Les 2 Nederland waterland

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

Nederland waterland

Water

Je kunt uitleggen:

• wat het verschil is tussen Laag-Nederland en Hoog-Nederland en hoe het Normaal Amsterdams Peil (NAP) wordt gebruikt om de hoogte te meten.
  
• hoe de zee en de rivieren het landschap van Laag-Nederland hebben gevormd door afzetting, aanslibbing en erosie.
• hoe de winterdijken en de zomerdijken het water van de rivier beheersen en beschermen tegen overstromingen.

Leerdoelen

Nederland waterland

• Groot deel Nederland gevormd door water.
• Zowel zee als rivieren sporen achtergelaten op het land. 
• Twee gebieden: Laag-Nederland en Hoog-Nederland. 
• Laag-Nederland: lager dan 1 meter boven het Normaal Amsterdams Peil (NAP). 
• NAP = gemiddelde hoogte zee bij Amsterdam. 
• Hoog-Nederland: hoger dan 1 meter boven NAP.

De invloed van water op het Nederlandse landschap

afzetting: laag-Nederland zee veel invloed gehad --> zand en klei afgezet op land

aanslibbing: soms brak zee door land heen en maakte nieuwe stukken land.

Zo is Laag-Nederland ontstaan.

Laag-Nederland

Opdrachten

• Delta van Rijn en Maas. 
• Rivieren stromen vanuit de bergen naar NL. 
• Onderweg: zand en klei mee --> door erosie (afslijten rotsen/grond door water/ijs/wind)

• In delta splitsen rivieren zich in kleinere rivieren. 
• Komen uit in zee. 
• In delta hogere en lagere stukken land. 
• Vroeger overstroomden delta vaak. 
• Daarom op de hogere stukken land wonen: droger en veiliger. 
• Later ook dijken om het water tegen te houden: meer land gebruiken.

Laag-Nederland

• Rivierenlandschap heeft hoge en lage delen. 
• Vroeger alleen op hoge delen --> lage delen overstroomden vaak (winter)
• Vanaf 1300 winterdijken, maar nog niet zo hoog en sterk.
• Als dijk brak, maakte rivier diep gat in grond: kolk/wiel
• Dijk werd om gat heen gebouwd. Daarom dijken niet recht.
• Soms zomerdijk dichtbij rivier, lager dan winterdijk.
• Tussen zomerdijk en rivier: uiterwaard. 
• Daar kunnen koeien grazen in de zomer. 
• Als rivier hoog staat, brengen boeren ze naar de winterdijk. 

Hoe de dijken het rivierenlandschap veranderden

Polder:  stuk land omringd door dijken, beschermd tegen overstromingen. Water wordt op bepaald niveau gehouden door de mens. 

Twee soorten afwatering:

kunstmatig en natuurlijk

Wat zijn polders en hoe werken ze?

Wat denk je dat kunstmatige en kunstmatige afwatering is?

Kunstmatige afwatering: het water wordt met molens of gemalen uit de polder gepompt. Dit is nodig in Laag-Nederland, waar het land lager is dan de zee.

Natuurlijke afwatering: het water stroomt vanzelf naar een rivier of de zee. Dit kan in Hoog-Nederland, waar het land hoger is dan de zee.

Noem twee organisaties in Nederland die verantwoordelijk zijn voor waterbeheer.

De duinen beschermen Nederland tegen de zee.

Eens

Oneens

Wat zijn voorbeelden van droogmakerijen?

Opdrachten

• Water belangrijk voor groei planten, halen water uit grond met wortels. 
• Water in de grond = grondwater. 
• Staat in verbinding met water boven de grond (sloten en kanalen) = oppervlaktewater.

Hoe boeren en natuurbeheerders omgaan met water

Opdrachten

Boeren willen graag goede waterstand op hun land. Grondwater te hoog --> land te nat. Grondwater te laag --> land te droog. Verdroging = slecht voor planten en dieren. Daarom proberen grondwater te regelen, door bijv. oppervlaktewater verlagen of verhogen. Dan zakt/stijgt grondwater ook. 

Waterstand regelen