3.3 De Oost en de VOC

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

De Republiek in de Gouden Eeuw

3.3 De Oost en de VOC

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen waarvoor de VOC werd opgericht en hoe deze handelsmaatschappij werkte.

Wat is momenteel het waardevolste bedrijf ter wereld?

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan.
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen voor de Republiek

Nieuw probleem!

• Steeds meer handelscompagnieën (voorcompagnieën) gaan naar Indië varen.

• Hierdoor ontstaat veel onderlinge concurrentie .

• De prijs van de specerijen daalt hierdoor snel, de winst dus ook..

Verenigde Oostindische Compaganie (1602)

• Raadspensionaris van Oldenbarnevelt grijpt in.
  
  
  
• Compagnieën moeten samengaan in één bedrijf.
  
  
  
• Hierdoor gaan ze concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje.

Oprichting VOC in 1602

Doel: monopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

Hoe willen ze dit doel bereiken?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: met veel geweld

Huiswerk 

Lezen: § 3.2

Maken: opdrachtenboekje § 3.2: 7 t/m 9

                

VOC Bestuur

• de Heren 17 zijn het hoofdbestuur van de VOC en zetelen in Amsterdam.
  
  
• In totaal waren er 6 'kamers' (1 per handelsstad in Holland of Zeeland). Zij hadden een eigen scheepswerf, pakhuis en kantoor. Voor elke reis werden zeelui en soldaten ingehuurd.
  
  
• Zeelieden en kooplieden van de VOC mochten niet zelf in producten handelen, die de VOC vervoerde.

Hoe komt de VOC aan zijn kapitaal?

• Eerste bedrijf in de wereld
  dat aandelen uitgeeft.
  
  

• Dividenduitkering: mensen met een aandeel krijgen een deel van de winst!

Jacarta werd Batavia

• Er viel veel te verdienen met handel in het oosten
  
  
• Wilde de VOC meedoen aan de handel, dan moesten ze langer aanwezig kunnen blijven > stichting handelsfactorijen.
  
  
• De juiste plek was Jacarta, stad die werd omgedoopt tot handelsfort Batavia.
  
  
• Jan Pieterszoon Coen eerste gouverneur generaal van 'de Oost'

Ruilen en kopen

• VOC verdiende veel geld met de inter-Aziatische handel
  
  
• In china werd zijde, thee etc gekocht -> verkopen in Japan voor zilver -> katoen in india -> specerijen in Indië -> terug naar Nederland.
  
  
• Er werden geen grote gebieden veroverd: factorijen waren voldoende.
  
  
• Verdragen met Aziathische vorsten -> alleen handelen met de VOC
  

Jan Pieterszoon Coen

• Berucht vanwege het gebruik van geweld
  
  

• De bewoners van de Banda-eilanden verkochten ondanks het verbod toch zelf nootmuskaat aan de Engelsen omdat de VOC niet de beloofde rijst leverde. J.P. Coen liet leiders onthoofden en verdreef de bevolking. 

Opdracht

Jan Pieterzoon Coen - Held of Schurk?

Video

Het Scheepvaartmuseum:

Dare to Discover | A VR Journey

Klik op de hotspots en sleep de gebeurtenissen naar de juiste plek in de tijdlijn.

^1641-1650

^1661-1670

^1671-1680

^1681-1690

^1691-1700

^1701-1710

^15.000.000

^10.000.000

^5.000.000

¹

^-15.000.000

^-10.000.000

^-5.000.000

Winst en verlies van de VOC

^1651-1660

Oorlog in Azië, oorlog met Engeland.

Winst van de VOC zakt naar een dieptepunt.

1

Oorlog met Engeland en Frankrijk

Door de hoge specerijenprijs stijgt de winst een beetje.

2

De kosten van de VOC nemen enorm toe door het grote aantal soldaten en ambtenaren in Azië

3

De kosten blijven toenemen voor de VOC. De Gouden Eeuw is definitief voorbij.

4

Korte opbloei van de handel door vrede in Europa

5

In Engeland mag alleen handel worden gedreven door Engelsen. Oorlog met Engeland. Grote winstdaling voor de VOC.

6

Hoogtijdagen van de VOC. Grote winsten door de handel in specerijen en de hoge prijzen hiervan in Europa.

7

Begrippen uit deze les

• Voorcompagnieën
• VOC
• Concurrentie
• De heeren 17
• Aandelen
• Dividenduitkering
• Handelsmonopolie
• Handelsfactorijen
• Batavia
• De Oost
• Inter-Aziatische handel

Schrijf 3 dingen op die
je deze les hebt geleerd

Stel 1 vraag over iets dat je deze
les nog niet zo goed hebt begrepen.

Huiswerk 

Lezen: § 3.2

Maken: opdrachtenboekje § 3.2: 10 t/m 12