Les 5 Verkiezingen

• Burgerschap
• MBO
• Studiejaar 1

Politiek draait om...

• hoe we willen dat de samenleving eruitziet
• hoe erg we het vinden als er grote verschillen zijn tussen arm en rijk
• wat de overheid moet regelen en wat we zelf kunnen doen

Ideologie

Definitie: Een samenhangend geheel van ideeën over de gewenste inrichting van de samenleving

Twee vragen zijn hier belangrijk: 

Waarden/normen

1. Welke waarden en normen staan centraal? 

Bijvoorbeeld:

Waarde: Economische vrijheid > Norm: ondernemers mogen zelf bepalen of hun winkel op zondag open is

Waarde: Gelijkheid > Norm: rijken moeten meer belasting betalen dan mensen met een lager inkomen om inkomensverschillen te verkleinen

Rol overheid op soc-econ. gebied

2. Wat is de gewenste rol van de overheid op sociaaleconomisch gebied?

Links: sterke actieve rol van de overheid bij: 

economie, uitkeringen, onderwijs, gezondheidszorg 

Rechts: zo weinig mogelijk bemoeienis van de overheid: 

ieder is zelf verantwoordelijk voor een beter bestaan.

Politieke midden

Zit een ideologie tussen links en rechts in dan zit de partij in het politieke midden 

Rol overheid op soc-econ. gebied

Vraag: moet de overheid de zwakkeren in de maatschappij beschermen?

Vraag: vind jij dat economische ongelijkheid en inkomensverschillen onvermijdelijk zijn?

Ideologieën

1. Liberalisme

2. Socialisme

3. Confessionalisme

4. Populisme

Ideologie 1: Liberalisme

Onstaan eind 18de eeuw tijdens de Franse revolutie: De koning had onbeperkte macht!  De adel en de geestelijken hoefden geen belasting de betalen. De burgers wel!

Vooral rijkere mensen, kooplieden en fabriekseigenaren wilden persoonlijke en economische vrijheid (Liberté)

Liberalen nu

Vrijheid is voor hen nog steeds belangrijk: Liberalen willen vrije markteconomie, weinig inmenging overheid op soc-econ. gebied.

Taken overheid volgens hen: defensie, bestrijden criminaliteit.

Tegenwoordig ook: goede gezondheidszorg > marktwerking.

Ook: verzorgen goed onderwijs en uitkeringen

Burgers stimuleren tot eigen verantwoordelijkheid

Liberalen nu 2

VVD  (typisch liberale partij)

Partijen met liberale standpunten: D66, PVV, zelfs GroenLinks

Ideologie 2: Socialisme

Onstaan in 19de eeuw

Oorzaak slechte werkomstandigheden van arbeiders:

werkdagen van 16 uur, lage lonen, geen sociale zekerheid: 

werd je ziek dan was je overgeleverd aan liefdadigheid

Oorzaak volgens socialisten:  wantoestanden door de vrijemarkteconomie (fabriekseigenaren konden lonen heel laag houden)

Socialisten wilden:

einde aan armoede en ongelijkheid. 

Maar hoe?

Communisten wilden: revolutie: arbeiders alle macht

Sociaaldemocraten  wilden: via verkiezingen in regering komen en daarna hervormingen  doorvoeren

Sociaaldemocraten nu:

niet meer tegen een vrijemarkteconomie met marktwerking,

 maar willen wel gelijkwaardigheid van mensen:

-actieve bescherming van zwakkeren in de samenleving

-goed onderwijs voor iedereen

-hogere belasting voor de rijken

-eerlijke verdeling van kennis, inkomen en macht

Sociaaldemocraten nu:

Willen een sterke rol van de overheid! 

Partijen met duidelijke sociaaldemocratische kenmerken zijn:

PvdA

SP

GroenLinks

Ideologie 3: Confessionalisme

Confessie = geloofsovertuiging

Baseren zich op hun geloof, bijvoorbeeld het christendom of de islam

Ontstaan eind 19de eeuw (katholieke partij en protestantse partij)

Partijen die confessioneel zijn christendemocratisch

Christendemocraten

Willen graag een samenleving die de waarden uit de Bijbel serieus neemt, zoals 

rentmeesterschap

goed zorgen voor de door God aan ons toevertrouwde aarde

Christendemocraten nu:

-goed zorgen voor de aarde en naastenliefde

-een zorgzame samenleving met zorg die uitgevoerd wordt door kerken en verenigingen

Rol overheid: ordehandhaving, financiering onderwijs en uitkeringen

Voorbeelden: CDA, CU, SGP  (tussen links en rechts in: politieke midden)

Ideologie 4: Populisme

Meer stijl van politiek dan ideologie...

-zeggen op te komen voor de eenvoudige burger, de elite is corrupt

-bloei in tijden van economische crisis

-vaak sterk nationalistische standpunten (tegen immigratie, tegen inmenging van het Europa) 

Voorbeelden: PVV en FvD

Progressief versus Conservatief

Progressief = vooruitstrevend in bijv. persoonlijke vrijheid (homohuwelijk, abortus, euthanasie)

Vooruitstrevend in het algemeen: duurzame energie

Conservatief = behoudend (alles bij het oude laten om problemen bij veranderingen te voorkomen)

Progressief / Conservatief

Net als bij de indeling 'links' en 'rechts' zijn de meeste partijen niet uitsluitend conservatief of progressief. 

Voorbeeld SP: 

-progressief in het standpunt dat het minimumloon omhoog moet

-conservatief in het behouden van de ontslagbescherming

https: