8.5 Sociaal gedrag bij dieren en 8.6 gedrag mensen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Thema 8 Waarneming en gedrag

8.5 Sociaal gedrag bij dieren

Leerdoelen

• Je kunt de functie van verschillende vormen van sociaal gedrag uitleggen en het verband aangeven met overlevingskansen.
• Je kunt uitleggen hoe sociaal gedrag evolueert.

Sociaal gedrag

Het gedrag van soortgenoten ten opzichte van elkaar

Signalen (kleuren, geuren, geluiden, houdingen, gebaren en taal) zijn de prikkels/handelingen die zorgen voor communicatie/informatieoverdracht tussen soortgenoten

Voortplantingsgedrag

Baltsgedrag

• Opvallend = signaalfunctie/ritueel
• Vergroot bereidheid tot paring
• Vermindert agressie
• Soortspecifiek

Samenleven

• Solitair: onafhankelijk (jaguar, panda, zeeschildpad)
• Leven in groepen (insecten, vissen, vogels en zoogdieren) 
• Monogaam: paar gedurende meerdere seizoenen/ hele leven (vissen, vogels, zoogdieren)

Rangorde

Bij het leven in groepen (insecten, vissen, vogels en zoogdieren) -> rangorde/pikorde

Dominant (meeste testosteron) naar minst dominant

Imponeergedrag: zich zo groot en indrukwekkend mogelijk maken om zo hogere rang te veroveren

Dreiggedrag <-> Verzoeningsgedrag

Territoriumgedrag

Mannetje verdedigt gebied tegen binnendringende soorten

• Voedsel
• Ruimte (voor jongen)
• Vermindert conflicten tussen soortgenoten

Dreiggedrag op de grens van het gebied

Conflictgedrag

Overspronggedrag:

Inwendig conflict tussen gedragssystemen (door even sterke motivatie) -> signaalfunctie

Staten

Grote populaties met een sterke taakverdeling (insectensoorten)

Evolutie

Overlevingskans individu versus overlevingskans groep

Leerdoelen behaald??

• Je kunt de functie van verschillende vormen van sociaal gedrag uitleggen en het verband aangeven met overlevingskansen.
  
• Je kunt uitleggen hoe sociaal gedrag evolueert.

Het huiswerk 8.5

Bestudeer blz. 152 t/m 162.

Maken + nakijken opdr. 58 t/m 61.

Thema 8 Waarneming en gedrag

8.6 Gedrag bij mensen

Leerdoelen

• Je kunt aan de hand van een context toelichten wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen het gedrag bij dieren en mensen.

Mens(apen)

98% overeenkomst in DNA

Uniek mens:

• Communicatie
• Bewustzijn en empathie
• Leerprocessen en kennisoverdracht

Erfelijke/aangeleerde eigenschappen

Non-verbaal vs. verbaal.

• Zuiggedrag
• Gelaatsuitdrukkingen 

(blinde en dove baby's)

Enkele verklarende termen

Leervermogen: het vermogen van een dier of mens tot gedragsverandering

Empathie: inlevingsvermogen (mensapen, olifanten, prairiewoelmuizen)

Moreel bewustzijn: nadenken over gedrag en beoordelen ervan

Opvoeding en onderwijs (en cultuur);

• Normen: gedragsregels
• Waarden: uitgangspunten

Leerdoelen behaald??

• Je kunt aan de hand van een context toelichten wat de overeenkomsten en verschillen zijn tussen het gedrag bij dieren en mensen.

Het huiswerk 8.6

Bestudeer blz. 164 t/m 172.

Maken + nakijken opdr. 70 en 71.