Hoofdstuk 4 Marktgedrag

• Economie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Marktgedrag

Hoofdstuk 4: De strijd om het marktaandeel

Weinig aanbieders, veel vragers

Oligopolie

Moeilijke toetreding tot de markt

Toetredingsbarrières:

• hoge aanvangsinvesteringen
• verzonken kosten (vaste gemaakte kosten die bij sluiting van de onderneming niet meer terugverdiend kunnen worden)
• octrooien / patent

Oligopolie

Homogeen oligopolie

(klanten letten vooral op de prijs, er kan een prijsoorlog ontstaan, bijvoorbeeld benzinestations)

Heterogeen oligopolie

(producenten moeten met elkaar concurreren op product kenmerken, bijvoorbeeld mobiele telefoons)

Duopolie

Als er maar twee oligopolies zijn, noem je het een duopolie.

Concurrentie vs. samenwerken

• schaalvoordelen
• verzonken kosten: hierdoor zullen partijen terughoudend zijn met samenwerking, tenzij er contracten worden gemaakt.
• octrooien / patent: bewijs van uitvinding, geeft alleenrecht op commercieel gebruik van uitvinding. 

Kartel

Verboden prijsafspraken = kartel

Reden → onderlinge concurrentie beperken

Pa = Pb = P

tit-for-tatstrategie

Het vaststellen van de verkoopprijzen kan worden gezien als een simultaan spel dat voortdurend wordt herhaald.  De kans is groot dat een van hen kiest voor de tit-for-tatstrategie. Deze aanbieder probeert voorzichtig een iets hogere prijs. Als de andere bedrijven deze prijsverhoging volgen, komt de prijs voor alle aanbieders op een hoger niveau. Volgen de anderen niet, dan zal de ondernemer die de prijs verhoogde, de verhoging zo snel mogelijk weer ongedaan maken. 

Getallen zijn de winst

Getallen zijn de winst

Hoeveelheidsconcurrentie

Productiecapaciteit niet gemakkelijk uitbreiden --> concurreren op hoeveelheid.

Inschatting van de verwachte afzet bepalend.

Verkeerde inschatting? 

• Consequenties voor kostprijs
• Winst

Homogeen duopolie

Concurreren vooral hoeveelheid en dus ook op prijs.

Vraag stijgt alleen als de prijs daalt. 

De prijs zal zakken naar mk. 

Duopolisten werken samen

Afspraken over hoeveelheid (en prijs.)

Lijkt op monopolie

Concurreren

Prijs

Hoeveelheid

Productdifferentiatie

• Kwaliteit
• Vestigingsplaats
• Openingstijden

Nash evenwicht

Het evenwicht in de matrix waarbij geen van beide partijen in staat is om zijn of haar opbrengst te verbeteren zonder dat de ander zijn/haar keuze wijzigt. Als er twee acties dominant zijn is er altijd 1 nashevenwicht. Heeft een of beide partijen geen dominante actie dan komen er meerdere nashevenwichten tot stand.

Soorten spellen

Simultaan

• Spelers kiezen tegelijk
• Opbrengstenmatrix

Sequentieel

• Spelers kiezen na elkaar
• Beslisboom

Nash-evenwicht en dominante strategie

Een evenwicht in dominante strategieën is altijd een Nash-evenwicht. 

Maar niet elk Nash-evenwicht is een evenwicht van dominante strategieën. 

Voorbeeld: battle of the sexes

Freddy en Carly besluiten hoe ze hun vrije dag gaan besteden:

- Carly wil graag naar de opera

- Freddy wil graag naar een voetbalwedstrijd

- Freddy houdt meer van voetbal, Carly houdt meer van opera

(een bezoek aan de voorkeursactiviteit = +1 punt)

- Ze gaan liever samen dan gescheiden

(samen = +1 punt ; gescheiden = 0 punten)

Hierdoor ontstaat de volgende opbrengstenmatrix:

Door de streepjes te zetten (best-response methode), komen we op twee evenwichten: (opera, opera) en (voetbal, voetbal).

Omdat beide spelers geen dominante strategie hebben ontstaat nu een dubbel Nash-evenwicht. Dit is dan ook het kenmerkende aan de situatie die we omschrijven als ‘Battle of the sexes.’ 

Deze situatie kent daarom geen duidelijke oplossing.

Hoe komen we nu tot een oplossing?

Onderhandelen

Is er herhaling?

Verzonken kosten maken --> Carly koopt een mooie jurk voor de opera of Freddy scoort VIP kaartjes. 

Chicken game

Voor beide partijen komt er het slechtste resultaat uit als beide partijen niet toegeven.

Gevangendilemma oplossen

Samenwerking --> gaat niet vanzelf. 

Zelfbinding

•  Moet vooraf, moet bekend zijn. 
• Onvoorwaardelijke zelfbinding --> legt zich vast ongeacht de keuze van de tegenspeler. 
• Voorwaardelijke zelfbinding --> dreiging of belofte. 

Geloofwaardigheid

Is alles geloofwaardig wat er wordt gezegd?

• Zichtbaar in de matrix.
• Toch even proberen.

Gezamenlijk maken

4.56

Maken in de les

4.7, 4.8, 4.17, 4.18, 4.19, 4.26

Lesdoelen behaald?

Marktvorm

Er zijn verschillende marktvormen.

• Hoeveel aanbieders zijn er?
• Hoeveel vragers zijn er?
• Zijn de producten verschillend of hetzelfde?

Marktvorm:

Hoeveel macht heeft de producent.

Hoeveel macht heeft de consument.