Thema 5 BS 6 Spieren en beweging

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Basisstof 6 Spieren en beweging

Thema 5

Leerdoelen

1. Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven
2. Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven
3. Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen

Mens: 3 type spierweefsel

                                          Glad spierweefsel

                                            Hartspierweefsel

                                           Dwarsgestreept spierweefsel

Glad spierweefsels

Kenmerken:

1. Langwerpige spiercellen
2. 1 celkern per cel
3. Trage samentrekking, maar niet snel vermoeid
4. Aangestuurd door: autonome zenuwstelsel

Komt voor in: Huid en buisvormige of holle organen

1. huid                       4. bloedvaten
2. darmkanaal       5. iris
3. vertakkingen in de longen

Glad spierweefsel

Onwillekeurig: je kan deze spieren zelf niet aansturen.

Zitten veel in organen bijvoorbeeld darmen, blaas, baarmoeder, maag, bloedvaten.

Worden aangestuurd door het autonome zenuwstelsel

Dwarsgestreept

spierweefsel 

Kenmerken:

1. Bestaat uit spiervezels
2. Ontstaat door versmelting van veel spiercellen
3. Snelle samentrekking maar snel vermoeid
4. Aangestuurd door: animale zenuwstelsel
   

Komt voor in:

1.  Skeletspieren (zitten van aan de botten)
2. speelt een rol bij lichaamshouding en warmteproductie 

Hoe zitten spieren vast aan de botten?

Dwarsgestreept spierweefsel

Skeletspieren

Skeletspieren  vastgehecht aan het skelet met een pees => slecht doorbloed/trekt niet samen

Van groot naar klein:

Spier -> spierbundel -> spiervezel -> spierfibril -> spiercel 

Motorische eenheid:

alle spiervezels die via motorische eindplaatsjes in verbinding staan met één bewegingszenuwcel

Spierfibrillen

Tussen de fibrillen liggen veel mitochondriën en glycogeenkorrels.

Een spierfibril bestaat uit 2 soorten eiwitdraden, die filamenten heten.

• Myosine (donkere band)
• Actine (lichte band)

Door impulsen schuiven actine en myosine in elkaar, daardoor wordt de spiervezel korter.

Samentrekken van spieren: spiercontractie

Hoe trekt een spier samen:

1. Een bewegingszenuwcel geeft impuls door via een motorische eindplaatje
2. neurotransmitters binden aan receptoren van een spiervezel
3. Als reactie schuiven de myosine- en actinefilamenten in elkaar => spier korter
4. Lichte banden worden zeer smal

Energie (ATP) nodig voor de samentrekking: verbranding van glucose

Binas tabel 90C

Spieren kunnen alleen samentrekken, hoe rekt een spier weer uit?

Antagonisten

Spieren die een tegengestelde beweging veroorzaken.

Één spier heeft een andere spier nodig om te kunnen ontspannen

Langzame spiervezels

• goed doorbloed => rode spiervezels
• veel mitochondriën
• niet snel vermoeid
• verhouding langzame / snelle spiervezels => genetisch bepaald

Snelle spiervezels

• minder doorbloed => witte spiervezels
• minder mitochondriën
• snel vermoeid
• trekken sneller en krachtiger samen

Krachttraining

• meer spiercellen
• aantal filamenten in de spiervezels                                               neemt toe
• spieren worden zwaarder
• doorbloeding van de spieren neemt toe

• Duurtraining => doorbloeding spier neemt toe 

Warming up

• stimuleert doorbloeding spieren => zuurstof en glucose
• stofwisselingsprocessen verlopen sneller
• 15 minuten inlopen/(st)rekken

Cooling down

• laat lichaam tot rust komen
• zorgt voor goed herstel
• hartslag verlagen naar rustritme
• bloed stroomt wat sneller door je spieren en kan zo meer afvalstoffen uit je spieren opnemen
• De kans op spierpijn neemt hiermee af 

Doping

Een middel dat de sportprestaties van een sporter verbeterd.

Anabole steroïden: lijkt op de werking testosteron

• toename spiermassa 
• aanmaak rode bloedcellen

EPO (erytropoëtine) 

• aanmaak rode bloedcellen => vergroot uithoudingsvermogen

Aan de slag! 

• Maak opdracht 64 t/m 71
• 10:35 uur quizje wat heb je geleerd deze les
• Klaar!! Lezen Thema 6 BS 1 en 2

Welke type spierweefsel vinden we in de skeletspieren?

1. glad spierweefsel
2. dwarsgestreept spierweefsel

Waarom liggen er veel mitochondriën en glycogeenkorrels tussen de fibrillen?

1. Stevigheid
2. Energie
3. Bescherming
4. Cooling down

Zet op volgorde van groot naar klein.

1. filament-spier-spierbundel-spierfibril-spiervezel
2. spier-spierbundel-spierfibril-spiervezel-filament
3. spier-spierbundel-spiervezel-spierfibril-filament
4. filament- spierfibril- spiervezel- spierbundel- spier

Hoe noem je de eiwitdraden waaruit een spierfibril bestaat?

1. actines
2. filamenten
3. myosines
4. alle antwoorden zijn goed

Wat zijn antagonisten

1. Spieren met een zelfde werking
2. Spieren met een tegenovergestelde werking

Heb je je leerdoel behaald?
1) Je kunt de bouw en functie van glad spierweefsel en dwarsgestreept spierweefsel beschrijven 2) Je kunt de bouw en werking van spieren beschrijven
3) Je kunt de effecten van training, revalidatie en dopinggebruik uitleggen

😒🙁😐🙂😃

Volgende les

Lezen Thema 6 BS 1 en 2 

 Thema 5 BS 6: Maken opdracht 64 t/m 71

Vrijdag Practicum Koeienoog 

Denk aan haar in een staart