als een verrassing dat afval en de verwerking ervan op de lijst staat van de grootste uitstoters van CO2. Maar de compostering, verwerking en verbranding van afval neemt een aanzienlijk deel van de wereldwijde CO2-uitstoot voor zijn rekening.

Zo groot is de CO2-uitstoot: 26,70 miljoen ton CO2-uitstoot per jaar

Bij afvalverwerking, zoals verbranden, storten en composteren, worden jaarlijks wereldwijd miljoenen tonnen CO2 uitgestoten.

Maar de aarde doet haar werk: 

Oceanen en planten nemen CO2 op

Niet al het CO2 dat we uitstoten, komt echter in de atmosfeer terecht. Uit berekeningen blijkt dat de oceanen zo’n 30 procent van het uitgestoten kooldioxide opnemen, terwijl bomen en planten circa 25 procent voor hun rekening nemen.

Ongeveer 45 procent van het CO2 dat we uitstoten, komt dus in de atmosfeer terecht en draagt zo bij aan het broeikaseffect en de opwarming van de aarde.