2.3 Democratisering

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

VERANDERING

2.3 Democratisering

DEMOCRATISERING

Het proces van verandering van de machts- en gezagsverhoudingen door een grotere inspraak en medezeggenschap van degenen met minder macht.

PROCES VAN DEMOCRATISERING

DOEL: Het verminderen van de afstand tussen de machthebbers en de minder machtigen in de samenleving.

Burgers krijgen in de loop van de tijd meer rechten:

• Vrijheidsrechten.
• Politieke rechten.
• Sociale rechten.

Dit proces van democratisering past bij individualistische ideologie, waarbij onderlinge gelijkheid het leidende principe is met meer vrijheid ten opzichte van de staat als gevolg.

Voorbeelden van democratisering

VOORBEELDEN

Referendum

Uitbreiding stemrecht

Meer sociale rechten voor personen (zoals de verlofregeling)

Uit je antwoord moet blijken dat:

• Dat er een verandering is van de machtspositie van groepen
• Dat die verandering inhoudt dat ze meer rechten OF macht krijgen
• EVT ... dat dit komt doordat groepen meer macht kregen door meer inspraak en/of zeggenschap

OEFENEN

Tabel 2 kun je in verband brengen met verschillende maatschappelijke vraagstukken. Deze vraagstukken kunnen met behulp van de hoofd- en kernconcepten van maatschappijwetenschappen beschreven worden. 

Leg uit dat in de tabel een verandervraagstuk 

te herkennen is. Gebruik in je uitleg:

- een kernconcept bij het hoofdconcept 

verandering. 

ANTWOORD

In de tabel is een verandervraagstuk te herkennen, omdat ...

ANTWOORD

In de tabel is een verandervraagstuk te herkennen, omdat sinds 1977 het aandeel vrouwen in het parlement sterk is gestegen. Deze ontwikkeling is te beschouwen als een voorbeeld van het democratiseringsproces. Er is sprake van een verschuiving van macht van weinig mensen (vooral mannen) naar steeds meer mensen (vrouwen) / een toename van de deelname van vrouwen aan de besluitvorming.

ONTWIKKELINGEN BIJ DEMOCRATISERING

Twee belangrijke ontwikkelingen daarbij:

1. Steeds meer politieke en sociale rechten voor burgers.
2. Ontstaan van een volksvertegenwoordiging.

DIRECTE EN INDIRECTE DEMOCRATIE

Directe democratie

• Iedereen mag over alles meepraten en meebeslissen.

Indirecte (representatieve) democratie

• Democratie waarin gekozen vertegenwoordigers de beslissingen nemen.

REFERENDUM (= volksraadpleging)

Voordelen

• Vormen aanvulling op representatieve democratie, waardoor er meer binding ontstaat tussen kiezer en politiek. 
• Kiezer neemt actief deel aan het publieke debat door zelf een oordeel te vellen.

Nadelen

• Past niet binnen de representatieve democratie, met als gevolg andere belangenafwegingen.
• Samenhang wetsvoorstellen kan in gevaar worden gebracht.
• Burgers hebben niet de tijd en middelen voor een zorgvuldige afweging.
• Simplificatie van wetsvoorstellen.
• Nee stemmers zijn gemotiveerder om te gaan stemmen bij een referendum.
• Een tegenstem levert geen alternatieve oplossing op.

Ben jij voor of tegen een referendum?

1. Voor
2. Tegen
3. Weet niet

ACTIEF & PASSIEF KIESRECHT

Actief kiesrecht = Het recht om te mogen stemmen.

Passief kiesrecht = Het recht om jezelf verkiesbaar te stellen.

DEMOCRATIEVORMEN

1. Penduledemocratie
2. Kiezersdemocratie 
3. Participatiedemocratie
4. Consensusdemocratie

De burgers eens in de zoveel jaar laten stemmen en de macht ligt dan bij de gekozen vertegenwoordigers. Beleidsvorming zoveel mogelijk met meerderheid van stemmen. Burgers zijn vnl kiezers. vb UK

Deze koppelt meerderheidsbesluitvorming aan directe vertegenwoordiging. bv referendum

bv Zwitserland

Deze combineert directe vertegenwoordiging met integratieve besluitvorming. De burger praat mee. Er is inspraak en consultatie.

bv Kibboets/ klassieke Athene

Men zoekt vooral consensus (overeenstemming). Algemeen democratiemodel. bv Nederland

Welke soort democratie?

1. Directe democratie
2. Indirecte democratie

In Nederland hebben we te maken met een ...

1. Representatieve democratie
2. direct democratie
3. parlementaire monocratie
4. partij democratie

Welk woord(en) past bij democratie?

1. Vrijheid
2. Kapitalisme
3. Communisme
4. Onderdrukking

Wat is een referendum?

1. Een volksvergadering
2. Een verkiezing
3. Een volksstemming (via de stembus)
4. Een volkstelling

Welke vorm van democratie heeft Nederland?

1. Penduledemocratie
2. Kiezersdemocratie
3. Participatiedemocratie
4. Consensusdemocratie