5.1 Nieuwe steden OOW

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo b, k
• Leerjaar 1

Programma

• Uitleg 5.1
• Zelfstandig werken
• Wat heb je geleerd? 

Tijdvak 4: steden en staten

1000-1500

5.1 Nieuwe steden 

Deze les leer je:

Waarom er meer handel kwam in de late middeleeuwen

Waarom steden bijna altijd op dezelfde soort plekken ontstonden

Wat stadsrechten zijn en hoe een stad deze kon krijgen.

Denk na over de volgende vraag:

Wat is een stad eigenlijk?

Woordweb

Maak samen met je buur een woordweb over de middeleeuwse stad

Waar denk je aan bij een middeleeuwse stad?

De handel neemt toe 

Door betere landbouwtechnieken werden oogsten groter

Boeren konden een deel ervan verkopen (op markten)

Na het jaar 1000 nam de handel toe 

Een goede plek

De reizende handelaren moesten ook ergens wonen.

Zij gaan wonen op een plek die;

• Gemakkelijk te bereiken is.
• Veilig is (bij een kasteel of klooster!)

Hier ontstaan nieuwe steden!

Eigen baas zijn 

De steden lagen in het gebied van een heer. 

De burgers (inwoners van de stad) wilden de stad zelf besturen 

De stad krijgt stadsrechten in ruil voor belasting

De stad mag zichzelf besturen!

Welke uitvinding in de landbouw zorgde voor grotere oogsten?

1. Kunstmest
2. Tweeslagstelsel
3. Drieslagstelsel
4. De ploeg

Wat is geen verbetering in de landbouw tijdens de middeleeuwen?

1. Halsjuk
2. Houten ploeg
3. Drieslagstelsel
4. Bemesten

Welk gevolg hadden de verbeteringen in de landbouw?

1. Meer voedsel, meer mensen nodig in de landbouw
2. Minder voedsel, minder mensen nodig in de landbouw.
3. Meer voedsel, minder mensen nodig in de landbouw
4. Geen gevolgen

Waardoor ontstond er meer handel tijdens de Middeleeuwen?

1. De boeren verkochten een deel van hun oogst en verdienden zo geld
2. Als ze niet gingen handelen werden mensen gestraft
3. Er waren meer steden waar handelaren hun spullen verkochten
4. Het werd veiliger in Europa

Welk woord past het best bij de afbeelding?

1. Stad
2. Stadsrechten
3. Markt
4. Burgers

Noem een reden voor het ontstaan van nieuwe steden in de late middeleeuwen

Wat was een geschikte plek voor handelaren om te wonen?

1. Bij een rivier
2. Bij een kruispunt van wegen
3. Bij een kasteel
4. Bij een klooster

Wat is geen stadsrecht?

1. Een markt organiseren
2. Een stadsmuur bouwen
3. Rechtspreken
4. Belasting betalen aan de heer

Aan de slag

• Maken 5.2              vraag 1 t/m 6

bladzijde 110+111

Programma

• Terugblik
• Uitleg 5.1
• Zelfstandig werken
• Wat heb je geleerd? 

Wat is geen verbetering in de landbouw tijdens de middeleeuwen?

1. Bemesten
2. Houten ploeg

Welk gevolg hadden de verbeteringen in de landbouw?

1. Meer voedsel, minder mensen nodig in de landbouw
2. Meer voedsel, meer mensen nodig in de landbouw

Waardoor ontstond er meer handel tijdens de Middeleeuwen?

1. De boeren verkochten een deel van hun oogst en verdienden zo geld
2. Er waren meer steden waar handelaren hun spullen verkochten

Wat was een geschikte plek voor handelaren om te wonen?

1. Bij een bos
2. Bij een klooster

Wat is geen stadsrecht?

1. Belasting innen bij de heer
2. Een stadsmuur bouwen

5.1 Nieuwe steden 

Tijdvak 4: steden en staten

1000-1500

Deze les leer je:

Hoe een middeleeuwse stad bestuurd werd

Eigen baas zijn 

De steden lagen in het gebied van een heer. 

De burgers (inwoners van de stad) wilden de stad zelf besturen 

De stad krijgt stadsrechten in ruil voor belasting

De stad mag zichzelf besturen!

Wie is de baas?

Door de stadsrechten kreeg de stad een eigen bestuur: 

• De schout is de baas van de rakkers (een soort politie) en de schepenen.
  

• Samen met de schepenen (rechters) bepaalde hij de straf.
  

• Ze kregen advies van een raad.
  

• De burgemeester (soms meer dan één) was de baas van de raad.

Hoe gaat dat nu?

In een stad is de gemeenteraad de baas. De mensen van de gemeenteraad zijn gekozen. Zij beslissen over de plannen. Wethouders voeren de plannen uit. 

De gemeenteraad wil bijvoorbeeld een nieuwe sporthal. De wethouder moet dan zorgen dat die sporthal er komt. 

De regering van het land benoemt de burgemeester. 

De burgemeester is de voorzitter van de gemeenteraad.

Waarom gaf de heer soms stadsrechten aan een stad?

1. Omdat hem dat veel geld opleverde.
2. Omdat hij dan meer macht zou krijgen in de stad.
3. Omdat hij dan niet zelf de stad hoefde te besturen.
4. Omdat hij dan ook de baas zou zijn over het stadsleger.

Wat was de rol van een schout in de middeleeuwse stad

1. Hij gaf leiding aan de rakkers en ging over de veiligheid in de stad
2. Hij was de baas over de markt.
3. Hij was de baas over de kerk of kathedraal
4. Hij gaf leiding aan het stadsbestuur en de burgermeester

Wie was de hoogste baas in een stad met stadsrechten?

1. Schout
2. Schepenen
3. Koning
4. Boeren

Schout

Rakkers

Schepenen

Burgemeester

Bepalen de straffen van een misdaad

Hoofd van de politie

Politie

Baas van de stadsraad

Aan de slag

• Maken 5.1              vraag 7 t/m 11

bladzijde 112+113

Deze les heb je geleerd:

Hoe een middeleeuwse stad bestuurd werd