ph4 7.1 GES Verlichting

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Lees in je tekstboek pagina 124/125 het stuk tekst
Redeneren over de samenleving, vat deze tekst samen in vijf zinnen.

Door wetenschappelijke ontdekkingen in de 17de eeuw was gebleken dat de mens door eigen onderzoek de wereld om zich heen kon verklaren en er ook verbetering in aan kon brengen.

In de 18de eeuw ging men ook zo over de samenleving denken. Met verstand en kennis kan men een betere samenleving ontwikkelen.

Rationalisme is hoofdkenmerk van de verlichting

Bijgeloof en onwetende menselijk leven moesten bestreden worden

Sleepvraag

sleep de tekst naar de begrippen

Emancipatie

Vooruitgangs

geloof

Ratio 

in plaats

van religio

Gebruik van van verstand en waarneming in plaats van vooringenomen geloof

Nadenken over de werkelijkheid via de ratio en op basis van waarneming en ervaring. Dit onderzoek leidt hoe dan ook tot vooruitgang en progressie. Hieruit volgt een sterk vertrouwen in de maakbare samenleving gebaseerd op vertrouwen in de wetenschap en onderwijs.

Kennis is belangrijker dan afkomst, iedereen is gelijk. Ieder mens maakt dezelfde start en verdient ... .

Een gewelddadige start van de Franse Revolutie

In 1789 hadden de Fransen gewoon genoeg van voedselschaarste en de sociale ongelijkheid in hun land. De ‘arrogantie’ van de adel en de luxueuze levensstijl in Versailles maakten de mensen nog bozer. In juli 1789 kwamen honderden Parijzenaars bijeen om voedsel te plunderen en vernietigde

voedsel opslagen, ziekenhuizen en wapenkamers. Op 14 juli bestormden ze de Bastille, een staatsgevangenis waar de regering munitie had opgeslagen. De bestorming van de Bastille wordt beschouwd als het begin van de Franse Revolutie.

Bestorming van de Bastille. Aan de rechter-onderzijde is de arrestatie van Bernard de Launay zichtbaar, de gouverneur van de Bastille.

een grondwet voor Haiti 

tekstboek 123

1789 Franse kolonie het nieuws van deze Franse revolutie.

--> eis inspraak van het volk op het bestuur

tekstboek pagina 123 Leg uit waarom het gezag van vorsten en regenten ter discussie werd gesteld.

opdracht 2 - blz 126 grondwet Haiti, politiek of maatschappelijk idee dat nieuw was in de 18de eeuw.

Verlichting

Ancien régime

Eise Eisinga (astronoom)

Standen samenleving

privileges

Tolerantie

Geef per uitspraak aan of het over Verlichting gaat of niet.

Balthasar Bekker bestreed in zijn boek 'De betoverde weereld 'het geloof in demonen

Gilbert White observeerde en registreerde het weer, de trek van de vogels en het gedrag van zijn goudvissen in hun kom. 

Absoluut vorsten stelden dat God hen had aangesteld om over hun onderdanen te regeren.

Aan Lodewijk XIV wordt vaak de quote 'l'etat, c'est moi!' ("de staat, dat ben ik!") toegeschreven.

Verlichting

Verlichting

Geen Verlichting

Geen Verlichting

Welke uitspraken over de Verlichting zijn juist en welke onjuist? Sleep ze naar de goed plek 

Goed

Fout

In de stroming van de Verlichting stond het verstand centraal.

Het rationalisme ging tegen de Verlichting in.

Door de combinatie van geloof en wetenschap zou er vooruitgang komen.

Zet de kenmerken van de Verlichting in het Schema, twee per vakje

Sociaal

Godsdienst

Economie

Politiek

Scheiding kerk en staat

Vrijheid

Vrije handel

Scheiding der machten

Religieuze tolerantie

Eigenbelang

Gelijkheid

Volkssoevereiniteit

Vul de juiste woorden in.

Vóór de Verlichting geloofden mensen dat wat de ............................. , de ............................. en de gewoontes zeiden de waarheid was.

De mensen van de Verlichting vertrouwden alleen op hun ............................. en op het doen van ............................. onderzoek.

wetenschappelijk

verstand

kerk

koning

derde stand

16e eeuw

17e eeuw

18e eeuw

Vroegmoderne         Periode

< Middeleeuwen

Moderne Periode >

Wetenschap-pelijke Revolutie: 

Verlichting: 

Renaissance:

nadenken, niet zomaar geloven.  

geloof in de vooruitgang.

waarneming & experiment.

blz 127 opdracht 2.d bron 6
Rousseau oordelen over de standensamenleving

blz 127 opdracht 2.e bron 6
Voltaire oordeelt over de standensamenleving

blz 127 opdracht 5
project van Diderot en d´Alembert
de encyclopedie

lees de tekst Verlicht vorsten pagina 126. Verlicht vorsten zoals Frederik de Grote van Pruisen en Catharina de Grote voeren een aantal verlichtingsidealen door onder hun regeerperiode. Noem vier voorbeelden hiervan.

Maatregel pas wel bij een verlicht absoluut vorst

Maatregel past niet bij een verlicht absoluut vorst

De vorst verhoogt de belasting op grond en gebouwen; de kerk hoeft deze belasting niet te betalen:

De vorst benoemt John, de zoon van een timmerman, tot kapitein in het leger vanwege zijn kwaliteiten

Om overstromingen in de toekomst te voorkomen, richt de vorst een instituut van waterbouwkunde op

De vorst besluit dat burgers in steden met meer dan 10.000 inwoners hun eigen bestuur mogen kiezen

De verlichting theorieën van de besproken filosofen zijn best lastig.

Hier nog een keer op een rij betreffende; 

godsdienst

sociale verhoudingen

politiek

De tijd van Pruiken en Revoluties

1. 1500-1600
2. 1600-1700
3. 1700-1800
4. 1800-1900

Wat past niet bij de Verlichting

1. Ratio
2. emancipatie
3. Emotie
4. vooruitgangsdenken

Een uitspraak van Kant is

1. Durf te bestaan
2. Durf te denken
3. Durf te doen
4. Durf te geloven

Basis en Middelbare school zijn volgens de Verlichting van belang omdat

1. verstand wordt bijgebracht
2. je voorbereidt wordt op een baan
3. je dan niet kunt rellen op Urk
4. je leert hoe je later moet leven

De algemene volkswil hoort bij:

1. Voltaire
2. Locke
3. Rousseau
4. Montesquieue

Wie had trias politica bedacht?

1. Lodewijk XVI
2. Voltaire
3. John Locke
4. Montesquieu

Het idee van de volkssoevereiniteit past het best bij

1. Montesquieu
2. Locke
3. Rousseau
4. Voltaire

Wat is geen kenmerk van de verlichting?

1. optimisme
2. tolerantie
3. vrijheid van meningsuiting
4. absolutisme

Verlichting is een gevolg van
...

1. Wetenschappelijke revolutie
2. Feodalisme
3. De Reformatie
4. Plantagekoloniën

Welke filosoof uit de Verlichting vindt dit?
God heeft de wereld gemaakt en daarna niks meer met de wereld te maken gehad.

1. Voltaire
2. Locke
3. Montesquieu
4. Rousseau

Wie hoort bij deïsme?

1. Robespierre
2. Voltaire
3. Montesquieu
4. Rousseau

De grondwet: hier staan de belangrijkste rechten van de burgers in vastgelegd, de president moet deze rechten beschermen. Van welke verlichte denker is dit idee afkomstig?

1. Montesquieu
2. Locke
3. Voltaire
4. Rousseau

Volgens welke persoon moest het volk een sociaal contract afsluiten met de overheid?

1. Montesuieu
2. Rousseau
3. Locke
4. Didderot

Bij welke "denker" past het nadenken over de rol van God in wat er op aarde gebeurt?

1. Voltaire
2. John Locke
3. Montesquieu
4. Socrates

Wat was de mening van John Locke

1. Dat de koning de macht uit handen van God krijgt
2. De koning krijgt de macht uit handen van het volk
3. De koning moet de macht zelf verdienen
4. De koning moet zijn werk aan mevrouw Romijn overlaten

Montesquieu is verantwoordelijk voor een verlichtingsidee. Welk?

1. Liberalisme
2. Afschaffen slavernij
3. Trias politica
4. Franse revolutie