H5.1

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Welkom

4 MAVO ||  2019-2020

Hoofdstuk 5 - Kan de overheid dat regelen?

Exameneenheid Overheid en bestuur 

Programma

• Periode 2
• Lesdoelen
• Theorie
• Aan de slag
• Evaluatie

Toetsweek 2

Hoofdstuk 5

Kan de overheid dat regelen?

Hoofdstuk 6

De overheid en ons inkomen

Exameneenheid Overheid en bestuur en verrijkingsstof

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Kun je verklaren hoe de economie in ons land georganiseerd is (lesuur 1)
• Kun je beschrijven welke invloed de overheid op de economie heeft (lesuur 1)
• Kun je beschrijven welke instanties advies geven aan de overheid (lesuur 2)

Hoe kan het dat er zoveel geld voor Frenkie de Jong betaald is?

Marktwerking

• Aanbieders in de particuliere markt van producten moeten met elkaar concurreren om klanten te krijgen.

• Zij concurreren door de prijzen laag te houden en/of door goede kwaliteit te leveren. Daarom moeten ze hun kosten zo laag mogelijk houden.

• Om de kwaliteit te verhogen, moeten ze hun product telkens weer verbeteren en goede service bieden.

Planeconomie

Er zijn landen waar de overheid bepaalt wat er geproduceerd wordt, hoeveel, door wie en tegen welke prijs. Van marktwerking is geen sprake. 

Zo’n economie noem je een planeconomie.

China en Cuba waren in het verleden planeconomieën, nu is Noord-Korea dat bijvoorbeeld nog.

Vrije markteconomie

• Een economie waarin vraag en aanbod de prijzen bepalen en waarbij de overheid niet ingrijpt met regels of wetgeving, is een vrijemarkteconomie.
• Vaak worden de Verenigde Staten als voorbeeld gezien.

• Maar een honderd procent vrijemarkteconomie komt nergens voor, want overal is er wel een overheid die maatregelen neemt.

Heeft Nederland een planeconomie, vrije markt economie of beide?

1. Planeconomie
2. Vrije markt economie
3. Zowel planeconomie als vrije markt economie
4. Ik heb geen idee

Sociale markt economie

• De Nederlandse economie is een mengvorm, een sociale markteconomie.
• Bedrijven mogen zelf weten wat ze verkopen. 

• Vraag en aanbod bepalen daarbij de prijzen. 

• Maar de overheid kan ingrijpen.

Waarom zou de overheid bij een vrije markt economie ingrijpen?

Ingrijpen 

Bij een sociale markteconomie kan de overheid ingrijpen om veiligheid te waarborgen, basisbehoeften betaalbaar te houden en iedereen een redelijk bestaan te garanderen.

De overheid geeft bijvoorbeeld regels voor:

• het minimumloon
• arbeidsomstandigheden
• uitkeringen bij ziekte, ouderdom, invaliditeit en werkloosheid

Aan de slag

Maken H5.1 

Vraag 1 t/m 6 (boek)

Online 1 t/m 7 

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Lesdoelen

Kun je verklaren hoe de economie in ons land georganiseerd is (lesuur 1)

Kun je beschrijven welke invloed de overheid op de economie heeft (lesuur 1)

Wat wordt er bedoeld met marktwerking?

Marktwerking

• Aanbieders in de particuliere markt van producten moeten met elkaar concurreren om klanten te krijgen.

• Zij concurreren door de prijzen laag te houden en/of door goede kwaliteit te leveren. Daarom moeten ze hun kosten zo laag mogelijk houden.

• Om de kwaliteit te verhogen, moeten ze hun product telkens weer verbeteren en goede service bieden.

Wat zou er gebeuren als de overheid niet in de zorg zou ingrijpen?

Collectieve goederen

Voorzieningen waar alle burgers gebruik van kunnen maken en die worden geleverd en betaald door de overheid.

Privatiseren

• Privatiseren is het uitbesteden van taken van de overheid aan bedrijven uit de particuliere sector.
• De overheid doet dit, omdat ze denkt dat particuliere bedrijven dit goedkoper of beter kunnen doen dan de overheid zelf.

Adviesinstellingen

• Voordat de overheid bepaalde economische beslissingen neemt, kan ze informatie opvragen of advies krijgen.

• Het CBS (Centraal Bureau voor de Statistiek) verzamelt informatie, bijvoorbeeld over economische veranderingen.

• Het CPB (Centraal Planbureau) onderzoekt wat de gevolgen van economische maatregelen kunnen zijn.

• 
  

https:

Adviesinstellingen

• De SER (Sociaal Economische Raad) adviseert de regering over onderwerpen zoals werkgelegenheid, lonen, uitkeringen, pensioenen. 
• De SER bestaat uit werkgevers, werknemers en onafhankelijke deskundigen.

Aan de slag

Afmaken H5.1

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Kun je beschrijven welke instanties advies geven aan de overheid