transport

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

transport

Open bloedsomloop

Gesloten bloedsomloop

Gewervelden

Gewervelden hebben een bloedsomloop (gesloten circulatie)

• enkelvoudige bloedsomloop
  
• dubbele bloedsomloop

Enkelvoudige bloedsomloop

Dubbele bloedsomloop

Bloedsomloop bij gewervelden

Embryonale

bloedsomloop

Voor geboorte

Na geboorte

Het bloedvatenstelsel

Leerdoelen

1. Je kent de functies en kenmerken van aders, slagaders en haarvaten en kunt de relatie tussen bouw en werking uitleggen.
2. Je kunt zuurstofgehalte, stroomrichting en verloop van bloeddruk en stroomsnelheid in de delen van het bloedvatenstelsel toelichten.

Typen bloedvaten

Slagader / arterie

• Dikke, elastische wand
• van glad spierweefsel
• Vertakt in arteriolen

Haarvat / capillair

• enkele cellaag dik

Ader / venen

• Dunne wand
• kleppen
• Vertakken in venulen

Binas 84C2

(Ader)kleppen

Laten het bloed in één richting stromen

Zodat het niet door de zwaartekracht terugstroomt naar de organen

Vernauwen en verwijden

Dankzij de spierlaag in (slag)aders kunnen deze vernauwen (vasoconstrictie) en verwijden (vasodilatatie).

Dit om bijvoorbeeld de lichaamstemperatuur of de bloeddruk te regelen

Vasoconstrictie

Vasodilatatie

Haarvaten

• Bij de organen vertakken de slagaders in haarvaten 
• In de wand van de haarvaten zitten kleine openingen.
• De cellen in de wand van een haarvat laten weefselvloeistof (bloedplasma) en witte bloedcellen door.
  

Naamgeving van bloedvaten

Van hart (af) naar nier = nierslagader

Van nier naar hart (toe) = nierader

Binas 84A

bloeddruk 120/80

120= Bovendruk                             80= onderdruk

Bloeddruk

De bloeddruk is druk van bloed tegen de wanden van bloedvaten

Hoge druk bij samentrekken kamers (bovendruk / systolische druk)

Laag tijdens de hartpauze (onderdruk / diastolische druk)

Bovendruk

Onderdruk

Bloeddruk meten

Atherosclerose

Atherosclerose ook wel slagaderverkalking is het gevolg van het afzetten van cholesterol tegen de wand van het bloedvat.

Kan leiden tot trombose (verstopping door bloedprop) en infarcten (afsterven cellen door zuurstoftekort)

Hoge bloeddruk

• stress
• roken
• overgewicht
• zout (hoe?)

Langdurige hoge bloeddruk beschadigt de wanden van de slagaders!

Bloeddruk en stroomsnelheid

1. Er is te zien dat de bloeddruk afneemt tijdens het stromen van het bloed door de slagaders via de haarvaten naar de aders. 

2. Verband stroomsnelheid bloed en totale doorsnede bij de verschillende typen bloedvaten.

3. Stroomsnelheid bloed is het laagst in haarvaten maar de totale doorsnede van dit type is het hoogst.

Binas 84E1

Regeling van de bloeddruk

Leerdoelen

1. Je kent de functies en kenmerken van aders, slagaders en haarvaten en kunt de relatie tussen bouw en werking uitleggen.
2. Je kunt zuurstofgehalte, stroomrichting en verloop van bloeddruk en stroomsnelheid in de delen van het bloedvatenstelsel toelichten.