1. Wetenschappelijke belangstelling -> kritiek op kerk groeit
2. Ontdekkingsreizen: wereldbeeld
3. Reformatie: Luther & Calvijn
Slide 4 - Tekstslide
Spanningen
Nederlanden in Steden en Staten: hertogdommen, graafschappen, enz.
Deze gewesten zijn zelfbestuur en autonomie gewend
Door erfopvolging komen de Nederlandse gewesten in handen van Karel V
Landsheer van de Nederlanden maakt afspraken met gewestelijke staten
Dit complexe bestuur maakt centralisatie noodzakelijk
Gewesten verzetten zich: particularisme
Slide 5 - Tekstslide
Godsdienst
Nederlanders zijn calvinistisch: willen zelf geloof bepalen
Karel V en zoon Filips II (1555) vervolgen protestanten
1566: Smeekschrift aan landsvoogdes
Weigering leidt tot Beeldenstorm
Gevolg: hertog van Alva moet orde herstellen middels Raad der Beroerten
Om vervolgingen te stoppen valt Willem van Oranje Nederlanden binnen:
1568: Slag bij Heiligerlee
Slide 6 - Tekstslide
Uit deze bron blijkt dat de ondertekenaars kritiek hebben op de manier waarop de Nederlanden worden bestuurd. Licht dit toe door: de kritiek te noemen die in de brief naar voren wordt gebracht, en uit de brief af te leiden dat de kritiek zich niet op Filips II zelf richt,
Slide 7 - Open vraag
Doelen
Aan het einde van de les kan ik:
De belangrijkste ontwikkelingen in Steden en Staten en Ontdekkers en Hervormers noemen
Verklaren waarom Karel V moet centraliseren
De twee oorzaken van de onvrede in de Nederlanden uitleggen
Verklaren in welk jaar de Opstand begint
Het godsdienstbeleid van Willem van Oranje uitleggen
Het belang van acht gebeurtenissen uit de Opstand uitleggen
Slide 8 - Tekstslide
Opstand
Na eerste succes mislukt opstand tot...
1572: Watergeuzen nemen Den Briel in
Oranje presenteert dit via propaganda als zijn succes
Gevolg: Zeeland en grote Hollandse steden sluiten zich bij Oranje aan
1574: Ontzet van Leiden
Godsdienstbeleid Willem van Oranje: samenwerking katholiek én protestant tegen Spanjaarden -> nationale strijd
Belegering van Leiden door de Spanjaarden wordt gebroken waardoor de Spanjaarden zich tot Utrecht terugtrekken
Slide 9 - Tekstslide
Opstand
1576: Pacificatie van Gent -> succes godsdienstbeleid
Mislukt door protestantse arrogantie
1578: Unie van Atrecht + Unie van Utrecht
Utrecht vormt de basis voor de latere Republiek
1581: Plakkaat van Verlatinghe
Na een jarenlange zoektocht besluit de Staten-Generaal zélf het land te besturen
1588: Republiek
1588: Armada verslagen
Pacificatie: samenwerking tussen katholiek (zuid) en protestant (noord) Nederland
Atrecht: Zuidelijke gewesten werken met Spanje verder
Utrecht: Noordelijke gewesten beloven verder te vechten tot de Spanjaarden weg zijn
Unie van Utrecht zweert Filips II af: onafhankelijkheid
Slide 10 - Tekstslide
Slide 11 - Open vraag
Stel: je doet onderzoek naar de oorlogvoering in de Nederlanden tijdens de Opstand en je vindt deze bron. Op grond van de inhoud van de brief en de achtergrond van de schrijver beschouw je deze bron als betrouwbaar. Leg dit uit.