Dementie begeleidingstechnieken/ benaderingswijzen

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 1

Dementie begeleidingstechnieken/ benaderingswijzen

Fasen van dementie

Fase 1: Bedreigde ik (begeleidingsniveau)

Fase 2: Verdwaalde ik (verzorgingsniveau)

Fase 3: Verborgen ik (verzorgings/verpleegniveau)

Fase 4: Verzonken ik (verpleegniveau)

Naomi Fell, grondlegsters van belevingsgerichte benadering.

Bedreigde ik

• Lichte verwarring. De zorgvrager realiseert zich dat hij wat verward is.  Kan hierdoor somber zijn, zaken verbloemen
  

Verdwaalde ik

• Verwardheid in tijd en lichte geheugenstoornis

• Kan per dag verschillen, hierdoor ook communicatie problemen
• Praat veel over vroeger
• Adl zelfstandigheid neemt af

Verborgen ik

• Opvallende geheugenstoornissen zowel bij inprenting als het korte termijn geheugen

• Desoriëntatie, decorumverlies en persoonlijkheidsveranderingen
• Leeft vaker in het verleden dan in het heden
  

• Heeft nauwelijks betrokkenheid bij  de omgeving
• Afasie, agnosie en apraxie
  

Verzonken ik

• Is geheel onbereikbaar. Herkent  eigen familie niet meer

• Kan niet meer communiceren via taal

• Lichaamsgebonden: reageert alleen nog op de prikkels van de zintuigen

Benaderingswijzen 

Ieder persoon--> een  ander benadering

Benaderen bij dementie?

• Wijze waarop je een persoon met dementie benaderd is anders dan bij mensen zonder dementie.  
  
• Zorg voor veiligheid en neem een persoon serieus 
• Denk aan houding en taalgebruik
• Sluit aan bij de belevingswereld
• Zorg voor rustmomenten 

Een groot deel van de communicatie met iemand met dementie bestaat uit lichaamstaal of non-verbale communicatie. Je naaste begrijpt je beter als je je woorden ondersteunt met gebaren. 

Wat je beter kunt laten:

corrigeren of tegenspreken; dat confronteert haar met de dingen die ze niet meer weet of kan en geeft haar het gevoel te falen; 

Met een harde stem of heel snel praten. Fluisteren is ook niet fijn, dat maakt haar achterdochtig;

Je naaste testen door vragen te stellen of door haar bijvoorbeeld de namen van de kinderen en de kleinkinderen op te laten noemen;

Je vrolijker voordoen dan je bent. Jouw humeur heeft invloed op je naaste, maar ze zal het niet begrijpen wanneer je vrolijk doet, maar het niet bent. Gebruik je humeur ook als graadmeter om stil te staan bij hoe je het zelf maakt. Trek op tijd aan de bel als je voelt dat je je groot probeert te houden;

Overvragen. Probeer te achterhalen wat je nog wel en wat je niet meer van je naaste mag verwachten.

PDL zorg ( Passiviteiten van het Dagelijks Leven)

• Doel: optimale begeleiding, verzorging of verpleging van 'passieve' patiënten
• Fase de 'verborgen' en 'verzonken ik'.
• Zeven aandachtsgebieden: liggen, zitten, hygiëne/wassen, aankleden, verschonen, verplaatsen, voeding
• PDL score lijst, Zorgzwaarte 
• Aansluiten bij de belevingswereld en interesse van de cliënt. Contact maken.

PDL is voor jong en oud wordt toegepast bij ernstige, chronisch verpleegbehoeftige patiënten waarbij ADL training en zelfstandige verplaatsing niet mogelijk is. een vast onderdeel van moderne dementiezorg. PDL wordt toegepast in verpleeghuizen, zorgcentra, instellingen voor lichamelijk en/of verstandelijk gehandicapten, in de thuiszorg en in de palliatieve zorg.

PDL tips voor het leggen van contact met de cliënt:

Maak oogcontact

Spreek en werk op ooghoogte van de cliënt

Begeleidt met je stem, maar geef geen instructie

Zorg voor een vertrouwde rustgevende omgeving

Vermijd snelle bewegingen en extreme verplaatsingen

Beperk de fysieke handelingen tot een minimum

Raak de cliënt warm en vol positieve intentie aan

passieve dagelijkse levensverrichtingen (PDL)

Deze patiënten zijn niet in staat tot het verrichten van activiteiten en hebben daarmee niet meer de mogelijkheid om zelf actief mee te werken aan hun behandeling.

Omdat zelfzorgpassiviteiten veelal leiden tot voorkeurshoudingen, afweerspanning en contracturen, zijn de primaire doelen van PDL het voorkomen van decubitus en contracturen en het teweeg brengen van ontspanning. Op deze wijze wordt gestreefd naar een optimaal leefklimaat voor passieve mensen.
Doelgroep

PDL wordt toegepast bij ernstige, chronisch verpleegbehoeftige patiënten bij wie ADL training en geen zelfstandige verplaatsing mogelijk is. De volgende oorzaken kunnen genoemd worden:

loopstoornissen;

sterk verminderde motorische vermogens

dementie

Belevingsgerichte zorg is altijd persoonlijke zorg

Zorg waarmee je iemands persoon recht doet en rekening houdt met zijn belevingswereld.

• wensen en mogelijkheden staan centraal, niet de beperkingen die iemand heeft.
  
•  ieder mens is een uniek en waardig persoon, ongeacht zijn beperkingen

Samengevat: Liefdevolle aandacht en respect;

 Nabijheid 

Gekend zijn 

Heelheid

Warme zorg

Voor de dementerende is het van belang dat de zorgverlener weinig afstand neemt en niet bang is voor lichamelijk contact, zoals een knuffel. Tevens is het van belang dat de zorgverlener mee kan gaan in de wereld van de dementerende en wezenlijk interesse toont.

Het doel van warme zorg is een sfeer te scheppen waarin gedesoriënteerde oude mensen zich veilig voelen waardoor angsten en onzekerheden verminderen of verdwijnen. De theoretische uitgangspunten van deze benadering zijn gebaseerd op de gehechtheidtheorie.

Reminiscentie

• Gericht op: 
• Geborgenheid ,openheid ,genieten en vergroten van vertrouwen
  
• Aanmoedigen om herinneringen op te halen, te doorleven, te structureren en met anderen uit te wisselen.
• Hulpmiddelen zijn autobiografieën, muziek, fotoalbums, voorwerpen uit het verleden en rollenspellen.
  

Het gaat hierbij om het ophalen van positief verwerkte gebeurtenissen en ervaringen, waar vervolgens over verteld wordt.

Validation

Deze benaderingswijze past goed bij de fase van “verborgen ik” en “verzonken ik”.

 

• De oudere in zijn waarde laten en zo ver mogelijk mee gaan in de beleving van de oudere, ook al is dit niet de realiteit die je als zorgverlener ervaart.
  
• De oudere wordt dan niet met dingen geconfronteerd die hij niet kan bevatten, maar voelt zich begrepen en veilig.
  

Naomi Feil is de grondlegster

VALIDATION

Validation is een methode om met gedesoriënteerde, zeer oude mensen te communiceren en hen te helpen. Het is een praktische manier van werken die helpt spanningen te verminderen, en waardigheid en geluk te vergroten.

ROT/ROB

ROT staat voor Realiteit Oriëntatie Therapie

ROB staat voor Realiteits-Oriëntatie Benadering

Deze benaderingswijze past goed bij de fase van “bedreigde ik” en “verdwaalde ik”.

• de demente oudere continu aan het hier en nu herinneren.

Door gebruiken van kalenders, klokken, afsprakenlijsten, boodschappenbriefjes en wegwijzers.

• Dementerende wordt op fouten geattendeerd  en gecorrigeerd.
  
• Door structureren gedachtegangen meer grip op het hier en nu laten ervaren.
  

Realiteits orientatie Benadering

Realiteits Orientatie training ( in de volksmond: geheugentraining)
Met de realiteits-oriëntatie benadering (ook wel Realiteitsoriëntatie Training genoemd) kun je als begeleider door oriëntatieoefeningen proberen om eventuele achteruitgang in het denkvermogen af te remmen. Enkele voorbeelden van oriëntatieoefeningen:

goede aanduidingen van de functie van een kamer (huiskamer, slaapkamer, badkamer)

klokken die herkenbaar zijn en de tijd goed aangeven

gebruik van herkenbare pictogrammen.

Empathische directe benadering

Bij Korsakov patiënten

Kort

(K)Concreet

(K)Consequent

(K)Continu

(K)Creatief

Korsakovcliënten en hun naasten worden voortdurend geconfronteerd met de beperkingen en stoornissen die het syndroom van Korsakov met zich meebrengen. Mede door geheugenstoornissen en het gebrek aan ziekte-inzicht, vraagt de omgang met Korsakovcliënten een specifieke benadering. In de benadering van de Korsakovcliënten staat het bieden van veiligheid en zekerheid centraal. Hierbij is het uitgangspunt dat op een empathisch directieve manier sturing en structuur wordt geboden
Kort: Informatie moet kort en bondig worden overgebracht. Hierbij wordt slechts één onderwerp tegelijk behandeld.

(K)Concreet: Abstracte situaties en taalgebruik zijn moeilijk te bevatten. Daarom is het beter zo concreet mogelijk bij het hier en nu van de cliënten aan te sluiten. Door de situatie zichtbaar te maken, worden cliënten tot handelen uitgenodigd.

(K)Consequent: Het opnemen van informatie is een moeizaam proces. Opdrachten moeten eenduidig worden gegeven en verschillende begeleiders moeten in vergelijkbare situaties zo identiek mogelijk handelen. Dit biedt duidelijkheid en houvast voor de cliënt.

(K)Continu: Regelmaat is belangrijk. Doordat de cliënt zich niet van zijn of haar eigen tekortkomingen bewust is, kan hij of zij die ook niet overzien of compenseren. Hierin ligt een belangrijke taak voor de begeleiders. Zij moeten hun werk naadloos op elkaar afstemmen.

(K)Creatief: De begeleiders benaderen de cliënt op een creatieve manier. Dit geldt ook voor het oplossen van problemen.