Paragraaf 8.5/9.5: Dissimilatie

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Paragraaf 1.5/1.7: Gezonde luchtwegen en roken en blowen

Welkom!

Leg je spullen klaar:

• Laptop 
• Biologieboek
• Schrift voor aantekeningen
• Pen
• Mobiel in de tas!

Wat gaan we doen?

• Herhaling 8.4/9.4: Voortgezette assimilatie

• Uitleg over paragraaf 8.5/9.5: Dissimilatie

• Zelfstandig werken opdracht 8.5/9.5

                Startopdracht 

Examenvraag

Hoe noemen we het proces dat de alg gebruikt voor het maken van

vetzuren uit monosachariden?

A. aerobe dissimilatie

B. anaerobe dissimilatie

C. koolstofassimilatie

D. voortgezette assimilatie 

                Startopdracht antwoord

Examenvraag

Hoe noemen we het proces dat de alg gebruikt voor het maken van

vetzuren uit monosachariden?

A. aerobe dissimilatie

B. anaerobe dissimilatie

C. koolstofassimilatie

D. voortgezette assimilatie 

Uitleg:

Glucose is een monosacharide. Als een plant (alg) uit glucose een andere organische stof maakt, noemen we dit voortgezette assimilatie.

Dissimilatie is de afbraak van grote organische moleculen tot kleine moleculen. Dit proces kan met zuurstof plaatsvinden --> aerobe, of zonder zuurstof --> anaerobe.

Koolstofassimilatie is fotosynthese --> de opbouw van organische glucose moleculen uit de anorganische moleculen CO₂ en H₂O. 

Voort-gezette assimilatie

Glucose

Organische stoffen zijn

1. energierijk
2. energiearm

Wat is een voorbeeld van een organische stof?

1. water
2. koolstofdioxide
3. zuurstof
4. glucose

Assimilatie is:

1. het opbouwen van organische moleculen uit kleinere moleculen
2. het afbreken van grote organische moleculen uit kleinere moleculen

Is fotosynthese een voorbeeld van assimilatie?
Is verbranding een voorbeeld van assimilatie?

1. Fotosynthese wel, verbranding niet
2. Verbranding wel, fotosynthese niet
3. Beide zijn voorbeelden van assimilatie
4. Beide zijn geen voorbeeld van assimilatie

Organismen die in staat zijn organische stoffen op te bouwen uit anorganische stoffen noemen we...

1. autotroof
2. heterotroof

Welk organisme is autotroof?

1. Gras
2. Hond
3. Mens
4. Schimmel

Wat is ATP?

1. Een enzym dat betrokken is bij de aerobe dissimilatie
2. Een receptor die de cel aanzet tot de verbranding van meer glucose
3. Een chemische energiedrager voor de meeste processen in de cel

Paragraaf 8.5/9.5: Dissimilatie

Lesdoelen

5.1 Je kunt de aerobe en anaerobe dissimilatie van glucose beschrijven

5.2 Je kunt de dissimilatie van eiwitten en vetten beschrijven

ATP

• Meest gebruikte energiedrager in organismen
• ATP is een molecuul met drie fosfaatgroepen
• ADP bevat twee fosfaatgroepen
• Energie kan gebonden worden aan ADP --> ADP wordt dan ATP.
• Als energie wordt afgegeven wordt ATP --> ADP 

Energie nodig? --> Fosfaatgroep afscheiden

Energie opslaan? --> Fosfaatgroep binden

ATP/ADP

• De energie die vrijkomt bij dissimilatie (verbranding) wordt eerst opgeslagen in de vorm van ATP (adenosinetrifosfaat): 

ADP + P + energie → ATP

  

• Wanneer er energie nodig is wordt ATP weer omgezet in ADP: ATP → ADP + P + energie

Vormen van dissimilatie

1.  Aerobe dissimilatie
   glucose dissimileren (afbreken) met behulp van zuurstof
2. Anaerobe dissimilatie
   glucose dissimileren zonder zuurstof
   2 manieren:
   A) melkzuurgisting (door melkzuurbacteriën en in spieren)
   B) alcoholgisting (door eencellige gisten = schimmels)

Aerobe dissimilatie (verbranding)

• Met O2
  
• Volledige afbraak van glucosemoleculen: 

C6H12O6 + 6O2 → 6CO2 + 6H2O + energie (36 ATP)

• Vindt voor het grootste deel plaats in mitochondriën
  

Aerobe dissimilatie

Bij dit proces komen warmte-energie, chemische energie (ATP), H₂O en CO_{2 vrij}.

Meer weten? Klik op deze link. 

De aerobe dissimilatie van glucose wordt dus volledig afgebroken in koolstofdioxide, water en energie (ATP). Dit gebeurt in 4 belangrijke stappen:

Glycolyse

Decarboxylering

Citroenzuurcyclus

Oxidatieve fosforylering

De aerobe dissimilatie begint bij de glycolyse. Glycolyse is het proces dat 1 glucose-molecuul omzet in 2 pyrodruivenzuur moleculen. Dit gebeurt met behulp van speciale enzymen in het cytoplasma.

Anaerobe dissimilatie (gisting)

• Zonder O2
• Geen volledige afbraak van het glucosemolecuul
• Er komt weinig energie vrij (2 ATP)
• Twee vormen: alcoholgisting door gistcellen en melkzuurgisting door melkzuurbacteriën en in spieren

Melkzuurgisting --> verzuring (in spieren)

Er is meer energie nodig dan de anaerobe dissimilatie kan opleveren. Er ontstaat melkzuur door melkzuurgisting in de spieren. (Of fosforzuur door ATP--> ADP)

C₆H₁₂O₆ → 2 C₃H₆O₃ + energie (2 ATP)

glucose--> 2 melkzuur en weinig energie

In cytoplasma

(Melkzuur wordt in de lever weer omgezet in glucose)

De glucose wordt bij de melkzuurgisting eerst tot 2 pyrodruivenzuren afgebroken, dus de glycolyse wordt wel doorlopen. Daarna worden de twee pyrodruivenzuren omgezet in melkzuur. Dit melkzuur zorgt voor bijvoorbeeld verzuring in de spieren wanneer je aan het sporten bent.

Melkzuur omzetten in glucose (lever kost ATP en zuurstof is nodig)

Melkzuurgisting door bacteriën

Verzuring van voedingsmiddelen

Melkzuurbacteriën worden o.a. gebruikt voor de productie van kaas, yoghurt en zuurkool. Ph zuurkool = 3,5 of minder

Alcoholgisting

C6H12O6  → 2C2H6O +2CO2 + energie (2 ATP)

glucose --> 2 alcohol + 2 koolstofdioxide 

bier, wijn, brood

Dissimilatie eiwitten, koolhydraten en vetten

De bouwstenen van eiwitten en vetten kunnen ook worden verbrand in de mitochondriën om energie te leveren.

Geen energiebehoefte

De lever slaat glucose op in de vorm van glycogeen:

Glycogenese: het vormen van glycogeen  uit glucose met behulp van het hormoon insuline (uit de alvleesklier)

Gluconeogenese: het vormen van glucose uit glycogeen uit de lever met behulp van glucagon (ook uit de alvleesklier)

Vraag 

Hoeveel keer meer energie levert aerobe dissimilatie ten opzichte van anaerobe dissimilatie?

Antwoord = 18x

Terugkijken lesdoelen

5.1 Je kunt de aerobe en anaerobe dissimilatie van glucose beschrijven

5.2 Je kunt de dissimilatie van eiwitten en vetten beschrijven

Wat levert het meeste ATP op wanneer 1 glucose-molecuul wordt verbrand?

1. Melkzuurgisting
2. Aerobe dissimilatie
3. Anaerobe dissimilatie
4. Alcoholgisting

Hoeveel ATP levert de anaerobe dissimilatie op?

1. 1
2. 2
3. 38
4. 40

Bij welke vorm van anaerobe dissimilatie ontstaat ook CO2 ?

1. Alcoholgisting
2. Melkzuurgisting

Aan de slag!

 HAVO:

Paragraaf 8.5: Opdrachten 47 t/m 58

VWO:

Paragraaf 9.5: Opdracht 44 t/m 54

Opdrachten niet af = huiswerk

Nabespreking:

• Zijn er nog vragen?

• Hoe vonden jullie de les?

Tot slot:

Schuif je stoel aan

en

Ruim je afval op

Tot de volgende les!