7.2 Ontstaan van nieuwe soorten (deel 2)

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 7

7.2 Ontstaan van nieuwe soorten (deel 2)

Programma

• Leerdoelen
• Bibliotheek-tijd
• Verwerken
  

Leerdoelen

1. Je legt uit welke processen volgens de (neo)darwinistische theorieën een rol spelen bij soortvorming.

2. Je beschrijft de verschillen tussen natuurlijke en kunstmatige selectie. 

Bibliotheektijd

Lezen blz. 220-221

+ Bron 7

Opdracht (in je schrift)

1. Leg in eigen woorden en aan de hand van een voorbeeld uit wat natuurlijke selectie is.

2. Wat betekend het woord fitness in de evolutietheorie?

Soortvorming door natuurlijke selectie

In de vorige les heb je geleerd dat populaties kunnen veranderen door de selectiedruk van de omgeving. 

Dit verklaard echter nog niet hoe een nieuwe soort ontstaat

Soortvorming door natuurlijke selectie

Populaties kunnen door natuurlijk ontstane barrières opgesplitst worden.

Na de splitsing is er  reproductieve isolatie, er vind geen genenuitwisseling meer plaats tussen de groepen. 

Een verschillende selectiedruk en willekeurige mutaties zorgen ervoor dat de twee groepen steeds meer van elkaar gaan verschillen.

Dit kan als gevolg hebben dat de twee groepen na een lange tijd elkaar niet meer herkennen als soortgenoot of dat ze niet meer met elkaar kunnen voortplanten, er zijn dan 2 verschillende soorten ontstaan.  We spreken in dit geval van allopatrische soortvorming. 

Allopatrische soortvorming

Populaties kunnen door natuurlijk ontstane barrières opgesplitst worden.

Na de splitsing is er  reproductieve isolatie, er vind geen genenuitwisseling meer plaats tussen de groepen. 

Een verschillende selectiedruk en willekeurige mutaties zorgen ervoor dat de twee groepen steeds meer van elkaar gaan verschillen.

Dit kan als gevolg hebben dat de twee groepen na een lange tijd elkaar niet meer herkennen als soortgenoot of dat ze niet meer met elkaar kunnen voortplanten, er zijn dan 2 verschillende soorten ontstaan.  We spreken in dit geval van allopatrische soortvorming. 

Sympatrische soortvorming

Soortvorming zonder geologische barrières. 

• Gevolg van gedragsverschillen tussen populaties of verschil in voedseltype
  
  

Voorbeeld:

Verschillende populaties orka's in noordoostelijk deel van grote oceaan jagen op verschillende prooien. De populatie die jaagt op walvissen paren niet meer met de orka's die jagen op zeehonden. Door de tijd heen vindt er steeds minder contact plaats tussen de verschillende orka populaties. Hierdoor hopen de verschillen langzaam op, uiteindelijk zullen deze zo groot zijn dat ze 2 verschillende soorten zullen vormen. 

Seksuele selectie

Een belangrijk onderdeel van het doorgeven van de genen aan de volgende generatie is de voortplanting.

Partners worden vaak zorgvuldig gekozen in het dierenrijk.

Bepaalde eigenschappen kunnen een individu aantrekkelijker maken. Individuen met deze eigenschappen worden vaker gekozen als partner en zullen hun genen (eigenschappen) dus vaker doorgeven dan hun soortgenoten.

Deze vorm van natuurlijke selectie wordt seksuele selectie genoemd en speelt vaak een rol bij sympatrische soortvorming.. 

Kunstmatige selectie

Bij fokken van dieren of kweken van planten selecteren mensen individuen op eigenschappen en laten ze deze individuen paren. 

Dit wordt ook wel kunstmatige selectie genoemd. De mens voert in dit geval de selectiedruk uit in plaats van de omgeving. 

Kunstmatige selectie heeft geleid tot honderden verschillende rassen honden. 

Zet de begrippen bij de juiste beschrijving

Beschrijving	Begrip
Soortvorming door reproductieve isolatie vanwege verschillen in gedrag
Er vindt geen genenuitwisseling plaats tussen 2 populaties
Soortvorming door geologische barrière
Selectie op uiterlijke kenmerken door partner

Sympatrische soortvorming

Allopatrische soortvorming

Reproductieve isolatie

Seksuele selectie

Wat is het verschil tussen natuurlijke selectie en kunstmatige selectie?

Een kolibrie met lange bek en tong zuigt nectar uit een lange buisvormige bloem. Dit is een vorm van...

1. co-evolutie
2. micro-evolutie
3. macro-evolutie

Wat is het antwoord op de vorige slide?

Meer uitleg nodig?

https://biologiepagina.nl/Vwo4/N8Evolutie/inleiding.htm

Verwerken

• Ga naar de planner op It's Learning en maak de opdrachten bij de les: Ontstaan van nieuwe soorten  (Paragraaf 7.2).
  -> Basis: in ieder geval
  -> Extra hulp: als je denkt de leerdoelen nog niet te beheersen.
  -> Verdieping: bij uitdaging of ter oefening van toets/examenvragen.
  
• Kijk de gemaakte opdrachten ook na. De antwoorden staan onder bronnen (hoofdstuk 7).
• Mail je vragen naar je docent of maak gebruik van het chat-uurtje.