Allergische reactie en insectenbeet

• Doktersassistente
• MBO
• Studiejaar 1

Allergische reactie en insectenbeet

Wat gaan we doen deze les?

Theorie allergische reactie

Casussen oefenen

Huiswerk bespreken

Lesdoelen

Aan het eind van de les : 

• kan de student urgenties bepalen m.b.t. allergische reacties en insectenbeten
• kan de student een passend advies geven m.b.t. allergische reacties en insectenbeten
• kan de student allergische reacties herkennen

wat weet je van een
allergische reactie en insectenbeet?

Is het ernstig?

Gestoken of gebeten worden door een insect is dikwijls onaangenaam, maar heeft meestal geen ernstige gevolgen, behalve bij mensen die er allergisch op reageren of als de beet of steek een ziekte overbrengt.

Een insectensteek kan een algemene allergische reactie (anafylaxie) veroorzaken. Vooral wespensteken zijn berucht.

Insectensteek

Muggen, vlooien, wespen, bijen, mieren, teken en steekvliegen bijten of steken. Insecten steken uit zelfverdediging, omdat ze zich voeden met menselijk bloed of om, in het kader van de voortplanting, eieren te deponeren. Terwijl ze steken, brengen ze een giftige stof in de huid. Niet de prik zelf, maar het gif veroorzaakt de jeuk, pijn of zwelling. Sommigen hebben veel last van een insectensteek, anderen nauwelijks. Een steek van een bij, steekvlieg of wesp is pijnlijk en kan een flinke bult geven. Vooral een bijensteek veroorzaakt veel zwelling. Bijen laten hun angel in de huid achter.

Lokale reactie op insectensteek

De steekplaats kan de volgende verschijnselen vertonen: roodheid, zwelling, pijn en jeuk. De lokale reactie kan de tweede dag in heftigheid toenemen. Soms zit het insect of de angel nog in de huid. Na een insectensteek kan de huid ontsteken. Aderontsteking en lymfeklierzwelling zijn mogelijk. Ook kan ter plekke een bacteriële huidontsteking (erysipelas) ontstaan: de huid is rood en pijnlijk. Dikwijls krijgt de patiënt koorts en kan zich flink ziek voelen. Dit is reden voor antibiotica.

De insecten die steken, laten bij de steek meestal gif achter in onze huid. Daar reageert onze huid op met een bult(je), roodheid, jeuk of pijn. Een bij laat zijn angel in onze huid achter. Steken van wespen en bijen kunnen flink pijn doen. De ene mens heeft meer last van de insectensteken dan de andere.

Teken bijten zich vast in de huid van mens en dier om een maaltje bloed te kunnen consumeren. Als de teek genoeg bloed binnen heeft, laat hij de huid weer los.

Klachten bij een allergische reactie insectenbeet.

Binnen enkele seconden tot uren na de steek of beet, meestal binnen een uur, kunnen lichte tot levensbedreigende verschijnselen ontstaan. Meestal zie je de reacties direct, soms ontstaan ze na enige uren. De huid gaat jeuken, wordt rood of vertoont netelroos – dat is huiduitslag die erop lijkt alsof de patiënt in de brandnetels is gevallen. Oogleden en lippen kunnen opzetten. Vaak reageert het maag-darmkanaal met misselijkheid, braken, buikkrampen en diarree. Een heel ernstig toestandsbeeld is als er ook kortademigheid ontstaat

Anafylactische reactie

Levensbedreigend wordt het als de bloedsomloop erbij betrokken raakt. Door de algemene allergische reactie verwijden de bloedvaten en lekt er vocht door de beschadigde vaatwand. Dit kan leiden tot shock (anafylactische shock). Dan heeft de patiënt een koude, bleke huid, hij transpireert, is duizelig en raakt soms bewusteloos. Deze anafylactische shock moet snel behandeld worden met een epinefrine-injectie. Epinefrine is een stof die van nature in het lichaam voorkomt. Zij wordt gemaakt in de bijnier en zorgt onder andere voor een toename van hartslag en bloeddruk. Deze stof maakt het lichaam klaar om in actie te komen. Epinefrine kan ook worden geïnjecteerd in het lichaam en zorgt ervoor dat hartslag en bloeddruk weer worden genormaliseerd. Epinefrine werd vroeger ‘adrenaline’ genoemd.

Quincke’s oedeem heet ook wel ‘angio-oedeem’.

 Wanneer iemand daar last van heeft, krijgt hij in korte tijd vochtophopingen in zijn lichaam. Die vochtophopingen ontstaan door lekkage van bloedvaatjes die dieper in de huid zijn gelegen. Quincke’s oedeem is een variant van netelroos (urticaria), de vaak heftig jeukende uitslag van de huid die begint met rode vlekjes en daarna in verdikte bleke plekken kan overgaan. Alleen is er bij Quincke’s oedeem niet altijd jeuk (of alleen in het begin) en is de huid bleek.

In het begin van een allergische reactie hoeft er nog niet zo’n alarmerend beeld te zijn. De slijmvliezen in de mond van de patiënt zwellen misschien op. Als het slijmvlies van de luchtweg opzwelt, kan de patiënt moeite krijgen met ademen. 

Als de patiënt Quincke’s oedeem krijgt, moet met spoed de mondholte worden geïnspecteerd.

Ontstekingen van de huid

Ziekte van Lyme

erythema migrans

Teken kunnen de ziekte van Lyme overbrengen. De ziekte van Lyme is een infectieziekte die veroorzaakt wordt door Borrelia burgdorferi, een spiraalvormige bacterien

erisypelas

 

De plaats waar het insect heeft gestoken, kan rood worden, zwellen, pijn doen en jeuken. De huid kan ontsteken. Ook kan er aderontsteking en lymfeklierzwelling ontstaan. De insectensteek kan aanleiding geven tot een bacteriële infectie. Als de huid flink rood en pijnlijk wordt, heeft de patiënt misschien erisypelas. De patiënt krijgt dan koorts en kan zich ziek voelen. De huisarts schrijft dan antibioticum voor.

 

erisypelas

De plaats waar het insect heeft gestoken, kan rood worden, zwellen, pijn doen en jeuken. De huid kan ontsteken. Ook kan er aderontsteking en lymfeklierzwelling ontstaan. De insectensteek kan aanleiding geven tot een bacteriële infectie. Als de huid flink rood en pijnlijk wordt, heeft de patiënt misschien erisypelas. De patiënt krijgt dan koorts en kan zich ziek voelen. De huisarts schrijft dan antibioticum voor.

Advies  bij heftige allergische reactie

 Als de patiënt kortademig is: laat hem rechtop zitten. Als dat niet kan, laat hem dan liggen met de benen hoger dan het hoofd. Als hij al een Epipen ® in huis heeft, moet hij die gebruiken. Als de patiënt al eens eerder een heftige allergische reactie heeft gehad op de beet of de steek van hetzelfde insect, is dat ook reden om met spoed een dokter te raadplegen.

Advies Quincke's oedeem

Bij Quincke’s oedeem moet de huisarts met spoed de mondholte inspecteren.

Bij een hoorbare stridor ambu bellen.

Tekenbeet Advies

Ter voorkóming van besmetting met Borrelia, de verwekker van de Ziekte van Lyme, moet een teek zo snel mogelijk, maar in ieder geval binnen een etmaal verwijderd worden.

Tot 3 maanden na de tekenbeet contact opnemen als er langzaam een rode of blauwrode vlek op die plek komt, (erythema migrans), bij dubbelzien of een scheef gelaat, bij tintelingen/ krachtverlies in arm/ been of bij gewrichtsklachten.

Profylactische behandeling met een antibioticum kan zinvol zijn binnen 72 uur na de tekenbeet.

Advies insectenbeet

Als iemand gestoken is door een insect, kan een koude, natte doek jeuk, zwelling en pijn verlichten. Jeuk kan ook worden verlicht door zelfzorgmiddelen die bij de drogist en apotheek te koop zijn. Bij een bijensteek moet worden gekeken of de angel nog in de huid zit: die moet eruit. Als de patiënt een ring draagt en een insect heeft in de hand of vinger gestoken, moet de patiënt de ring afdoen, want de vinger gaat waarschijnlijk zwellen.

Urgenties

U1 

Kortademig>snel ontstaan

Anafylaxie

U2

 Quinckes oedeem

Kortademig

Progressieve zwelling in mondholte en/of keelholte

U3

Heftige lokale allergische reactie

(Een heftige lokale zwelling is groter dan 10 centimeter in doorsnede. Dit kan zijn bij een insectensteek, een beet en bij ernstige reacties op bijvoorbeeld haarverf.)

Niet te verwijderen teek

U4

Teek > 24 uur vastgezeten

thuisarts.nl

Insectenbeet

Tekenbeet

Eikenprocessierups

Hooikoorts

Welke klachten geeft de eikenprocessie rups?

welk advies geef je bij een patiënt die klachten heeft van de eikenprocessierups?

Welke klachten heeft een patiënt die hooikoorts heeft?

Welke adviezen geef je aan een patiënt met hooikoorts

kortademig>snel onstaan

1. U3
2. U4
3. U2
4. U1

TEEK NIET TE VERWIJDEREN

1. U1
2. U2
3. U3
4. U4