Les 5 - H3.3 Formule Taal

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

H3

§3.3

Planning

• Voorkennis 

• Leerdoelen

• Uitleg §3.3
• + oefeningen

• Aan de slag

Natrium heeft atoomnummer 11 en massagetal 23. Hoeveel protonen heeft natrium?

1. 11
2. 12
3. 23
4. 34

Natrium heeft atoomnummer 11 en massagetal 23. Hoeveel neutronen heeft natrium?

1. 11
2. 12
3. 23
4. 34

Hoe groot is de massa van een lithium atoom dat 20 elektronen, 26 neutronen en 22 protonen bevat?

1. 46 u
2. 26 u
3. 42 u
4. 48 u

Een atoom heeft 78 protonen en 112 neutronen. Wat is het atoomnummer en wat is het massa getal van dit atoom?

1. atoomnummer = 78 massagetal = 156
2. atoomnummer = 156 massagetal = 78
3. atoomnummer = 190 massagetal = 156
4. atoomnummer = 78 massagetal = 190

Leerdoelen

Na deze les weet ik...:

• welke 2-atomige elementen er zijn
• wat moleculen zijn
• wat het indexgetal inhoud

Na deze les kan ik...:

• molecuulformules opstellen
• molecuulmassa's berekenen
• massa% van een element in een molecuul berekenen

Periodiek systeem der Elementen

• Element = Atoom

• Alle elementen hebben symbolen
• Natrium = Na

• Eerste letter altijd hoofdletter
• Tweede letter altijd kleine letter

Periodiek systeem der Elementen

• Element = Atoom

• 2-atomige elementen
• => Deze moet je leren!

• HBrINClOF

Moleculen

•  Elementen kunnen verbindingen aangaan
  
• => Molecuul
• => Verbinding tussen 2 of meer soorten elementen

• Moleculen zien er allemaal anders uit

Molecuulformules

• Elke stof kan aangegeven worden met een molecuulformule.

• Water: H2O 
• Waterstofperoxide: H2O2

• Index 
• => aantal atomen binnen het molecuul 

Molecuulformules

Molecuulformules

• Zelf kunnen opstellen a.d.h.v. kleurlegenda

• => Tellen van de atomen in het molecuul
  
• => Afkortingen op alfabetische volgorde
• => juiste indexgetal achter de afkorting noteren

C​6​​H​11​​NO​3​​

Wat is de formule van het volgende molecuul:

1. C​8​​H​3​​
2. C3H8
3. C8H3
4. C​3​​H​8​​

Wat is de formule van het volgende molecuul:

1. CO​2​​
2. 2CO
3. C​2​​O
4. CO2

Wat is de formule van het volgende molecuul:

1. H​3​​N
2. HN​3​​
3. N3H
4. 3HN

Atoommassa's en molecuulmassa's 

Atoommassa kun je aflezen in het Periodiek systeem 

Molecuulmassa kun je niet aflezen...

-> Berekenen

-> Door atoommassa's van atomen bij elkaar op te tellen.

Atoommassa's en molecuulmassa's 

• De atoommassa en molecuulmassa druk je uit in 'u'
• u = atomaire massaeenheid

• 1 u = 1,66*10-27 kg

• Met andere woorden:
• 0,00000000000000000000000000166 kg (heel klein dus)

Molecuulmassa berekenen

Voorbeeld: Molecuulmassa van NO₂

• 1 x massa van stikstof = 1 x 14,007 u = 14,007 u
  
• 2 x massa van zuurstof = 2 x 15,999 u = 31,998 u

• 14,007 + 31,998 = 46,005 u

• Molecuulmassa van NO₂  = 46,005 u

Molecuulmassa Berekenen

Stappenplan:

1. Schrijf de molecuulformule op
2. zoek de atoommassa's in periodiek systeem op
3. tel alle atoommassa's bij elkaar op

Voorbeeld:

Molecuulmassa van ammoniak

1.   NH3
2. atoommassa N = 14,007 u atoommassa H = 1,008 u
3. 1 x N: 1 x 14,007 = 14,007 u  3 x H: 3 x 1,008 = 3,024 u molecuulmassa ammoniak is 14,007 + 3,024 = 17,031 u

Bereken de massa van ijzerroest

(Fe₂O₃ )

Massapercentage

• Massa%
• = Gehalte van iets

• Hoeveel procent van de totale massa van een verbinding uit een bepaald element bestaat.

Massapercentage

Berekenen met de volgende formule:

Massa% = 

Massapercentage in een verbinding berekenen

Bereken het massapercentage koolstof in de verbinding rietsuiker C₁₂H₂₂O₁₁

• De molecuulmassa van C₁₂H₂₂O₁₁ = 342,3 u
• In één molecuul C₁₂H₂₂O₁₁ zitten 12 C-atomen. 
• De massa van een C atoom    12 ∙ 12,01 = 144,12 u
• In 342,3 u C₁₂H₂₂O₁₁ is dus 144,12 u C aanwezig.

• (144,12 / 342,3) ∙ 100  = 42,10 %  C atomen in C₁₂H₂₂O₁₁

Massapercentage in een verbinding berekenen

1. Geef de molecuulformule
2. Bereken de molecuulmassa met de stappen die je hebt geleerd
3. Massapercentage = (massa element/massa molecuul) x 100
4. Controleer: massapercentage ligt tussen 0% en 100%
   

Bereken het massapercentage zuurstof in

C​9​​H​8​​O​4​​

Aan de slag 

• Doorlezen §3.3
• Maken:
  

      * §3.3 opdr.:

          => 29, 31, 32, 34, 35, 36 

          

          => 37, 38, 39 of 40, 42, 43

• Eerste 5 minuten in stilte
• Daarna fluisterend overleggen met buur of werken met muziek

• Vraag? Steek je hand op
• Af? => Geen huiswerk