2. Nationalisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

De economische sprong van

 Europa

1. De Industriële Revolutie

2. Nationalisme

3. Modern Imperialisme

Burgers en stoommachines

Nationalisme

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen en uitleggen wat de oorzaken en de gevolgen waren van het opkomen van het nationalisme

Nationalisme

Nationalisme

• liefde voor eigen land en eigen volk (= een groep mensen met een gemeenschappelijke geschiedenis, taal en cultuur)
• belangrijk doel: eigen staat
• voortgekomen uit Verlichting en Franse Revolutie > transitie in denken:
• van onderdaan naar burger

Wat is typisch
Nederlands?

nationalisme is het streven naar één land door:

1. landen samen te voegen
2. je af te scheiden van een groter geheel
3. groepen uit je land te verwijderen
4. gemeenschappelijke dingen te benadrukken

Sporen ervan in de Romantiek (kunst)

• Reactie op de Verlichting 
• Accent op gevoelens, tradities en (helden-)verhalen
• Afkerig van bedorven, rationele denken
• Nadruk op onbedorven plattelandsleven 
• Aandacht voor het volk 

de ongerepte natuur

het eenvoudige volksbestaan

volkstafereel uit de 17e eeuw:

losbandigheid (Jan Steen)

tafereel uit 19e eeuw:

respectvol (Jean Francois) Millet)

Opstelling regeringen:

Natievorming bevorderd door:

- onderwijs (taal en geschiedenis)

- monumenten 

- wereldtentoonstellingen

Parijs 1889

Engeland 1851

Napoleon veroverde Europa

• ideeën van Franse Revolutie verspreid
• zwakte door verdeeldheid overduidelijk
• kaart Europa veranderd

Congres van Wenen (1815)

Voor Het Congres van Wenen

Na Het Congres van Wenen

Belangrijkste doel en uitkomsten van het Congres

1814 (okt) -1815 (juni): Congres van Wenen (Pruisen, Rusland, Engeland en Oostenrijk-Hongarije waren de belangrijkste deelnemers)  

 Doel: Zorgen dat Frankrijk geen bedreiging meer zou kunnen vormen

Enkele uitkomsten:

1. België en Nederland samen in het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden
2. Pruisen krijgt meer grondgebied
3. Restauratie : Frankrijk krijgt weer een koning --> Lodewijk XVIII

Koninkrijk der Nederlanden

Europa moet beschermd worden tegen Frankrijk:

• sterke buurlanden
• Nederland en België samengevoegd

Belgische afscheiding van Nederland (1830>)

Oorzaken:

• Zuiden katholiek, Noorden protestant
• Taalbesluit (1823): Nederlands is officiële taal
• Nederlanders hadden de beste banen
• Belgen betaalden meer belasting
  
• vanuit rellen ontstaat opstand > België uitgeroepen

Politiek nationalisme: 

Belgische onafhankelijkheidsoorlog

Congres van Wenen (1815):

België en Nederland samen

Verzet door o.a:

- geschiedenis

- taal 

- cultuur

1830: Opstand 

1839: erkenning door Nederland

Kaart NL en
BE  na 1839

Nationale helden

België:

Rubens

NL: Rembrandt

Rijkmuseum

België

Nederland

onafhankelijk

werd lang overheerst

handel

Koloniën

industrie

adel

invloedrijk

burgers

invloedrijk

Rooms-Katholiek

protestants

'Duitsland'

Versnipperd sinds de Middeleeuwen

Napoleon's veroveringen stimuleerde eenheid

Wat bindt ons Duitsers?

Nationalisme

• liefde voor eigen land en eigen volk (= een groep mensen met een gemeenschappelijke geschiedenis, taal en cultuur)
• belangrijk doel: eigen staat
• voortgekomen uit Verlichting en Franse Revolutie > transitie in denken:
• van onderdaan naar burger

Wilhelm I: Koning van Pruisen (1861-71) en keizer van Duitsland ('71-88)

rijkskanselier Bismarck (1862-1890)

politiek nationalisme > streven naar eenheid 

politieke grenzen vielen niet altijd samen met taal- en cultuurgrenzen

Kroning Wilhelm I tot keizer van Duitsland in de Spiegelzaal

Duitsland één, o.l.v. Pruisen

Een cultureel geheel

Een economisch geheel

Een militair geheel

Verhouding met Frankrijk op scherp

Verhouding met Engeland op scherp

politiek nationalisme > rijken vallen uiteen

Geef voorbeelden vandaag de dag van landen waar politieke en cultuurgrenzen niet samenvallen

Politiek

nationalisme

Habsburgse

Rijk onder

druk

Voor...

Na...

Het uiteenvallen van Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse rijk had grote gevolgen

Nationalisme leidde tot samenvoegen

1. België
2. Frankrijk
3. Duitsland
4. Oostenrijk-Hongarije

Nationalisme leidde tot afsplitsing

1. België
2. Frankrijk
3. Duitsland
4. Italië

Belangrijk voor 'ons' nationale gevoel is

1. Oudheid
2. Middeleeuwen
3. Tachtigjarige Oorlog
4. Eerste Wereldoorlog

gevolg

toenemende spanningen

samen met andere oorzaken

leiden tot

Eerste Wereldoorlog