les 2 nepnieuws (nieuwe versie)

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

Mediawijsheid

Na deze les:

• kun je benoemen wat nepnieuws is​;
• kun je een aantal voorbeelden geven van hoe je nepnieuws herkent;
• weet je het verschil tussen desinformatie, misinformatie en malinformatie.

Mediawijsheid, wat is dat?

De verzameling competenties die je nodig hebt om actief, kritisch en bewust deel te kunnen nemen aan onze samenleving. 

Mediawijsheid.nl

Waar zouden we kritisch en bewust mee om moeten gaan?

• Nieuws – nepnieuws​​
  
• Wachtwoorden: zwak –sterk​​
  
• Auteursrechten / privacy​​
  
• Phishing​​
  
• Fraude​​
• Sociale media

Mediawijsheid.nl

Vraag jij je bij nieuwsberichten en/of video's 

altijd af of ze waar zijn? 

Waarom maken mensen nepnieuws?

• Om geld te verdienen. Hoe meer kliks, hoe meer geld.
  
  
•  Om meningen te beïnvloeden en om te zorgen voor verwarring.
  
  
• Als grapje. Bijvoorbeeld berichten van Lucky TV. 

NPOkennis.nl

Hoe herken je nepnieuws?

Hoe herken je nepnieuws?

1. Wie is de auteur?

• Wie heeft het bericht geschreven of gepubliceerd, en wie verspreidt het bericht? 
• Kun je controleren waar het bericht vandaan komt?​ 
• Is het bericht alleen op social media gedeeld​ of komt het van een betrouwbaar nieuwsmedium,​ zoals NOS, het Algemeen Dagblad of de​ Volkskrant?

Deze foto wordt nu gebruikt in context van de huidige oorlog in Oekraïne, maar dateert al uit 2016 en heeft dus in werkelijkheid niets met deze oorlog te maken. Op Twitter verschijnt nu dan ook een melding bij de foto: "De presentatie van deze media valt buiten de context."

Mediawijsheid.nl

2. De vormgeving

• Het uiterlijk van het bericht lijkt op die van bekende​ nieuwssites. 
• Zo worden er veel nepnieuwsberichten verspreid met​ het NOS-logo. 
• Let ook op bewerkte afbeeldingen, schrijffouten,​ veel hoofdletters en uitroeptekens. Laat je niet misleiden door de​ vormgeving, maar kijk naar het hele bericht. 

Mediawijsheid.nl

3. Wat is de datum?

• Is de inhoud actueel en wanneer is het bericht geschreven? 
• Soms staat er een nieuwe datum bij​ een oud artikel en zijn de titel en inhoud aangepast of worden oude video's gebruikt. 

Mediawijsheid.nl

4. Kloppen de links?

• In veel berichten staan links naar andere websites of organisaties, maar dat wil niet​ zeggen dat die links allemaal echt zijn of dat wat er in het artikel beweerd wordt, ook​ terugkomt in bericht waarnaar verwezen wordt. In nepnieuws is vaak wel een deel​ waar, maar niet alles. 

Mediawijsheid.nl

5. Bronnen

• Worden er in het bericht bronnen genoemd die te controleren zijn?
• In een betrouwbaar artikel worden bronnen genoemd van bijvoorbeeld een​ andere nieuwswebsite, een organisatie of een onderzoek.

Mediawijsheid.nl

6. Beeldmateriaal

• Bij misleidende berichten wordt vaak gebruik gemaakt van​ foto’s of video’s die bewerkt zijn of in een andere​ context geplaatst worden. 
• Soms worden beeld en geluid ook​ gemanipuleerd, waardoor de waarheid​ verdraaid wordt. ​

Mediawijsheid.nl

Echt of nepnieuws?

Echt of nepnieuws?

3 vormen van nepnieuws

1. Desinformatie

2. Misinformatie

 3. Malinformatie

Desinformatie

Desinformatie is het bewust creëren en verspreiden van onware of misleidende informatie. Mensen doen dit om er geld mee te verdienen of om een groep, persoon of land te schaden. 

mbomediawijs.nl

Desinformatie

 Voorbeeld: Na de inauguratie van Trump in 2017 ontstond de discussie over de hoeveelheid mensen die bij de ceremonie aanwezig waren. ​

​

Later gaf de fotograaf van de foto toe dat hij de foto van de opkomst had bewerkt. ​

​

Trump wilde populairder lijken, door te zeggen dat er veel meer mensen bij zijn inauguratie waren dan bij Obama.

mbomediawijs.nl

Misinformatie

Misinformatie is misleidende informatie die gemaakt is zonder kwaadwillende bedoeling. De verspreider weet niet dat de informatie niet klopt.

mbomediawijs.nl

Malinformatie

Malinformatie is correcte informatie, die wordt verspreid met als doel om een land, organisatie of persoon te beschadigen.

mbomediawijs.nl

Malinformatie

Nikki de Jager (ook bekend als Nikki Tutorials) kwam in 2020 naar buiten als transgender. In het begin van haar video vertelt ze dat ze onder druk gezet was om deze informatie te delen met anderen. Ook in het artikel van RTL-nieuws wordt gesproken van chantage. 

RTLnieuws.nl

Opdracht: nieuwsartikelen

• Maak twee nieuwsartikelen: 1 nepbericht en 1 echt bericht. 
• Probeer ervoor te zorgen dat het moeilijk is om te zien of de berichten echt of nep zijn.
• Kies voor elk bericht een ander thema.
• Plaats bij beide berichten een foto.
• De berichten moeten uit minimaal 120 woorden bestaan.
• Opbouw: inleiding, middenstuk en slot.
• Maak gebruik van verschillende lettertypes, koppen en alinea's.
• Lever de opdracht in via de chat in Teams.
• Alleen of in tweetallen.
• Klaar? Ga verder met de opdrachten in methode.

Wat is nepnieuws?